Nedir Gerçek?:
Türk Dil Kurumu’nun sözlüðüne göre gerçek:
1: Bir durum, bir nesne veya bir nitelik olarak var olan, varlýðý inkâr edilemeyen, olgu durumunda olan, hakiki.
2: Yalan olmayan, doðru olan þey, hakikat.
3: . Aslýna uygun nitelikler taþýyan, sahici:
4: . Temel, baþlýca, asýl:
5: . Doðadaki gibi olan, doðayý olduðu gibi yansýtan:
. 6: felsefe Düþünülen, tasarýmlanan, imgelenen þeylere karþýt olarak var olan.

Bu soruyu sözlükler aþaðý yukarý böyle cevaplýyorlar.
Evet, doðrudur bu yazýlanlar.
Ama benim üzerinde düþündüðüm þey, gerçeðin sözcük anlamýndan çok, Gerçeðin nasýl bir þey yani ne olduðu.
Gerçeðin sözcük anlamýný sormakla hakikaten iyi bir giriþ yaptýðýmý düþünüyorum.
Þimdi de gerçeðin somut mu soyut mu olduðunu soralým.
Duyu organlarýmýzla hissedebildiðimiz her þey somuttur.
Gerçeði duyu organlarýmýzla hissedebilir miyiz?
Bir çiçeði burnumuzla kokladýðýmýzda ve gözümüzle görüp, ona derimizle dokunduðumuzda, çiçeði duyu organlarýmýzla duyumsarýz.
Bu, çiçeðin gerçek olduðunu mu gösterir bizlere?
Peki ya duyu organlarýnýn gerçekliðini nasýl ölçeceðiz?
Baþka insanlarýn duyu organlarýyla mý?
Bitkilerin ve hayvanlarýn duyu organlarý birbirlerinden farklý olduðuna göre baþka insanlarýn duyu organlarý niye birbirlerinden farklý olmasýn?
En azýndan duyu organlarýyla algýladýklarý kesinlikle farklýdýr.
Sonuç olarak: gerçeðin somut belirleyicileri özneldir diyebiliriz.

Peki gerçek soyut mudur?
Duyu organlarýmýzla algýlayamadýðýmýz ama varlýðýna inandýðýmýz varlýklara soyut varlýklar diyoruz…
Bu tanýmdan da inanç nedir ve nereden gelir? Sorusu çýkar karþýmýza.
TDk’na göre inanç:
1 . Bir düþünceye gönülden baðlý bulunma:
2 . Birine duyulan güven, inanma duygusu.
3 . Ýnanýlan þey, görüþ, öðreti:
4 . din b. (***) Tanrý'ya, bir dine inanma, akide, iman, itikat:

Peki inancý saðlayan nedir?
Yani insanýn inanmasý için ne gereklidir?
Ýnsanýn bir þeye inanmasý için, o þey hakkýnda az-çok bir þeyler bilmesi gerekir.
Bunun için de deneime gereksinim duyar insan.
Tabii herkes kendisine göre deneimler elde eder.
Üstelik insanlarýn bu deneimlerden çýkardýklarý sonuçlar da farklýlýklar gösterir.
Sözkonusu deneim ayný olsa bile
Peki bu deneimler nasýl elde edilir?
Yaþayarak elbette.
Þu da unutulmamalýdýr ki, inanç sadece kendi deneimlerimizle deneimlediðimiz þeylerden ortaya çýkmaz.
Baþkalarýndan aldýðýmýz duyumlar da inancýmýzý etkiler.
Hem de inancýmýzýn büyük bir kýsmýný.
Ýnançlarýn, özellikle dinlerin kiþiden kiþiye deðiþtiðini söyleyemeyiz.
Bu deðiþmemezliði saðlayan þeyler, kutsal diye önümüze sürülen metinler ve kutsal olduðu söylenen insanlardan çýkmýþ olan, doðal olarak kutsal olan sözler.
Bu sözlerin nereden çýktýðý da baþka bir konu elbette.
Bu inançlarýn birbirlerinden farklý yanlarý olmasýna karþýn, birbirlerine benzer yanlarý da var.
Bu benzerliði saðlayan nedir peki?
Ýhtiyaç.
Evet, tanrýya duyulan ihtiyaç.
Dinlerin temeli bu ihtiyaçsa, neden birçok din var?
Çünkü birçok insan var.
Ve öyle sanýyorum ki, herkesin kendine has bir felsefesi vardýr.
Biraz düþünen herkesin…
Buradan da çýkardýðýmýz þey, aþaðý yukarý, gerçeðin kiþiden kiþiye farklý olduðu ve yaþadýkça geliþip deðiþtiði.

Bu sorulara verdiðim cevaplara göre: gerçek özneldir, belirli bir ölçütü yoktur ve deðiþebilir.
Peki gerçek tek midir?
Bu cevaplardan sonra bu soruyu sormam sizi þaþýrtabilir.
--hem “Gerçek özneldir” diyorsun, hem de gerçeðin tek olup olmadýðýný soruyorsun, diyebilirsiniz.
Biraz karmaþýk görünse de ben bu cevaplardan yola çýkarak ve bu cevaplara raðmen, gerçeðin tek olduðunu düþünüyorum.
Asýl Gerçek, tüm gerçeklerin toplamý olandýr.
Tüm gerçeklerin, yani tüm insanlarýn, hayvanlarýn, bitkilerin, ve cansýzlarýn teker teker gerçeklerinin toplamý, Asýl gerçeði, yani tek olan gerçeði oluþturur.
Eylem Yurtsever