KULAÐIMDA ÇAN SESLERÝ

Kemal Düz
e-posta: kemaldz@hotmail.com

Ne çok alýþmýþým çan sesine... Az deðil, 15 yýl kitabevine yakýn kiliseden günde üç kez kulaðýma çarpan çan sesi beni müptela etmiþ. Orada hiç farýnda deðildim. Bazen kilisenin çan seslerini duyar gibi oluyorum, taa.. uzaklardan.
Ýskenderun sadece çan sesiyle özlettirmiyor kendisini bana. Kebabý, denizi, daðý ve konuþulan farklý lehçe ve dillerden oluþturduðu armoniniyi de aratýyor. Sýcak, samimi ve içten yapýlan konuþmalar, muhabbetler Ýskenderun'a has özellikler olmalý, -ki pek baþka yerlerde görmek olasý deðil.
Ýskenderun'da tarihi süreç içinde sadece kilise çanlarý çalmadý. Baþka çanlar da oldu. Savaþ çanlarý gibi. Askeri Tarih, Türkiye ve Dünya tarihinden ayrý düþünülemez. Özellikle Deniz Harp Tarihi içinde Ýskenderun da mutlaka yer alýr.
2 Temmuz 1912 tarihinde Osmanlý Donanmasýna katýlan, dünyanýn son muharebe kruvazörü Yavuz Zýrhlýsýnýn baþ kasarasýna ait büyük çaný da çýnlamýþtýr, Ýskenderun semalarýnda. Üzerinde S. M. S. Goeben kabartmasý olan Pirinçten yapýlmýþ oldukça büyük bir çandýr bu. 1913 – 1914 yýllarýnda Ýskenderun Limanýný ziyaret eden Yavuz Muharebe Kruvazörünün (Goeben) orijinal çanýdýr anlatýlan. Deniz Er Eðitim Alayý'ndaki takýldýðý direkten alýnarak Beþiktaþ Deniz Müzesine taþýnmak üzeredir. Daha önceleri hiç dikkate alýnmayan, gözlerden uzak sessizlik içinde bulunan çan; direkte baðlý olduðu yerden sökülerek Ýstanbul Deniz Müzesine taþýnacaktýr. Bu haber üzerine Ýskenderunlular çaný görmek için sýraya girerler. Son defa çalýnýr ve sesi Amanoslarda yankýlanýr. Sonra dikkatli bir þekilde sandýða yerleþtirilir ve yola çýkarýlýr. O direk de sessizliðe bürünür. 1967 yýlýndan beri gurbette bulunan çan, Ýskenderun Deniz Müzesinin açýlmasýyla tekrar Ýskenderun'a getirilir.

ÝZÝN VERÝLMEYEN HATAY MÝTÝNGLERÝ

Mitingler sadece gümüzde yasaklanmamýþtýr.Geçmiþte de pek çok kez mitingler yasaklanmýþtýr. Biz burada yasaklanan Hatay Mitinglerini anlatacaðýz.1936 yýlý Sancak Davasýnýn alevlendiði yýldýr. Ankara Anlaþmasý (1921), Ýskenderun ve Kýrýkhan ve çevresinde yaþayan Türklerin haklarýnýn korunmasýný Fransýzlara verir. Ayrýca Hatay'a Suriye'den ayrý baðýmsýzlýk verilmesi koþul olarak ortaya atýlýr. 1925 yýlýnda Fransa Hatay'ýn iç baðýmsýzlýk koþulunu kabul eder. Suriye bu yeni durumu kabul etmez. Bunun üzerine Türkiye, Cemiyet-i Akvam'a baþvurur. 1936 yýlýnda Hatay'daki Türkler yaklaþan seçimlere katýlmama kararý alýrlar. Bunun üzerine Hatay'daki Türklere karþý karþý kampanya baþlatýlýr. Antakya Lisesi kapatýlýr. Ýstanbul'da Milli Türk Talebe Birliði'nin miting yapma talepleri valilik tarafýndan kabul edilmez. 22 Ekim 1936 günü Beyazýt Meydanýnda toplanan binlerce genç Hatay Davasýný dünyaya duyurmak ve Hatay'ýn Türkiye'ye katýlmasýný saðlamak için miting yaparlar. Gençler Taksim'e kadar büyük br olgunluk içinde yürürler ve çelenk koyarlar. Dönüþlerinde polisleri karþýlarýnda buldurlar. Polisler gençlere mitingin kanunsuz olduðunu ve daðýlmalarý gerektiðini söyler. Öðrenciler bu isteðe uymazlar. Çatýþma çýkar. Kimi gençler gözaltýna alýnýr. Bu olay sonucunda da MTTB feshedilir.
Ýkinci Hatay Mitingi 31 Ocak 1937 günü yapýlýr. Bir hafta önce 24 Ocak tarihinde Fransýzlarla yapýlan anlaþma sonucunda Hatay'ýn baðýmsýzlýðý ilan edilir. Türkiye 'ye de Fransýzlarla birlikte Hatay' da ayný sayýda asker bulundurma hakký tanýnmýþtýr. Miting bu anlaþmayý kutlamak amacýyla yapýlacaktýr. Beyazýt Meydanýný dolduran öðrenciler ve halk; Ýffet Halim Oruz, Hataylý Öðretmen Ahmed Faik Türkmen ve Eminönü Halkevi Baþkaný Agah Sýrrý Levend konuþmalarýný büyük bir coþku içinde dinlerler. Konuþma sonrasýnda Sirkeci'ye inilir. Þirketi Hayriye ve Akay Þirketine ait vapurlarla Dolmabahçe Sarayý önüne gidilir. Dolmabahçe Sarayýna gidildiðinde sarayýn orta kýsmýndaki balkondan Atatürk görülür. Atatürk halký eliyle selamlar. Halk hep bir aðýzdan “Yaþasýn” diye baðýrýr. Daha sonra “Onuncu Yýl Marþý” söylenir. Ertesi gün de ülkenin her yerinde Hatay Zaferi kutlanýr.