Kasabada dürüstlüðü ile tanýnan Rýza Bey, iki kýzdan sonra dünyaya gelmesiyle babasýnýn gözdesi olarak büyümüþ, adýna verilecek bütün önemli kararlar kendisine danýþýlmadan babasý tarafýndan verilmiþti. Yine babasý kendine de aile büyüklerinden kalan bu düzeni oðlunun devam ettirmesini istediðinden küçük yaþlardan itibaren Rýza Bey’i kasabanýn merkezindeki handa yürüttüðü iþlerinin içine çekmeye baþarmýþtý. Rýza Bey, karþý koymanýn sonuçsuz kalacaðýndan mý yoksa gerçekten ticareti sevdiðinden mi bilinmez bir gün dahi yakýnmadan bunca sene titizlikle iþlerini yürütmekteydi. Bu sadece iþe özgü bir titizlik deðildi her anlamada titiz bir yapýya sahipti. Seneler içerisinde bu titizlik bu düzen rutine dönmeye baþlamýþtý. Her sabah vakitlice kalkar, yýkanýr, traþýný olur, karýsýnýn hazýrladýðý kahvaltýnýn ardýndan okula gitmek üzere evden ayrýlan ( Rýza Bey, babasýnýn aksine ne oðlunun ne kýzýnýn üzerinde baský kurmamýþ alacaklarý eðitimle, kendi yollarýný kendilerinin çizmelerini arzulamýþtý ) çocuklarýna günlük harçlýklarýný verip saçlarýný okþar, öylece hanýn yolunu tutardý.


Kime sorsanýz Rýza Bey’in bir gününü neredeyse eksiksiz size anlatabilirdi. Bu her günün birbirine benzediði yaþamýn içinde ( iþ hariç ) görüþtüðü sadece 3-4 arkadaþý vardý. Onlar da handa ticaret yapmaktaydýlar. Öðle yemeðinin ardýndan birbirlerini yazýhanelerinde misafir eder, az þekerli kahvelerini içer, içlerinden ikisi tavlada birbirilerini mars etmeye çalýþýrken, keyifli ve koyu bir sohbete geçerlerdi. Yine yemeklerini yemiþ kahvelerini içmek üzere Mürteza Bey’in yazýhanesinde toplandýklarý o öðlen yaþça kendilerinden küçük olan Ahmet Bey:


— Beyler var mýsýnýz bu gece felekten bir gece çalalým, iþleri bitirip eve geçmeden önce yeni kurulan þu çadýra gidip dans eden kýzlarý izleyelim, demez mi?


Baþlangýçta hiç bir þey duymamýþçasýna fincanlarýndaki kahvelerini yudumlayan diðerlerinin bakýþlarý, muzýrca birbirlerinde buluþup, gülüþtüler. Bu gülüþmenin önerdiði teklifin kabul gördüðünün göstergesi olduðunu bilen Ahmet Bey’in de yüzünde bir tebessüme neden oldu. Hemen merak ve iþtahla akþamýn planýný yaptýlar.


Hepsi de yanlarýnda çalýþanlar aracýlýðýyla, akþama komþu kasabadan kendileri gibi tüccar bir zatýn geleceðini onunla yapacaklarý yeni baðlantýlarla daha refah bir yaþama geçeceklerini ancak bunun için de bu akþamlarýný zatý muhteremin hatýrýna ayýrmalarý gerektiðinin haberini ulaþtýrdýlar. Ýlk kez kendilerinden önce haberlerini karþýlayan evdeki kadýnlar þaþkýn, çaresiz, sessizce dinleyip kabullendiler.


Rýza Beyler o öðleden sonrasýný gergin ve meraklý geçirdiler. Nihayet günlük telaþlar sona erdiðinde Ahmet Bey’in yazýhanesinde toplanýp tuhaf bir sükûnetle çadýrýn yolunu tuttular. Çadýrýn önünde çoðunluðu kendileri gibi orta yaþlý erkeklerin oluþturduðu sýraya geçerken giriþtikleri iþten duyduklarý piþmanlýk ve gerginlik yüzlerinden okunmaktaydý. Üstelik yaþayacaklarý çocukça heyecandan baþka bir þey deðildi.


Ýçeride kendilerine ayrýlan masalarda yerlerini almaya baþlayan kalabalýðýn uðultusu çalan müziðe karýþýyor, içilen sarma sigaralardan havaya kesif bir koku ve aðýr bir duman yükseliyordu. Bu hengâmede Rýza Beyler de yerlerine geçmiþ hatta ilk kadehlerini içmeye baþlamýþlardý. Giriþteki sýrada yüzlerinde beliren gerginliðin yerini þimdi lâkayt bir bakýþ almýþtý. Sahnede bir grup jartiyerli kýz batý müziði eþliðinde dans etmekteydi. Çadýrdakilerin gördükleri göreceði dans eden birer çift jartiyerli bacaktan baþka bir þey deðildi ama bu bile orada bulunanlarýn eðlenmesi için yeterliydi. Masalardan artýk yerli yersiz kahkaha sesleri geliyor boþlan kadehleri zaman geçirmeden doldurmak için bekleyen görevliler hýzla servis yapýyor masadakilerin edepsizce giriþtikleri sohbete yine edepsizce gülüþmeler ekleniyordu.


Ne gam ne tasa… Sanki yýllardýr aþina olduklarý bir ortamdaydýlar.


Sahnedeki kýzlar dans ededursun bu sýrada Rýza Bey yeni iskarpinlerinin üzerinde bir aðýrlýk hissedip masanýn altýna doðru baktýðýnda kendine bakan bir çift gri, sorgular bakýþlý göz görür. O an küçük bir farenin deðil de tanýdýðý bütün insanlarýn kendine baktýðý yanýlsamasýna kapýlan Rýza Bey, oturduðu yerden hýzlýca ayaða fýrlayýp, gitmek için arkadaþlarýndan izin ister. Ne olduðunu anlamayan arkadaþlarý biraz da aldýklarý alkolün tesiriyle sadece hayýrlý akþamlar dilemekle kalýrlar.


Eve giden yol boyunca yüzünde mahcup bir ifade, baþý öne eðik, hýzlý adýmlarla yürüdü Rýza Bey. Kapýyý açtýðýnda herkesin uyumuþ olduðunu fark edip derin bir nefes aldý. Neyse ki artýk bitmiþti, artýk kendi sýnýrlarýndaydý ve bu sýnýrlar içerisinde baþýný öne eðdirecek bir þeyin olmasý olasý gibi görünmüyordu. Pjamanlarýný giyip usulca yataða sokulduðunda burada da birileri gözleyecek deðil ya… diye içinden geçirdi ve kendini uykuya teslim etti.


Ertesi sabah her zamankinden geç uyandý, ayný sýralamayla duþunu aldý, traþýný oldu. Biri neden geç uyandýðýný soracak olsa akþamki görüþmenin yorgunluðuna baðlamaya hazýrdý. Kahvaltý için herkes masadaki yerlerini almýþtý, Rýza Bey de sandalyesine geçip keyifle kahvaltýsýný yapýyordu ki, köþedeki kanepenin altýndan kendine bakan bir çift gri göz görmesin mi?


Bu kadarý da fazlaydý artýk.


Hepsi hepsi birkaç çift jartiyerli bacaktý ve bunun bedelini küçük bir farenin gözlerinden tüm eþe dosta bakarak ödemek ise can sýkýcýydý.


Elindeki ekmeði çatalý masaya býrakan Rýza Bey hýþýmla ayaða kalkýp; kanepenin altýnda bir fare olduðunu akþama kadar evin dört bir köþesini ilaçlayýp bu illetten kurtulmalarýný söyleyip yine bir hýþýmla kapýyý çarpýp sokaða çýktý.


Geride kalanlar onun bu tavrýný fareden tiksinmesine baðladýlar.


Tiksiniyordu evet

Hem fareden

hem de..