Folklörümüzün her dalý ilgimi çeker. Atasözlerimiz, manilerimiz, halk hikâyelerimiz, efsanelerimiz, türkülerimiz vs. Özellikle atasözlerimiz.... Kýsa ve öz cümlelerle; öðütlerin verildiði, kulaklarýmýzýn çekildiði, yeri geldiðinde de haddimizin bildirildiði özlü sözler.... Her biri öylesine derin anlamlar taþýyor ki, hayran olmamak elde deðil. Atalarýmýz, engin hayat tecrübelerinden yararlanarak; bizlere anlatmak istediklerini, bir cümleye sýðdýrývermiþler, ustaca. Kimisinde bal damlamýþ aðýzlarýndan, kimisinde dokundurmuþlar ince ince. Ne güzel söylemiþler. Uzaðý yakýn, zoru kolay, uzunu kýsa eylemiþler.

Ýþte , yüzlerce atasözlerimizden, -bana göre- en ilginç olanlarý:

·     Aða güçlü olunca , kul suçlu olur.
·     Adam kýtlýðýnda keçiye “Abdurrahman Çelebi” derler.
·     Adam sandýk eþeði, çifte serdik döþeði.
·     Adýmýz kasap ama, evimizin et yüzü gördüðü yok.
·     Afyonun keyfini tiryakiden sormalý.
·     Aðzý büyük olana, kepçe kaþýk gibi gelir.
·     Akça( Para ) , akýl ; don, yürüyüþ öðretir.
·     “ A kýz! Kocan ne çirkin!”
-“Olsun! Babamýn evinde o da yoktu. “
·     Aðýzla pilâv piþmez, yaðla pirinç gerek.
·     Aklýný eþeðe verme; çeker, arpa tarlasýna gider.
·     Alacaðýn bir fitil, pamuðun batmanýný sorarsýn.
·     Alýþmadýk k.çta don durmaz.
·     Al kaþaðýyý gir ahýra, yarasý olan gocunur.
·     Altý aylýk seyislikle, kýrk yýllýk b.k karýþtýrýlmaz.
·     Alýþmadýk g.tte don durmaz.
·     Altmýþýnda zurna çalmayý öðrenen, artýk mezarda da çalar.
·     Aðaca çýkan keçinin, dala bakan oðlaðý olur.
·     Aðustostan sonra ekilen darýdan, kocasýndan sonra kalkan karýdan hayýr gelmez.
·     Aþýk; herkesi kör, etrafýný duvar sanýr.
·     Ayaðýnda donu yok, baþýna fesleðen takar.
·     Ayý eniðini okþarken öldürüvermiþ.
·     Ala keçi, her zaman püsküllü oðlak doðurmaz.
·     At’a nal çakýldýðýný görmüþ , kurbaða da ayaðýný uzatmýþ.
·     Adam desem ünü yok, koyun desem yünü yok.
·     Adam hacý mý olur varmakla Mekke’ye; eþek evliya mý olur, taþ çekmekle tekkeye.
·     Adam adama gerek olur, iki serçeden börek olur.
·     Aç adam, gökteki ay’ý yufkaya benzetir.
·     Akýllarý pazara çýkarmýþlar, herkes yine kendi aklýný satýn almýþ.
·     Alçalma basýlýrsýn, yükselme asýlýrsýn.
·     Allah, fakir kulunu sevindirmek isterse; eþeðini kaybeder, üç gün sonra buldururmuþ.
·     Atýn ölümü, itin bayramýdýr.
* Atýn iyisi yedi günde; it, yediði günde belli olur.
·     Baldýrýmýn etini yerim, gene kasaba minnet etmem.
·     Berk kaçan atýn b.ku, seyrek düþer.
·     Bakkal fýndýðýyla yar sevilmez.
·     Býçak keser ama, arada masat lâzým.
·     Bir aðaçtan hem camiye direk olur, hem kenefe kürek olur.
·     Bal tattýrma ayýya, pekmez tulumunu yýrttýrýrsýn.
·     Baþýný acemi berbere emanet eden, pamuðu cebinden eksik etmesin.
·     Bir arap için bir Arabistan yakýlmaz.
·     Bir çocuðun kýrk ebesi olursa; ya kör olur, ya topal.
·     Bir çýplaðý, kýrk harami soyamaz.
·     B.k böceði misk kutusunda ne anlar!
·     Bir kuþ, bir aðaca kýrk yýlda bir konar; bir daha konuncaya kadar ya dal kurur, ya kuþ ölür.
·     Boþboðazý cehenneme atmýþlar, “Odunlar yaþ.” demiþ.
·     Baðdan üzüm çalan, s.ýçtýðý pekmezden belli olur.
·     Bakmakla öðrenilseydi, kediler kasap olurdu.
·     Baþ aðrýyýnca, sivrisinek davul olur.
·     Bektaþiye “ Namaz kýl.“ demiþler; “Kýlarým ama okumam.-“Demiþ.
·     Belinde bir tabancasý var, boynu kayýþtan görünmez.
·     Benim derdim inekle dana, karýnýn derdi sürmeyle kýna.
·     Býldýrcýnýn beyliði, yýðýnlar (harman ) kalkana kadardýr.
·     Bir akçe ile, dokuz kubbeli hamam yapýlmaz.
·     Bir kere insanýn ters gitmesin iþi; muhallebi yerken , kýrýlýr diþi.
·     Cennete gitse fidan kýrar, cehenneme gitse kazan devirir.
·     Çoklukta (Kalabalýkta ) eþek kuyruðu kesme; kimi kýsa der, kimi uzun.
·     Çarþý iti, koyun beklemez.
·     Çingene; eriþemediði harmaný, zekâtýna sayarmýþ.
·     Çirkin karý evi toplar, güzel karý düðün gezer.
·     Çok gezenin ayaðýna b.k bulaþýr.
·     Çingeneye cellâtlýk vermiþler, önce babasýnýn baþýný kesmiþ.
·     Çingeneyi paþa yapmýþlar, “Þu aðaçlardan ne güzel kasnak olur!” demiþ.
·     Davetsiz misafir, mindersiz oturur.
·     Deveye “Kalk oyna.” demiþler; bir çam, bir çardak devirmiþ.
·     Dadýya dayanan, evlât yüzüne hasret kalýr.
·     Daðdaki tavþana, evde tencere hazýrlama.
·     Dalga boyu aþmýþ; ha bir karýþ, ha beþ karýþ.
·     Dilencinin hakkýndan dolandýrýcý gelir.
·     Deliye bal tattýrmýþlar, çarþýda katran býrakmamýþ.
·     Deðirmende doðan sýçan, gök gürültüsünden korkmaz.
·     Denizi yakamazsam, cýzlatýrým ya!
·     Dertsiz baþ, bir tek bostan korkuluðunda bulunur.
·     Düþün deli gönül düþün; beygir mi alýnýr kýþýn, onun da parasý peþin.
·     Devekuþu uçmaya gelince ayaðýný, yük taþýmaya gelince kanadýný gösterirmiþ.
·     Deveyi düðüne çaðýrmýþlar; -“Tabaným yýrtýk, oynayamam, dudaðým yýrtýk, yýrlayamam. “ demiþ.
·     Donsuzun gönlünden dokuz top bez geçer.
·     Dostu çok olanýn postu çabuk eskir.
* Düðüne ses, ölüme yas yakýþýr.
·     Ettiðin hayýr, ürküttüðün kurbaðaya deðsin.
·     Eðer’le meðer’i evlendirmiþler, “Keþke” adýnda çocuklarý olmuþ.
·     El aðzýna bakan, sel aðzýna yuva yapar.
·     Eþeðe “Cilve yap.” demiþler, tekme atmýþ.
·     Eþeði düðüne çaðýrmýþlar; “Ya odun lâzýmdýr, ya su.” demiþ.
·     Emanet eþeðin paldýmý , yokuþta kopar.
·     Ekleme kuyruk, tez kopar.
·     Ekmeðini yalnýz yiyen, yükünü kendi kaldýrýr.
·     Ektiðimiz nohut, leblebi oldu da, baþýmýzda þakýrdýyor.
·     Ehl-i keyfe zevk verir kahvenin kaynamasý, eþeði baþtan çýkarýr sýpanýn oynamasý.
·     Eþeðe raký içirmiþler, çulunu bahþiþ vermiþ.
·     Eþeði kurt yemiþ, sahibi “Düþ oslaydý bari. “ demiþ.
·     Eþeðin ölümü, köpeðe düðündür.
·     Evinde karýn çirkin ise,
Geçimin de bozuk ise,
Ne iþin var ölü evinde;
Gir aðla, çýk aðla.

Evinde karýn güzel ise,
Geçimin de iyi ise,
Ne iþin var düðün evinde
Gir oyna, çýk oyna.

·     El içinde vasiyet ettik, ölmemek olmaz.
·     Eli hamur ovalar, gözü dana kovalar.
·     Elin öldürüverdiði yýlan; kafasýný kaldýrýr kaldýrýr, bakar.
·     El yumruðu yemeyen, kendi yumruðunu bozdoðan armudu sanýr.
·     Erkeðin kalbi enginar yapraðýdýr, her katýnda bir kadýn yatar.
·     Eskiye raðbet olsaydý, bit pazarýna nur yaðardý.
·     Evsahibi kurnaz, pastýrmayý ince ince doðrar; kurnaz misafir, ikiþer – üçer yutar.
·     Fareye raký içirmiþler; “Þu kediyi bana bir buluverin. “ demiþ.
·     Fakirin buðdayý çavdar, ineði keçidir.
·     Fakir, zenginin malýný hesabederken, bir kütük çýra yakmýþ.
·     Fukara canýna güvenir, zengin malýna.
·     Fukara caný için dua eder, zengin malý için.
·     Fýrýn düzen alýr, hamur biter; ev düzen alýr, ömür biter.
·     Gelinin güzelliði, damadýn harcýyla.
·     Gümbürtüden korkan, kazancý dükkânýna girmez.
·     Güzellik bir sivilceye, varlýk bir kývýlcýma bakar.
* Güzellik on, dokuzu don.
·     Hac nasip olmayacak adamý, deve üstünde yýlan sokarmýþ.
·     Hak yoluna vermeyiz bir mangýr, þeytan yoluna gider tangýr tangýr.
·     Havlamasýný bilmeyen köpek, sürüye kurt getirir.
·     Helvayý yapalým ama; üzüm baðda, bað da daðda, tavayý komþulardan buluruz da, iþ unla yaðda.
·     Herkese kendi osuruðu, ciðer kavurmasý gibi gelir.
·     Hanýmýn hýsýmý gelince, oklavalar þýkýr þýkýr; beyin hýsýmý gelince, diþler þýkýr þýkýr.
·     Hem çýplak, hem poyraza karþý gider.
·     Her gün güzel giyenin, bayramda g.tü açýk kalýr.
·     Herkesin aklý bir olsa, sýðýrý güdecek çoban bulunmaz.
·     Herkes sepet örer ama, g.tünü geçiremez.
·     Her sakaldan bir tel, köseye sakal.
·     Hýrsýzlýk bir ekmekten, kahpelik bir öpmekten baþlar.
·     Hýyarým var diyene, tuz alýp seðirtme.
·     Hiç üzüm yoktur ki, g.tünde çöpü olmaya.
·     Ýnsan sümbül kokusundan, eþek sidik kokusundan hoþlanýr.
* Ýmam yiyiþli, muhtar duruþlu ol.
·     Ýþleyen(çalýþan) eþeðin boynu boncuklu olur.
·     Ýt, kýþý geçirir ama, gel de derisinden sor.
·     Ýt takkeyi neylesin, dingilderken düþürür.
·     Kalendere “Kýþ geliyor.” Demiþler; “Gelsin, ben titremeye hazýrým.” Demiþ.
·     Kalýn incelinceye kadar, ince koparmýþ.
·     Kan kusana, altýn leðenin faydasý ne?
·     Kargalarýn kurduðu dernek; “kýþþþþ” deyince daðýlýr.
·     Katýra “Baban kim?” diye sormuþlar; “At dayým olur.” Demiþ.
·     Kaz deðilsin, ördek deðilsin; paçana kadar suda ne gezersin!
·     Keçi kurttan kurtulunca, gergedan olur.
·     Kýlavuzu karga olanýn, burnu b.ktan çýkmaz.
·     Kelin yanýnda kabak anýlmaz.
·     Kel kýz, ablasýnýn saçý ile öðünür.
·     Kedinin kanadý olsaydý, dünyada serçenin kökü kesilirdi.
·     Kocakarýya zülüf yakýþmaz.
·     Kurtlar ihtiyarlayýnca, köpeklerin maskarasý olur.
·     Kürsü dibinde aðlar, davul önünde oynar.
·     Kadersiz köpek, kurban bayramýndan önce ölür.
·     Karganýn gönlünden þahinlik geçer.
·     Katraný kaynatsan olur mu þeker, cinsine tükürdüðüm cinsine çeker.
·     Kaynana pamuk ipliði olup raftan düþse, gelinin baþýný yarar.
·     Kepenek altýnda er yatar, çul altýnda küheylan.
·     Komþu boncuðunu çalan, gece takýnýr.
·     Kötü komþu, insaný elek – tekne sahibi yapar.
·     Köpeðe gem vurma, kendini at sanýr.
·     Kurt, eþek yediði dereye dokuz kere gider.
·     Küçük idi kýyamadým, büyük oldu, yenemedim.
·     Koyunun kuyruðu ne kadar büyük olursa olsun, ancak kendi k.çýný örter.
·     Lâkýrdý bilmeyen hödükler, sönmüþ ateþi körükler.
·     Mahallede biri ölür, herkes kendi ölüsüne aðlar.
·     Malýný yiyip de ölmüþ var mý, kes avrat soðanýn birini.
·     Mekke’ye gitmiþsin, misk sürünmedikten sonra neye yarar!
·     Misafir ev sahibinin danasýdýr, nereye baðlarsa orda durur.
·     Namaza meyli olmayanýn, kulaðý ezanda olmaz.
·     Nefesine güvenen borazancýbaþý olur.
·     On paralýk fener, ancak bu kadar yanar.
·     Olsa ile bulsa’yý ekmiþler, “hiç” çýkmýþ.
·     Öldüðüne bakmaz da, ceviz aðacýndan tabut ister.
·     Ölem desem ecel yok, kalkam desem mecal yok.
* Ölümü bilmeyen, bayýlmaya razý olmaz.
·     Öpmeye meramý yok, yanaðýn nerde diye sorar.
·     Öðe öðe öküz ettiler, boynuzunu dokuz ettiler.
·     Öksüz çocuðu dövmesi kolay, alçacýk eþeðe binmesi kolay.
·     Rençberin karnýný yarmýþlar, kýrk tane “gelecek yýl “çýkmýþ.
·     Rüya ile hülya olmasa, züðürtlerin caný çýkar.
·     Sakalý gür olan, köselere eðlence olur.
·     Sarý öküzün yanýnda duran, ya huyundan, ya tüyünden.
·     Sekiz olur, dokuz olur; tosun büyür, öküz olur.
·     Sen aða, ben aða; bu ineði kim saða?
·     Sen pekmezi getir de, sinek Baðdat’tan gelir.
·     Sýrtý kaþýnan köpek, çobanýn deðneðine sürtünür.
·     Sivrisinek kavaðýn arkasýna gizlenmiþ; “Ne yapýyorsun?” diyenlere, “Kavak bana yaslanýyor.” Demiþ.
·     Sen çakýya sap takýncaya kadar, hýyarýn vakti geçti.
·     Serçeden korkan darý ekmez.
·     Serçe filin kulaðýna konmuþ da; “Acýttým mý?” demiþ.
·     Sevilmeyenin sesi dangýrdak, yürüyüþü zömbüldek gelir.
·     Sirkeyi, sarmýsaðý hesabeden paça içemez.
·     Sen bir garip çingenesin, nene gerek gümüþ zurna!
·     Sultanahmet’te dilenir, Ayasofya’da sadaka verir.
·     Suç, iðde de var, yünde de var ; çýkrýkta da var, yünü eðiren kancýkta da var.
·     Sarý ineði gören, içi dolu yað sanýr.
·     Þaþkýn ördek götün götün yüzer.
·     Þalgam , kazana girince et oldum sanýr ; arap, ata binince bey oldum sanýr.
·     Þehire bir hasta geldi: Derdi börek, virdi çörek.
·     Tahtadan çuvaldýz; ne kaybeden üzülür, ne bulan sevinir.
·     Tavþaný tazý tutar, çalýmý avcý satar.
·     Tahsil, cehaleti alýr ama, eþeklik baki kalýrmýþ.
·     Tazýnýn topallýðý, tavþaný görünceye kadardýr.
·     Tembel badem yemek ister, kabuðunu soymaya üþenir.
·     Tilkiye, “Tavuk eti sever misin?” diye sormuþlar, “Adamýn güleceðini getirmeyin.” demiþ.
·     Uyuyanýn oturana, dokuz osuruk borcu var.
·     Unun yoksa bazlamaya, yaðýn yoksa gözlemeye özenme.
·     Yan yatan da bir, k.çýný yýrtan da bir.
·     Yaz’a çýkardýk danayý, beðenmez oldu anayý.
·     Yazýn aramasý, kýþýn taramasý olmasa, herkes manda besler.
·     Yük altýnda öküz baðýracaðýna, kaðný gýcýrdamýþ.
·     Zengine þekerden helva basarlar, fakire pekmez bile bulunmaz.
·     Zenginin yorganý kalýn olur da, osuruðunun kokusu dýþarý çýkmaz.
·     Zenginlik, yürüyüþ; fakirlik ,döðüþ öðretir.
·     Zaten sýska, ne yapsýn muska.


KAYNAKÇA: - Folklör Ve Halk Edebiyatý ( Eflatun Cem Güney)
- Atasözleri Ansiklopedisi ( Ragýp Soysal)