BÝR AYRINTI / UZAM

Ölçülebilen uzay anlamýný içeren Uzam kavramý; var olan tüm gök cisimlerinin evrendeki yayýlýmýný ve var bulunduklarý nesnel durumu dile getirir ve uzay kavramýnýn daha net anlaþýlmasýna olanak saðlar. Bu anlamda evrendeki her cismin, her nesnenin bir uzayý, bir de uzamý vardýr. Ýnsan zekasýnýn evreni anlama ona bir anlam verebilme mücadelesinin, insaný getirmiþ bulunduðu nokta; gökbilimin bu gün ulaþtýðý nokta, yüz milyarlarca gök cismini sayýp, haritalandýrýp kategorize etme baþarýsýný göstermiþtir. Ancak, madde ve onun baðýntýlarýnýn sonsuz ve sýnýrsýzlýðý, insanýn ölçebileceði uzayýnda sonsuz ve sýnýrsýzlýðýný belirler. Sonsuzca geliþme yeteneðine sahip olan evren ve onun bir parçasý olan insan, bilimin açmýþ olduðu yolda ilerleyerek tüm evreni bilme yoluna girmiþtir.
Tarihsel ve Diyalektik Materyalizmin derinliðinin kavranabilmesi için, uzam kavramýnýn bilinmesi büyük bir önem taþýmaktadýr; Zamana göre süre neyse, uzaya göre de uzam odur. Evrensel geliþme, derinliði, uzunluðu ve geniþliði kapsar. Maddenin temel niteliði olan yer kaplama, yani maddenin kendiliði, evrensel geliþimini bu üç boyut içerisinde gerçekleþtirir. Bu evrensel geliþmede insanýn ölçebildiði alan uzam, ölçülebilme olasýlýðý olan, yani evrenin geliþme yeteneði uzaydýr. Uzay asla zamandan baðýmsýz düþünülemez, çünkü zamansýz var olamaz.
Bu duruma uzay ve zamanýn bir parçasý olan birey insandan bir örnek verecek olursak; Ortalama olarak 65 yýl olarak deðerlendirilen bir insanýn ömrü, 65 yýllýk yaþamý boyunca beyinsel faaliyet bakýmýndan 65 yýllýk bir bilgi birikimini oluþturur. Bu durum o insanýn uzamý anlamýna gelir. Oysa ki o insanýn beyninin kapasitesi çok daha fazla bilgiyi algýlayabilecek yetenektedir. Ýþte bu yüksek kapasite yeteneði de o insanýn uzayý anlamýna gelir. Bir birey olarak kendi uzamýmýzý ölçebilmek olanaklarýna bu gün itibarýyla sahibiz. Bu ölçme iþleminin temel ölçütü, yaklaþýk dört bin yýllýk düþünce tarihimizin ne kadarýna hakim olduðumuzdur. Ýnsan, bir birey olarak tüm yaþamý boyunca insanlaþmasýný tamamlayamaz, insanlýðýn tüm bilgi birikimini içselleþtirip ona egemen olamaz, olanaklarýn yetersizliði ve yaþamýn kýsalýðý buna izin vermez. Çünkü insanlýk verili bir deðer deðil, öðrenilen bir deðerdir. Bir insan yürümeyi öðrenir, konuþmayý öðrenir, üretmeyi ve paylaþmayý öðrenir. Kýsaca bir insanýn tüm yaþamý öðrenme üzerine kuruludur. Bu öðrenme süreci insanýn seçebileceði bir þey deðildir. Doðal bir süreçtir ve iki koldan geliþir. Biri yaþayarak (pratik) biri bilinçli bir okumayla (teorik) , hiçbir insan bu sürecin dýþýnda kalamaz, çünkü insanýn tümü zaten bu demektir. Bir birey olarak bizim uzamýmýz, doða, toplum ve birey hakkýnda bildiklerimizle sýnýrlýdýr. Ancak bu sýnýrlýlýk bizim bilinçli öðrenmemizle geniþleyen bir sýnýrlýlýk olduðu için bizim egemenliðimiz altýndadýr. Ýnsanýn doðaya egemenliði kavramý bence bu anlamý içermektedir. Sonsuz Uzay içinde, bilincimizi geniþletmek, yani uzamýmýzý artýrmak için daha fazla okuyalým, daha fazla tartýþalým ve daha fazla yazalým.