Ýlk sel atalar görülen evreni öylece geçmiþten beri var olagelen sýralamalý bir duraðanlýðýn, deðiþmezliðiyle anlýyorlardý. Ceylan kaçýyor aslan kovalýyordu. Gök gürlüyor kendisi titriyordu. Bu sýralamalar ilk sel atalar için duraðan ve deðiþmezlikti

Kendisinin korkmasý ve titremesi nasýl yýldýrýmý þimþeði gök gürlemesini vermiyorsa, teolojik basýncý oluþacak çevresel etkiler de dini ve tanrý anlayýþýný vermiyordu.

Kolektif güç dýþýnda ne arabayý siz yapýyordunuz. Ne de arabayý yapan güç evrene teþmil edilir tek güçtü. Arabayý yapan güç, evrensel iþlerge üzerinde fizik, kimya, kuvvet yasalarýyla kolektif özneydi.

Ýstersem aðaca týrmanýyordum. Öyleyse beni aðaca týrmandýran vardýr, mantýðý daha baþtankara bir mantýktý. Sizi aðaca týrmandýran bir kurt kovalamasý ya da açlýðýnýzýn meyveye olan eðilimi ise, sizi týrmandýran güçteki enerji iþlergesi evrene teþmil edilecek bir eserden müyesser teolojisi deðildir.

Aksine ilk sel atalar bunlara karþý rast gele tepkilerini oluþsalar bile bunlar çevrenin üssel belirsizle oluþu içinde, içlerine doðan huzursuzlukla anlamlandýramadýklarýydý. Hale yola koyup gerçekleþtiremedikleriydi.

Hale yola koyamadýklarý; teoloji, metafizik, pozitivistlik gibi kategorize edemedikleriydi. Bu nedenle animist bir anlamayla groteski bir düþünüþler anlamasýna sahiptiler.

Ýlk kategorize edici düzenli düþünmeler kolektif bir totem alan içinde oluþacaktý. Kolektif düþünce gücü ve kolektif bir akýl olmadan; kolektif olmak gibi teoloji gibi kendisi dýþýnda bir güçle kategorize edici bir düþünce o dönemler içinde pek pek olasý deðildir.

Yani ilk sel atalar Güneþ'e aydýnlýk-sýcaklýk gibi eðimliyseler de bu eðim Güneþ'i kendileriyle baþlatan bir eðimdi. Deðilse bu eðim "Güneþ mutlaka bir güç nedenle var" diyebilen bir eðim deðildi.

Zaten ilk sel atalar her þeyi kendisinden baþlatmakla ve baðýl olan her þeyi kendisiyle kategorize ettiklerinden, kendisi dýþýnda "teoloji gibi bir kategorize ediciliði" bilmiyorlardý.

Çünkü ilk sel atalar henüz dýþtan gelen kolektif etkiyi bilmiyorlardý. Ýlk sel atalar çevre alan etkisini kendisiyle baþlatan tek biçimli bir canlýcýlýkla olmanýn kategorizesine sahiptiler.

Güneþ, rüzgâr kolektif etki deðildiler. Kolektif etki büyük oranda kontrol edilir bilinirdir. Oysa Güneþ rüzgâr bilinir kontrol edilir deðildiler.

Bu nedenle güneþ ve rüzgâr etkisini kendilerinden baþlatmakla süreci kontrol etmeye, süreç içinde yeni eylem alaný açmaya baþlýyorlardý. Bu þu demek teolojinin kendilerinden baþlatacaklarý hiç bir etkisi yoktu.

Animizim (canlýcýlýk) süreci kendisinden baþlatan imge eylem olmakla çevrede de kendisi gibi "canlý, istemli, haz ve elemle" oluþu kategorize eden teskin bir söylemdi. Bu düþünce kendi dýþýnda dünyayý ve çevreyi düzenleyen bir düþünce deðildi.

Kiþinin kendisiyle baþlattýðý kategorize edicilik kiþinin kendisiyle sýnýrlý olup, kalýcý ve sürekli olamýyordu. Oysa teoloji kendisinden sonra da vardý.

Kiþinin kendisinden sonra olan, her kiþinin her doðumun kendisiyle baþlattýðý algýlardý. Ki bu özne oluþ her hayat formunda olan bencillik ve korunan yasaydý.

Kendi dýþýnda etki ile süreci baþlatacak olan sýnýrsýzla kategorize edicilik, ancak kolektif alanýn kapasitesiyle kendisinden sonraya doðru olmakla olanaklýydý.

Hayat, dünyayý yaþantýlarken çevreyi kendisiyle düzenliyordu. Hayatýn kendisini çevreye uyum etmesi de, daðý delecek; yeri köstebek yuvasý yapacak denli çevreyi kendisiyle düzenlemeydi.

Çevreye uyum, çevrenin bilgisiydi. Baðýl olgu ve olaylarý kendisiyle baþlatmanýn kendisi de bir bilgiydi. Çevreye uyum etmesi ve çevresini kendisine uyum etmesi nedenle denizin üstünde köprü olup, uzaya çýkýyor, enzimlere sahip oluyordu.

Çevreye uyum dýþtan kendisine gelmekle birlikte, dýþtan geleni bilgiyi uçak yapmak gibi kendisinden çevreye doðru baþlattýðý bilgi gibi baþlatamadýðý bir bilgiydi.

Kolektif hafýza kiþide yoktu. Kolektif hafýza kiþinin dýþýnda kiþiden baðýmsýz kolektif kaynaklýydý. Sürü kolektif düþünceyi içermez.

Sürü içinde sürü güdüsüyle yaþamý deneylemenizin içinde "sürü etkisi" vardýr. Sürü etkisi, grup etkisi belli belirsiz dýþ etkiyi baþlatacak olan deneyimdi.

Sürü etkisi yalýtýma edilmiþ durum olan içinizdeki siz olmayanlarla birlikte, siz olmayý baðýtlayan bileþimin gücü olmakla iç dünyanýzdan ileri gelmekte olan bir güçtür.

Maðara yaþamý, sosyal grup yaþamý kolektif oluþu içeren belirsizle bir üssel davranýþ içerse de grup davranýþý kolektif süreç deðildi.

Neden? Bir grup hep birlikte ava gidiyor, hep birlikte savunma içinde oluyorsa; amaçlý olacak bir artýk zaman ve kolektif birim zaman ortaya koyamazlar.

Böyle olunca sosyal bir grup tekil kiþi davranýþýnýn çoðullaþmýþ, kalabalýklaþmýþ biçimi olmaktan öte gidemez. Yani grup aþamasý kolektif oluþa bir tomurcuklanma olacakla çiçeklenemeden kalmaktýr.

Eþ deyiþle grup yaþamý kolektif yapýlar gibi bir türlü enerjiyi baþka tür enerjiye çeviren iþlerge gücünün tahrik kuvvetini veremez ve iþleyim kuvveti takaslarýný da ortaya koyamazlar.

Bunlarý neden söylüyordum? Ýlksel atalar dünyada belirir belirmez sosyal yaþam içinde olsalar da kolektif yaþam içinde deðildiler.

Kolektif yaþam içinde olmayýnca kolektif güç, kolektif deneyim, kolektif yalýtým, kolektif kapasite ve kolektif düþünce kolektif akýl, kolektif imge, kolektif birikim, kolektif depo enerji, kolektif tasarýmla uçma hevesini uçaða dönüþecek kapasite içinde deðildiler.

"Kolektif bir depo enerji olmadan" duygulansalar da, þiir yazamazdýlar. Uçma hevesleri olsa da kuþu taklit eden kol çýrpmaktan öte uçamaz, uçaðý ortaya koyamazdýlar.

Yani dýþtan gelen çevrenin uçma basýncý kolektif güçle uçaða, dine, teolojiye dönüþecekti. Din ve metafizik söylem tekil kiþinin hiç bir iþine yaramazdý. Aðaca çýkýp meyve toplamak dýþýnda dýþta gelen soyutlamalara kapanmak zorundaydý.

Soyut oluþ, düþünmenin tek kaynaðý deðildi. Ama soyutlama yetisi kiþideki hayal gücünü harekete geçirdikten sonra kiþiye dýþtan gelen groteski anlamalarý; kiþinin hayallerini toplumsal donanýmla gerçeðe dönüþtürmesi, eyleme kaynak olmasýydý.

Toplumsal donanýmdan yoksun tekil kiþiler, kendilerinden baþlattýklarý olaylarla kendiiþlerine yaramayan bir enerji harcanmasýna karþý, kýsa bir süre sonra kiþi kendisini bu enerji harcanmasýna kapatýr.

Ýlksel kiþiler kolektif kuvvetten yoksun olmakla belirsizlerin açýlmasýna, belirsizlerin ortaya konmasýna olanak vermemekle kiþi tam bir kapanmaya ve ihtiyacý kadarla sýnýrlý bir çevre duyarlýlýðý içinde olmaktan öte, zaten kendisine kapalý olan teolojiye hiç gitmeyecekti.

Çünkü o aþamada teoloji de yoktu olan dýþ etkiyi kendisiyle baþlatamadýðý için teolojinin o aþamadaki kiþiye vereceði hiç bir þey yoktu. Böyle bir çevresel etki, bir süre sonra kiþinin gürültüye alýþýp gürültüyü duymamasý gibi alýþmaya dönüþecekti. Kiþinin enerji israfýna kapanmasý olacaktý.

Oysa tekil kiþi yaþamý içinde ve sosyal grup yaþamý içiyle ilk sel yaþam içinde "kolektif oluþ eksikti". Baþtan totem yapýlara gelene kadar olup biten süreç içinde kolektif yapýnýn eksik olmasý nedenle ilk sel atalar çevresel baskýlarý; yýldýrýma, paratonere; uçaða, piste; teolojiye ve öte dünyaya fikrine dönüþemeyecektiler.