Bir aydýr Antakya’da idim. Ýþimle uðraþýrken bir taraftan da çevrede olan biteni gözlüyordum. Antakya, Hatay küçük bir bölge olmakla birlikte Türkiye’nin gerçek yapýsýný çok iyi yansýtýyor. Hatay’da Arap Aleviler, Türk Sünniler, Gaziantep tarafýnda Kürtler yaþýyor. Halk içinde hiç kimsenin diðeri ile bir sorunu yok. Gerçek þu ki farklýlýklarý baþkalarý kaþýyor. Aleviler eskiden beri CHP’lidir. Ama geçen seçimlerde bir de baðýmsýz aday çýkarmýþlardý. Türkler son zamanlarda DYP ve ANAP’tan MHP’ye doðru kaydýlar.

Antakya Belediye Baþkaný CHP’lidir. Ýris Þentürk. Bu gidiþimde kendisi ile görüþmek istedim. Özel kalem sekreteri bana “Ben yardýmcý olayým” sözünü birkaç kez tekrarlamaktan baþka bir þey yapmadý. Görüþemedim. Halbuki sayýn baþkanýn ev ve cep telefonlarýný biliyordum. Üstelik çocukluktan benim mahalle arkadaþýmdý. Ayný zamanda ailesi çok yakýn bir akrabamýn aile dostudur. Buna raðmen normal yollarla görüþmek istedim.

Antakya’da resmi yerlerde iþinizi görmek için bir torpilinizin olmasý gerekir. O yoksa birkaç lira rüþvet vermeniz gerekebilir. Bu boyut büyük þehirlerde olandan daha ileri durumdadýr. Örneðin Ziraat Odasýnda torpili olmayan, rüþvet vermeyen köylüler eþek muamelesi görürler. Ben de iþim yüzünden orada, kalabalýðýn arasýnda bulundum. Köylüler dýþarýda tutuluyor. Ýþlemin yapýldýðý oda kapýlarý kilitli. Görevli bir tomar kaðýtla gelip sözüm ona sýrasý gelenleri, iþlemi bitenleri çaðýrýyor. “Hep ayný isimleri okuyorsun” diyen bir köylüye açýk açýk “Çünkü onlarýn torpilleri var” deme küstahlýðýný bile gösteriyor.

Trafikte yapýlan ehliyet ruhsat kontrollerinin birinde, bir köylü polise ehliyeti ile birlikte iki milyon lira uzatmýþ. Polis parayý alýp ehliyeti vermiþ ve göndermiþ. Araba çalýntý mýdýr, bakýmý yapýlmýþ mýdýr, sürücü katil mi, hýrsýz mý, hiçbir soru ve kontrol yok. Buna benzer bir olayý Ýstanbul’da Baðdat Caddesinde de yaþadým. Ýki araç kýrmýzý ýþýkta geçiyor. Polis yalnýz bir aracý durduruyor. Durdurulan aracýn sürücüsü “O da geçti” diye itiraz ediyor. Polisin yanýtýna bakýn: “O geçer; çünkü o Mercedes.” Kim bilir içinde kim var deðil mi, durdurup baþýný belaya mý soksun?

Seçim heyecaný tam hýz sürüyor; en azýndan adaylar için. Adaylar eskiden olduðu gibi bol keseden vaatlerde bulunuyorlar. Halkýn bir bölümü seçeceði adaylardan taleplerde bulunuyor. Bunlarýn bir kýsmý haklý talepler. Ama bazý talepler var ki tam olarak kýrmýzý ýþýkta geçme hakký olarak tanýmlanabilir. Diyorlar ki “Ýleride bana torpil yaparsan, kýrmýzý ýþýkta geçince ses çýkarmazsan sana oyumu veririm.” Çoðu kiþi hala ayrýcalýk peþinde. Bence sorunun büyük parçasý burada. Asýl deðiþmesi gereken zihniyet budur. Bundan güç alanlar istediklerini yapabiliyorlar. Polis o yüzden rüþvet alýyor. Köylü torpillilerin iþlerini bitirmesini bekliyor. Mercedes o yüzden kýrmýzý ýþýkta geçip ceza yemiyor.

Cem Uzan Motorola’ya olan borçlarýný ödememiþ. Çoðu kimse oylarýný bu nedenle ona veriyor. Çünkü Türkiye’nin borçlarýnýn altýndan ödeyerek deðil ödemeyerek kalkýlabilir. Ýþte bir kýrmýzý ýþýkta geçme hakký örneði daha.

Bir polis memuru arabasýný yol ortasýna park edip trafiði aksatan, sonradan milletvekili olduðu anlaþýlan kiþiye ceza yazmak istediðinde tartýþma çýktý. Milletvekili cezayý ödemek istemedi. Polis daha sonra amirlerinin telkini ile cezayý geri çekmek zorunda kaldý. Ceza ödenmedi. Bu seçimlerde CHP’ye oy vermek için kendime bir neden buldum. Deniz Baykal iktidar olursa milletvekillerinin dokunulmazlýðýný kaldýrmak vaadinde bulunuyor. Bunun için partisinin milletvekili adaylarýndan noter tasdikli taahhütname aldýðýný gerine gerine söylüyor. Aslýnda böyle yaparak farkýnda olmadan adaylarýnýn hiçbirine güvenmediðini taahhüt etmiþ oluyor.


M. Sinan Gür
24.Ekim.2002