Aþaðýda yurdumuzda her hangi bir biçimde susturulan gazetecilerin bir listesi var. Tek görevleri halkýný aydýnlatmak ve bilinçlendirmek olan bu gazetecileri saygý ve minnetle anýyor, sizlere geçen yýl Uður Mumcu ile ilgili yayýnladýðým yazýmý tekrar sunuyorum.

GAZETECÝ/KURUM ÖLÜM TARÝHÝ VE YERÝ

Hasan Fehmi Bey/Serbesti Ýstanbul 6 Nisan 1909

Ahmet Samim/Sada-yý Millet Ýstanbul 19 Temmuz 1910

Zeki Bey/Þehrah Ýstanbul 10 Temmuz 1911

Þair Hüseyin Kami/Alemdar Konya 1912 veya 1914

Hasan Tahsin/Hukuk-u Beþer Ýzmir 27 Temmuz 1919

Silahçý Tahsin/Silah ve Bomba Ýstanbul 27 temmuz 1914

Ýþtirakçi Hilmi/iþtirak, Medeniyet Ýstanbul 1922

Ali Kemal/Peyam-ý Sabah Ýzmit 1922

Hikmet Þevket 1930

Sabahattin Ali/Marko Paþa Edirne 1948

Adem Yavuz/Anka Ajansý Kýbrýs 27 Aðustos 1974

Ali Ýhsan Özgür/Politika Ýstanbul 21 Kasým 1978

Cengiz Polatkan/ Hafta Sonu Ankara 1 Aralýk 1978

Abdi Ýpekçi/Milliyet Ýstanbul 1 Þubat 1979

Ýlhan Darendelioðlu/Ortadoðu Ýstanbul 19 Kasým 1979

Ýsmail Gerçeksöz/Ortadoðu Ýstanbul 4 Nisan 1980

Ümit Kaftancýoðlu/TRT Ýstanbul 11 Nisan 1980

Muzaffer Fevzioðlu/Hizmet Trabzon 15 Nisan 1980

Recai Ünal/Demokrat Ýstanbul 22 Temmuz 1980

Mevlüt Iþýt/Türkiye Ankara 1 Haziran 1988

Seracettin Müftüoðlu/Hürriyet Nusaybin 29 Haziran 1989

Sami Baþaran/Gazete Ýstanbul 7 Kasým 1989

Kamil Baþaran/Gazete Ýstanbul 7 Kasým 1989

Çetin Emeç/Hürriyet Ýstanbul 7 Mart 1990

Turan Dursun/Ýkibine Doðru ve Yüzyýl Dergileri Ýstanbul 4 Eylül 1990

Gündüz Etil 1991

Mehmet Sait Erten/Azadi Denk Diyarbakýr 1992

Halit Güngen/Ýkibine Doðru Diyarbakýr 18 Þubat1992

Cengiz Altun/Yeni Ülke Batman 25 Þubat 1992

Ýzzet Kezer/Sabah Cizre 23 Mart 1992

Bülent Ülkü/Körfeze Bakýþ Bursa 1 Nisan 1992

Mecit Akgün/Yeni Ülke Nusaybin 2 Haziran 1992

Hafýz Akdemir/Özgür Gündem Diyarbakýr 8 haziran 1992

Çetin Ababay/ Özgür Halk Batman 29 Temmuz 1992

Yahya Orhan/Özgür Gündem Ceylanpýnar 9 Aðustos 1992

Hüseyin Deniz/Özgür Gündem Ceylanpýnar 9 Aðustos 1992

Musa Anter/Özgür Gündem Diyarbakýr 20 Eylül 1992

Yaþar Aktay/Serbest Hani 9 Kasým 1992

Hatip Kapçak/Serbest Mazýdaðý 18 Kasým 1992

Namýk Tarancý/Gerçek Diyarbakýr 20 Kasým 1992

Uður Mumcu/Cumhuriyet Ankara 24 Ocak 1993

Kemal Kýlýç/Yeni Ülke Þanlýurfa 18 þubat 1993

Mehmet Ýhsan Karakuþ Silvan 13 Mart 1993

Ercan Güre/ HHA 20 Mayýs 1993

Ýhsan Uygur/Sabah Ýstanbul 6 Temmuz 1993

Rýza Güneþer/Halkýn Gücü 14 Temmuz 1993

Ferhat Tepe/Özgür Gündem Bitlis 28 Temmuz 1993

Muzaffer Akkuþ/Milliyet 20 Eylül 1993

Nazým Babaoðlu/Gündem 12 Mart 1994

Erol Akgün/Devrimci Çözüm 1994

Seyfettin Tepe/Yeni politika 28 Aðustos 1995

Metin Göktepe/Evrensel Ýstanbul 8 Ocak 1996

Kutlu Adalý /Yeni Düzen Kýbrýs 8 Temmuz 1996

Selahattin Turgay Daloðlu Ýstanbul 9 Eylül 1996

Reþat Aydýn/AA, TRT 20 Haziran 1997

Ayþe Saðlam Derince 3 Eylül 1997

Abdullah Doðan Candan Fm Konya 13 Temmuz 1997

Ünal Mesutoðlu/TRT Manisa 8 Kasým 1997

Mehmet Topaloðlu Kurtuluþ Adana 1998

Ahmet Taner Kýþlalý/Cumhuriyet Ankara 21 Ekim 1999

Hrant Dink/Agos Ýstanbul 19 Ocak 2007

Kaynak; Türkiye Gazeteciler Cemiyeti

UÐUR MUMCUNUN ANISINA

Ölümü sýrasýnda tesadüfen Ankara’da bulunduðum Uður Mumcu’ nun anýsýna.

O gün Ankara daha da bir soðuktu. Elif, elif yaðan kar þehri tir, tir titretiyordu. Bir haber “Uður Mumcu öldürüldü”. Daha da bir titredi yürekler. Buz kesti damarda akan kan. Amacý ve kaynaðý ne olursa olsun insan çanýna kýymanýn mazereti olamaz.

Aþaðýdaki yazýyý(UMAG), vakfýndan aldýðým olurla gazeteci Uður Mumcu’ nun anýsýna yayýnlýyorum.

Amacým çabuk unutan bir toplum olan bizlere çoktan unutulmazlar arasýna katýlan Uður Mumcu’ yu tekrar hatýrlatmak. Baþka gayem yok.

“24 Ocak Pazar günü arabasýna yerleþtirilen bomba ile öldürüldü

1942 22 Aðustos'ta Kýrþehir'de doðdu. Tapu kadastro memuru Hakký Þinasi Bey ile Nadire Hanýmýn dört çocuðunun üçüncüsü.

1949-54 Ankara'da Ulus'taki Devrim Ýlkokulunda baþladýðý ilköðrenimini Bahçelievler'deki Ulubatlý Hasan Ýlkokulunda tamamladý.

1957-61 Ankara Cumhuriyet Ortaokulunu ve Ankara Deneme Lisesini bitirdikten sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesine girdi.

1962 Yazmaya öðrencilik yýllarýnda baþladý. Cumhuriyet Gazetesinde yayýmlanan "Türk Sosyalizmi" baþlýklý makalesiyle Yunus Nadi Ödülünü aldý.

1963 Fakültede Öðrenci Derneði Baþkaný seçildi.

1965 Hukuk Fakültesini bitirdi ve Cemal Reþit Eyüpoðlu' nun yanýnda bir süre avukatlýk yaptý.

1965-66 18 Haziran 1965'te "Biz Anayasayý Savunuyoruz. Ya Siz?" baþlýklý makalesiyle Yön Dergisinde yazmaya baþladý.

27 Mayýs Devriminin özgürlükçü ortamýnda "Ýnsanlar sadece konuþtuklarýndan deðil sustuklarýndan da sorumludurlar" diyerek Doðan Avcýoðlu' nun yönetimindeki Yön Dergisinde yazdýðý makalelerle bir yandan Mustafa Kemal Atatürk'ün ilke ve devrimlerini, tam baðýmsýz bir Türkiye'yi savundu.

1967 30 Haziran'da "Kitap Toplatmak Anayasaya Aykýrýdýr" baþlýklý yazýsýyla Kim Dergisinde yazmaya baþladý.

18 Aðustos'ta "Anayasaya Saygý" baþlýklý yazýsýyla Akþam Gazetesinde incelemeleri yayýmlanmaya baþladý.

1968 Dil öðrenmek için Ýngiltere'ye gitti. Yazýlarýna oradan devam etti.

25 Þubat'ta Akþam Gazetesindeki inceleme yazýlarýnýn sonuncusu yayýmlandý.

1 Mart'ta Kim Dergisindeki son yazýsý, Londra'dan yolladýðý "Yeter Artýk Beyler" oldu.

25 Mart'tan itibaren aralýklarla Türk Solu Dergisinde yazmaya baþladý.

1969 31 Ocak'ta Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ýdare Hukuku Kürsüsü Profesörü Tahsin Bekir Balta'nýn asistaný oldu.

15 Temmuz'dan sonra incelemeleri, Milliyet Gazetesinde yayýmlanmaya baþladý.

Asistan olduktan sonra, 13 Kasým'da Ankara Barosu Levhasýndan kaydýný sildirerek avukatlýðý býraktý.

1969-71 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi'nde yazýlarý yayýmlandý.

1970 Ant Dergisi ile Cumhuriyet Gazetesinde makale ve incelemeleri yayýmlandý.

24 Mart'tan itibaren Devrim Dergisinde yazmaya baþladý.

1971 12 Mart'ta gerçekleþen darbenin aydýnlara yönelik baskýcý tutumundan o da payýna düþeni aldý. 17 Mayýs'ta gözaltýna alýndý. Ayrýntý "Kitaplarýmý Ýsterim" . Bir ay sonra serbest býrakýldý.

12 Temmuz'da Ortam'da yazýlarý yayýmlanmaya baþladý. Dergi, 29 Kasým'da çýkan sayýsýndan sonra kanun dýþý baskýlarý protesto etmek amacýyla yayýn hayatýna son verdi.

27 Ekim'de Devrim Dergisine son kez yazdý.

Askerliðini yapmaya hazýrlandýðý sýrada, orduya hakaret etme savýyla tutuklandý. Pek çok aydýnla birlikte, Mamak Askeri Cezaevinde bir yýla yakýn kalan Uður Mumcu, açýlan davada 7 yýl hapse mahkûm edildi ancak, kararýn Yargýtay'ca bozulmasýnýn ardýndan serbest býrakýldý.

1972 10 Ekim'de serbest býrakýlmasýnýn ardýndan hemen askere alýndý.

1973 Tuzla Piyade Okulunda 10 Ocak'a kadar süren üç aylýk eðitimden sonra, okul yönetimi tarafýndan "kötü hal ve düþünce sahibi" diye suçlanarak "er" çýkarýldý ve Patnos'a yollandý.

1974 31 Ocak'ta askerliðini sakýncalý piyade eri olarak, Aðrý'nýn Patnos ilçesinde tamamladý. Bu yaþadýklarýný "Evet, evet ne olursa olsun, ben Patnos daðlarýnda halk çocuklarýyla er olarak askerlik yapmayý, emekli olduktan sonra siyasal iktidarýn uzattýðý yönetim kurullarýnda, on binlerce lira para alan orgeneral olmaya deðiþmem!" diyerek, yedek subaylýk hakký ve aylýklarý için sadece maddi tazminat isteðiyle açtýðý davayý kazandý ve yedek subaylýk hakkýný elde etti…

Askerlikten sonra üniversitedeki görevinden ayrýldý ve gazeteciliðe profesyonel olarak, 25 Þubat'ta Yeni Ortam Gazetesinde "Anarþist!.." baþlýklý yazýsýyla baþladý.

Yazýlarýnda, hem sorunlarý dile getirdi hem de hukuka aykýrý ve yasadýþý uygulamalarýn üstüne gitti. "Tek bir tahrikçi ajan adý veremezsiniz" diyen Demirel'e "Bir Hikâyemiz Var" baþlýklý yazýsýnda, onlarca provokatörün adýný belgeleriyle açýklayarak, tüm antilaik, antidemokratik oluþumlarý uygulamalarýyla belgeledi. Ayrýntý "Sormayalým mý?"

1975 12 Mart'ta "Ayrýlýrken" baþlýklý yazýsýyla Yeni Ortam Gazetesinden ayrýldý.

18 Mart'ta "Denklem" yazýsýyla Cumhuriyet Gazetesindeki 'Gözlem' baþlýklý köþesinde düzenli olarak yazmaya baþladý. Ayný zamanda da Anka Ajansýnda çalýþmaktaydý.

Nisan ayýnda 12 Mart dönemini sergilediði makalelerinden oluþan Suçlular ve Güçlüler kitabý yayýmlandý.

Ekim ayýnda, Anka Ajansýnda çalýþýrken Altan Öymen'le birlikte hazýrladýklarý, Süleyman Demirel'in yeðeni Yahya Demirel'in hayali mobilya ihracatýný konu edinen, Mobilya Dosyasý adlý kitap yayýmlandý. Böylece "hayali ihracat" kavramý kamuoyunun gündemine girmiþ oldu.

1976 Mayýs ayýnda Güldal Homan ile niþanlandý. 19 Temmuz'da evlendiler.

1977 Anka Ajansýndan ayrýlarak Cumhuriyet Gazetesinin kadrolu yazarý oldu.

Terörün toplumu korkuya, karamsarlýða ittiði günlerde, kalemiyle teröre karþý durdu. Taksim'deki 1 Mayýs katliamýnýn ardýndan, bu olayý ve bu tür olaylarý irdeleyen yazýlar yazdý.

Mayýs ayýnda oðlu Özgür dünyaya geldi.

Sakýncalý Piyade ve Bir Pulsuz Dilekçe kitaplarý yayýmlandý.

1978 12 Mart döneminde yaþadýklarý, gülmece ustalarý için bulunmaz bir malzemeydi. Kendisi de yazý ve konuþmalarýnda gülmece öðelerini sýk sýk kullanýrdý. Bu dönemi anlattýðý Sakýncalý Piyade adlý yapýtýný, Rutkay Aziz ile birlikte, tiyatroya uyarladý. Sakýncalý Piyade Tiyatro ilk olarak Ankara Sanat Tiyatrosu'nca (AST) sahneye kondu ve700 kez sahnelendi.

Aralýk'ta, siyasal yaþamda adý duyulan, belli dönemlere damgasýný vurmuþ birçok ünlünün yaþam öykülerini, siyasal geçmiþlerini, bir güldürü zenginliðiyle anlattýðý kitabý Büyüklerimiz yayýmlandý.

1979 Terörün yeniden týrmandýðý, gencecik insanlarýn sokak ortasýnda kurþunlandýðý, kahvelere, evlere bombalarýn atýldýðý bir ortamda, tarihin boþ yere tekrar etmesini önlemek ve ders alýnmasýný saðlamak amacýyla, 12 Mart öncesi ve sonrasý gençlik liderlerinin yaþadýklarýný kendi aðýzlarýndan yansýttýðý ve silahlý eylemlerle bir yere varýlamayacaðýna dikkat çektiði kitabý Çýkmaz Sokak Temmuz ayýnda yayýmlandý.

1980 1980'li yýllar baþlarken 70'li ve 60'lý yýllarý da incelediði, yenilmeyen gücün, halkýn örgütlü gücü olduðunu anlattýðý yazýlarý Tüfek Ýcat Oldu baþlýðý altýnda Þubat ayýnda yayýmlandý.

12 Eylül darbesi oldu. Ayrýntý "Bundan Sonra" . 12 Eylül'ü gerçekleþtiren generaller tarafýndan partilerin, birçok kitle örgütünün kapatýlmasý gibi sorunlarýn yaþandýðý bu dönemi ve uygulamalarýný eleþtirdi. "Terörsüz Özgürlük"

1981 Kendi deyiþiyle, "..terörün silah kaçaklýðýyla ilgisini ortaya koymak ve kamuoyunu bu konuda uyarmak..." için yazdýðý Silah Kaçakçýlýðý ve Terör adlý inceleme kitabý Mart ayýnda yayýmlandý.

13 Mayýs'ta Mehmet Ali Aðca, Papayý öldürme giriþiminde bulundu. Ayrýntý "Yine Aðca" . Daha önce 1979 yýlýnda Abdi Ýpekçinin katili olarak yakalanan Aðca üzerine çalýþma ve araþtýrmalar yapmýþtý, Papa olayý sonrasýnda irdemelerini yoðunlaþtýrdý.

Haziran ayýnda kýzý Özge doðdu.

"Bu kitap ile yalnýzca, parlamento çalýþmalarýný engelleyen, kürsülerde yurt ve dünya sorunlarýnýn özgürce konuþulmasýný engelleyen sorumsuz bir azýnlýðýn sergilediði çirkinlikler eleþtiri konusu yapýlmýþtýr." dediði Söz Meclis'ten Ýçeri 'nin ilk baskýsý Ekim ayýnda yapýldý.

1982 Aðca Dosyasý kitabýnýn ardýndan Kasým'da Terörsüz Özgürlük adlý makale derlemesi yayýmlandý.

Barýþ Derneði kapatýldý. Yöneticileri ve üyeleri 141. ve 142. maddelerden suçlanarak tutuklandý. Barýþ Derneði Davasý, 12 Eylül döneminde, Türk aydýnlarýna karþý topluma göz daðý vermek için açýlmýþ bir davaydý. Mumcu pek çok yazýsýnda bu konuyu ele aldý.

1983 Genel seçimler yapýldý. Birçok politikacýnýn yasaklý olduðu bu dönemde, ekonomik ve toplumsal çarpýklýklarý, hukuk dýþý uygulamalarý gözönüne seren araþtýrmalar yaptý. Ayrýntý "Lozan ve Sevr" .

Þubat'ta Aðca ile cezaevinde röportaj yaptý. Bu röportajýn NBC'de yayýmlanmasýný isteyen NBC yöneticilerine, hazýrladýðý röportajý o sýrada kapalý olan gazetesi Cumhuriyet'ten baþka bir yerde yayýmlamayý düþünmediðini söyledi.

1984 Mart ayýnda, ülkedeki olumsuzluklarýn dile getirildiði, yazar Aziz Nesin öncülüðünde bir grup tarafýndan Cumhurbaþkanlýðý ve TBMM Baþkanlýðýna sunulan ancak, Kenan Evren'in imzalayanlarý "vatan hainliði" ile suçlayarak dava açtýðý "Aydýnlar dilekçesinin hazýrlanmasýna katýldý.

Sakýncasýz adlý oyunu yazdý. Basýndaki yozlaþmanýn ve döneklerin sergilendiði, 12 Eylül döneminde aydýnlara yapýlan iþkencelerin anlatýldýðý oyun, 3 Nisan - 7 Mayýs tarihleri arasýnda Ýstanbul Hodri Meydan Kültür Merkezi'nde ve 10 - 27 Mayýs tarihleri arasýnda da Ankara Sanat Evi'nde sahnelendi.

Uzun ve yorucu bir araþtýrmanýn ürünü olan Papa-Mafya-Aðca kitabý Haziran ayýnda yayýmlandý.

1985 Haziran'da Liberal Çiftlik ve Devrimci Demokrat adlý kitaplarý yayýmlandý.

Roma'ya gitti. Papa davasýnda uzman tanýk olarak bilgisine baþvuruldu.

1986 Mehmet Ali Aybar'la Türkiye Ýþçi Partisi (TÝP) olgusu ve Marksizm üzerine yaptýðý Aybar ile Söyleþi kitabý Temmuz ayýnda yayýmlandý.

1987 Þubat'ta, yakýn tarihimize ýþýk tutacaðýný düþünerek, 27 Mayýsçýlardan Osman Köksal'ýn aný ve mektuplarýna yer verdiði kitabý Ýnkýlap Mektuplarý yayýmlandý.

Milliyet Gazetesinden Örsan Öymen ile birlikte, Federal Almanya'da, eski Adana Müftüsü Cemalettin Kaplan ile cemaati önünde görüþtü. Bu görüþme, 10 Þubat'ta Cumhuriyet Gazetesinde yayýmlandý.

Mayýs ayýnda araþtýrmacý gazetecilik açýsýndan büyük bir baþarý kabul edilen Rabýta ve Kasým'da da 12 Eylül Adaleti adlý kitaplarý yayýmlandý.

1988 Aðustos ayýnda Eski Türkiye Ýþçi Partisi (TÝP) Baþkaný Behice Boran'la yaptýðý söyleþiyi içeren Bir Uzun Yürüyüþ yayýmlandý. Yine Aðustos ayýnda, günümüzde de etkinliðini hiç yitirmediði görülen üçlü arasýndaki iliþkileri belgeleriyle anlatan yazýlarýndan derlediði Tarikat-Siyaset-Ticaret adlý kitabý yayýmlandý.

1989 Özal hükümeti döneminde Milli Savunma Bakanlýðýna getirilen Ercan Vuralhan, Dýþiþleri Bakanlýðý Ýdari ve Mali Ýþler Daire Baþkan Yardýmcýsý iken, diplomatlar ve dýþ görevdeki personelin güvenliðini saðlamak için aldýrýlan zýrhlý araçlar konusundaki yolsuzluklar üzerine yazýlar yazdý.

1990 "Yakýn tarihimizin pek aydýnlanmayan bir bölümünü oluþturuyor.." diye düþündüðü 40'lý yýllarýn siyasal çerçevesini çizmek ve koþullarýný yansýtmak amacýyla yaptýðý araþtýrma çalýþmalarýný 40'larýn Cadý Kazaný adlý kitabýnda topladý. Aðustos'ta da diðer bir kitabý Kâzým Karabekir Anlatýyor yayýmlandý.

1991 Temmuz ayýnda en önemli araþtýrmalarýndan biri olan Kürt-Ýslam Ayaklanmasý 1919-1925 yayýmlandý.

6 Kasým'da onaylamadýðý geliþmeler üzerine, 80 arkadaþý ile birlikte, Cumhuriyet Gazetesinden ayrýldý.

1992 1 Þubat - 3 Mayýs tarihleri arasýnda Milliyet Gazetesi'nde yazdý. Buradaki yazýlarýnda Kürt sorununu sýklýkla gündeme getirirken yurtdýþýndaki PKK yayýnlarýný yakýndan izledi. 3 Mayýs'ta Milliyet Gazetesindeki son yazýsý "Gazeteci" ydi.

Þubat ayýnda, ilk kez yayýmlanan belgelerin yer aldýðý Gazi Paþa'ya Suikast adlý kitabý basýldý.

7 Mayýs'ta Cumhuriyet Gazetesi'nde yapýlan yönetim deðiþikliði üzerine yeniden Gazetesine döndü.

Hizbullah, PKK ve kontrgerilla konularýný irdeleyen makaleler yazdý. "Hizbulkontra!.."

1993 13 Ocak'ta Ýstanbul'da Harp Akademilerinde gazetecilik üzerine bir konferans verdi. Öldürülmeden önce, PKK ve Kürt sorunu üzerinde çalýþmalar yapmaktaydý. Ayrýntý Kürt Dosyasý

Son yazýsý "Zeyilname" .

24 Ocak Pazar günü arabasýna yerleþtirilen bomba ile öldürüldü”.

Kaynak; http://www.umag.org.tr/