Kahramanmaraþ Ulu Camii, 1337-1522 yýllarý arasýnda hüküm sürmüþ olan Dulkadiroðullarý beyliði (Dulkadirli Beyliði) tarafýndan inþa ettirilmiþtir. Edinilen bilgilere göre; Beylik Elbistan ve Maraþ merkez olmak üzere doðuda Harput’tan batýda Kýrþehir’e, kuzeyde Yozgat ile Sivas’ýn güneyine kadar yayýlmýþtýr. Dulkadir Türkmenleri, Oðuzlar’ýn Bozok koluna mensupturlar.
Camii’nin ilk yapým tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte bugünkü portalin üstünde yazan bilgilere göre; “Dülkadirli Beyliði hükümdarý Süleyman Bey tarafýndan 1454 yýlýnda yaptýrýlmýþtýr. Daha sonra yapýyý Süley- man Bey’in oðlu Alaüddevle Bey 1501 yýlýnda yenilercesine tamir ettirmiþtir.”
Kahramanmaraþ’ýn emekçi mahallesinde bulunan Ulu Camii, Kahramanmaraþ kalesinin güneyindedir ve kaleyi ziyarete gelen insanlarýn Ulu Camii’nin çaprazýnda bulunan taþ medrese ile ilk dikkatini çeken yapý olarak göze çarpmaktadýr(Resim 1). Camii 40x27 m. ölçüsünde dikdörtgen planlý olup yapýmýnda kesme taþ kullanýlmýþ üzeri ahþap hatýllarla örtülmüþtür. Camii üç tarafý revaklar ile çevrelenmiþ avlusu(Resim 2), ahþap örtülü son cemaat yeri ve caminin kuzey cephesi önünde bulunan camii giriþine çapraz minaresi ile tarihi bir belge niteliði taþýmakta ayný zamanda insaný yüzlerce yýl gerilere götürmektedir. Camii’nin kuzeyinde bulunan ve sonradan eklenmiþ son cemaat yeri ahþap çatýlý yedi paye ve bir duvar uzantýsýndan meydana gelmektedir (Resim 3). Camii doðudan batýya eðimli bir arazi üzerinde yapýlmýþtýr ve bundan dolayý yapýnýn batý cephesi ile doðu cephesi bir birinden çok farklý görünüme sahiptir. Yapýnýn doðu cephesi arazinin eðiminden dolayý basýkmýþ gibi görünmektedir ve kesme taþ ile örülmüþtür, dikdörtgen altý pencereye sahiptir. Camii’nin batý cephesi günümüzde var olan hâkim trafiðe bakmaktadýr ve oldukça sade bir görünme sahiptir. Camii’nin kýble duvarý batý cephesi ile benzer özellikler göstermektedir. Her iki cephede sývalýdýr ve örgü þeklinin araþtýrýlan kaynaklardan edinilen bilgilere göre harç ve moloz olduðu anlaþýlmaktadýr(1). Kýble duvarýnýn, iki katlý dikdörtgen pencere açýklýklarý, batý yönünde birden çoðalarak, alttaki altý açýklýða karþýlýk üstte sekiz açýklýða dönüþmekte ve iç mekâný en fazla aydýnlatan cephe özelliði göstermektedir.
Ulu camiinin son cemaat yerine açýlan asýl ana kapýsý dýþýnda, ana kapýnýn doðusunda ve batýsýnda iki kapýsý daha bulunmaktadýr. Ana kapýnýn Selçuklu mimarisinde sýkça görülen taç kapý özelliðinde ve özenli taþ iþçiliðine sahip olduðu görülmektedir. Portalin kemeri gri tonlarýn da olup basýk yay kemer þeklidedir. Bunun da iki yanýnda, soldakinin üstündeki boþlukta geometrik bezemeli bir pano yer almaktadýr. Diðer kapýlar daha sade bir görünüme sahiptir ve batý ile doðu giriþinden ahþap basamaklar ile ayrý bir bölüme ulaþýldýðý görülmektedir. Portalin batýsýnda bulunan ahþap merdivenler daha sonra yapýlmýþ olan kadýnlar mahfiline ulaþmaktadýr. Bu iç mekânda farklý bir mimari görünüm saðlamaktadýr. Doðu tarafýnda ki kapý ise Ýmam odasýna açýlmaktadýr. Yapýnýn iç mekânýn da doðu bölümünün yerden yaklaþýk 2 m. üst kotta yapýldýðý göze çarpmakta ve burada paye yerine dört adet kýsa sütun kullanýlmýþtýr(2). Ýç mekânda göze çarpan ilk detay ahþap örtülü düz tavandýr. Taþ ve ahþabýn uyumu iç mekânda insaný sýcaklýðýyla içine almaktadýr. Ýbadet mekâný mihraba paralel iki sýra halinde altýþar payeden oluþur, dikey olarak da yedi sahna ayrýlmýþtýr ve mihrap duvarýna paralel üç sahýndan oluþur(Resim 4, Resim 5). Caminin mihrabý ise kýble duvarýna geniþçe yayýlmýþ altý köþeli bir niþ þeklindedir. Niþin içerisinde üç niþ daha bulunmaktadýr ve niþin etrafýný çevreleyen bordürlerde ki bitki motifleri mihraba zengin bir görünüm vermektedir. Dulkadirli’lerden kalma hiçbir orijinal minber yoktur. Hemen hepsi ilk özelliklerini kaybetmiþlerdir. Ulu Camii’nin minberi, bölgedeki ahþap minberlerle büyük benzerlikler gösterir ve fazla sanat deðeri taþýmamaktadýr(3). Camii minberinin görünümünden çok yeni olduðu anlaþýlmaktadýr. Camii minaresi, caminin önünde tek baþýna yükselmektedir ve caminin en dikkat çekici unsurudur. Son cemaat yerinde camiden 1.60 m geride bulunan, 26.63 m. yüksekliðindeki minare, cami duvarýndan ayrý olarak yapýlmýþtýr. Yapýda en az deðiþiklik gösteren kýsým olarak göze çarpan minare kesme taþtan örülmüþ kübik bir alt kaideye sahiptir ve üç bölümden oluþan gövdeyle þerefe altlýðýna kadar yükselir. Sekizgen bir alt gövdeye, onun üstünde silindirik orta gövdeye dönüþmekte, buraya kadar olan yüksekliðin bir katý kadar yükselen çokgen gövde kýsmýyla dört kademeli özellik gösterir. Kiremit rengine yakýn taþlarla örülmüþ gövdeden sonra þerefe altlýðýna ulaþýlýr. Þerefe kýsmý dýþa fazla taþmamýþtýr fakat uzunca bir þerefe altlýðýna sahiptir. Þerefenin dýþa fazla çýkýntý yapmamasýndan dolayý petek kýsmý içeri fazlaca çekilmiþ ve kýsa küt þeklinde sonuçlandýrýlmýþtýr.
Yýllar boyu pek çok olaya tanýklýk etmiþ ve yaþýný baþýný almýþ bu çok ayaklý, ahþap çatýlý, dikdörtgen plan þemasýna sahip bu yapý, dýþýnýn sadeliðine karþýn etkileyici minaresi ve revaklarla çevrelenmiþ avlusu ile Anadolu Selçuklu camileri plan þemasýna uygundur. Ulu Camii 2006 yalýnda Vakýflar Genel Müdürlüðü tarafýndan restore ettirilmiþ ve Kahramanmaraþ’ýn en büyük ikinci camisidir.

___________________________.
(1)     H. Gündoðdu: Dulkadirli beyliði mimarisi, Ankara 1986, 39 s. kitaptan alýnmýþ bilgiye dayandýrýlmýþtýr
(2)     Arazinin eðiminden dolayý yapýlan doðu bölümündeki kot farký, bu bölümün sonradan yapýlmýþ olduðu izlenimi vermektedir.
(3)     H. Gündoðdu: Dulkadirli beyliði mimarisi, Ankara 1986, 107 s. kitaptan alýnmýþ bilgiye dayandýrýlmýþtýr