Boþ laflarý satýn alan ve ne konuþtuðu hakkýnda en küçük bir fikri olmayan geveze insanlarý oldu bitti sevmem. Yani bana yapýlacak en büyük iþkence, herhalde çenesinin þirazesi kaçmýþ birini uzun süre dinletmek olurdu. Böyle birine katlanmaya mecbur kaldýðýmda ruhum daralýr ve üstüme garip bir fenalýk çöker. Daha da devam ederse oradan uzaklaþmak hatta kaçmak ve kaçarken de avazým çýktýðý kadar baðýrmak isterim…

Antep þivesiyle dile getirecek olursak: “avara gasnak” gibi boþ boþ konuþup dururlar böyleleri. Bir kamyon dolusu laf ederler de içinden insanýn derdine deva olacak bir tek cümle bile çýkartamazsýnýz. Bu sebeple atalar “çok sözün yalansýz” olmayacaðýný söylemiþlerdir ki hepsini hayýrla yad ediyorum…
Þimdi ben bu mevzuyu neden açtým?
Hatta bu adamlardan neden söz ettim?
Þunun için…
Tamam, çok konuþup, boþ laflarý satýn alan ömür zengini insanlar, daldan dala konup kafa ütüledikleri için bir türlü sevemiyorum ama, fakat ve lakin bu iþi yazýya döküp eser olarak ortaya çýkartabilenleri de açýkçasý çok severim. Yani, çok bilmiþlik yapmadan, bilgisini, görgüsünü konuþturan, hayatýn alaveresini – dalaveresini yazýyla ortaya koyabilen kiþileri okumaya doyamýyorum…
Tabii ki yazýsýnda olayý böyle dört koldan anlatýp kendini okutacak cinsten olmalý. Böylesi bir hayat bilgisini, o gözlem gücü ve hikâyesini tatlý bir üslupla anlatma kabiliyeti karþýsýnda hiç gurur yapmadan saygýyla eðilir, þapka çýkartýrým.

Diðer taraftan bendeniz azýcýk meraklý olduðum için bu tür de eser vermiþ yazarlarý araþtýrýp okumalar da yaptým. Tabii ki sizin araþtýrmalarýnýzý bilemem ama benim baktýðým yazarlar arasýnda "Cihan Kaynanasý" diyebileceðim Nahit Sýrrý Örik, Hüseyin Rahmi, Ahmet Rasim, Refik Halit Karay ve Salâh Birsel gibi isimler listem de ilk sýralarda yer aldýlar... Burada yazarlarýn bilgisine, görgüsüne ve hayat tecrübesinin o derinliði karþýsýnda kendimi adamakýllý kör, saðýr ve cahil hissettim. Ýnsan bu eserleri okudukça dünyanýn bin türlü halini görüp, insan denen yaratýðýn hangi kýlýklara girebildiðine tanýk oluyor gerçekten... Salâh Bey'in ifadesiyle söyleyecek olursak: "neþeli bir fayton"dur bahsi geçen bu yazarlarýn dünyasý...

Allah var, ben bu denemecileri hep bir “hezarfen” olduðunu düþünmüþümdür. Melih Cevdet Anday günlüklerinden birinde, iyi þiirlerin ileri yaþlarda yazýlacaðýndan söz etmiþti.
Acaba bunu deneme için nasýl söylemeli diye düþünmeden edemedim. 20’li yaþlarda yazmaya baþlayan kendimi bir denemeci olarak göremediðim için rahatlýkla söyleyebilirim ki deneme yazmak öyle çoluk çocuðun, yeni yetmelerin kalem oynatacaðý bir uðraþ olmadýðýný net bir þekilde söyleyebilirim hepinize… Bir kere dað gibi bir hayat, bir o kadar kalem tecrübesi gerekir diye düþünüyorum.. Çünkü denemeciler özü itibariyle birer hayat adamý, bir dünya vatandaþýdýrlar. Onlar, feleðin çemberinden geçmiþ, saçlarýný deðirmende deðil, okumak, düþünmek ve yazmak yolunda aðartmýþ kiþiler olarak düþünürüm. Yol yordam bilir, sazý sözü dinlenir, öðüdü tutulur bulunduðu ortamlarda baþtacý edilerek ilk söz verilen kiþiler olmuþlardýr. Yani biraz bilgedirler, rinddirler. Rahatýna ve keyfine düþküncedirler. Kargaþayý deðil, asudeliði ve sadeliði severler. Koþmazlar ama gezintiye de çýkarlar… Her tarakta bezi, her çiçekte alýnacak balý vardýr onlarýn… Kelimeleri aðzýna alýp þerbetlendirmekte, dili kulak memesi kývamýna getirmekte oldukça mahirdirler.
Þimdi bütün bunlarý kývýrmak, hayatýna hayat yapmak, akþamdan sabaha mümkün müdür?
Tabii ki deðildir…
Yazýda bu mertebeye ermek için çýraklýðý, kalfalýðý geçip ustalýk katýna oturmak gerekir. Örneðin Ýtalo Calvino’nun denemelerini okurken (Kum Koleksiyonu, Çev: Kemal Atakay, YKY) dünya bilgisinin bir denemeci için ne kadar vazgeçilmez olduðunu bir kere daha gördüm diyebilirim. O Calvino ki, gezgin olan anne-babasý Karayipler’de geçirdikleri yýllardan sonra Ýtalya’ya dönmek üzereyken dünyaya gelir. Sürekli olarak bir baþka yeri arzulamasýna yol açan coðrafi kararsýzlýðýnýn buradan kaynaklandýðýný yazacaktýr bir gün. Kum Koleksiyonu’ndaki denemeler, onun “dünya vatandaþý” oluþunu adamakýllý ortaya koyar. Mesela, “Pasifik’teki Frivola Adasý’nda yaþam hem kolaydýr, hem düþ kýrýklýðý yaratýr.” cümlesini kaç kiþi yazabilir?
Böyledir Calvino; kâh geleneksel Japon evinin perdeleri andýran ince sürme kapýlarýndan, kâh Kyoto’nun Zen bahçelerindeki iri taneli beyaz kumlardan söz açar. Sonra da Meksika’da, Oaxaca yakýnlarýnda iki bin yaþýnda olduðu söylenen bir aðacý yahut, Ýsfahan’ýn Cuma Camii’ndeki 14. yüzyýl mihrabýný anlatmaya koyulur. Sizi peþi sýra takýp Avrupa müzelerini tek tek gezdirir.

Calvino, Alberto Manguel gibi yazarlarý okurken kendimi sonsuz açlýklarýn kapýsýna gelip dayanmýþ bulurum. Bu duyguyu yakýnlarda, Manguel’in “Geceleyin Kütüphane”sini okurken de yaþadým. Manguel insaný öyle sýnýrsýz bir bilgi tünelinden geçirtir ki bir yandan hayranlýðýnýz artar bir yandan da kýskanýrsýnýz.
Bu kýskançlýk biraz sonra yazara karþý iyiden iyiye kýzgýnlýða dönüþür. Aslýnda bütün büyük yazarlarý okurken böyle kýskançlýklarý hepimiz yaþarýz.

Yani mini bir tavsiye de bulunacak olursam bu büyük denemecilerle dost olunuz ki onlarý okudukça yeryüzü bilginiz artsýn ve yaþadýðýnýz þu hayatý az da olsa sevecek bahaneleriniz olsun diyorum…