RAMAZAN VE TERAVÝH

                     M.NÝHAT MALKOÇ


     Ramazanýn geliþiyle beraber Ýslam coðrafyasý birlik ve beraberlik ruhuyla yeniden hayat kazandý. Tabir caizse hayata hayat geldi. Ýslam dünya gündemine oturdu. Müslümanlar kýþ uykusundan uyandý. Nadasa býrakýlan ruhlar, ekime hazýr hâle getirildi. Oysa bir aylýk ibadet bizi Cennete ulaþtýrmak, Cehennem ateþinden korumak için kâfi deðildir. Müslüman yýlýn 365 günü Allah’la beraber olmalýdýr. Ýbadetleri Ramazana sýkýþtýrmak kendimizi aldatmanýn bir baþka sinsi yoludur. Müslüman’ýn bir gününün nasýl geçeceði Kur’an’da ve hadislerde belirtilmiþtir. Hayatýmýzý bu doðrultuda þekillendirmeliyiz.

     Ramazan’ýn geliþiyle beraber gecelerimiz teravihle þenlenir. Büyük küçük demeden camilere akýn ederiz. Mevlitler ve ilahiler okunur. Eller semaya açýlýr. Allah’tan af ve maðfiret dilenir. Teravih namazlarý ruhlarýmýzý geniþletir. Diðer zamanlara kýyasla Allah’a daha çok yakýnlaþýrýz. Ýslam ve onun þart koþtuðu ibadetler gündemimize oturur.

     Teravih köklü bir geleneksel ibadettir bizde. Ramazan ayýnda yatsý namazýndan sonra kýlýnan namaza ‘teravih namazý’ diyoruz. ‘Teravih’ kelimesi Arapça, ‘terviha’nýn çoðuludur ve ‘oturmak, istirahat etmek’ anlamýna gelmektedir. Teravih namazý her dört rekâtýn sonunda oturulup biraz dinlenildiði için bu adý almýþtýr. Teravih, orucun sünneti deðil, vaktin sünnetidir. Bir mazereti dolayýsýyla oruç tutamayanlar da teravih namazý kýlabilirler.

Peygamber Efendimiz, 3–4 gün teravihi cemaatle kýldýrmýþ, daha sonra evden çýkmamýþtýr. Sebebi sorulunca, ‘Teravih namazýnýn size farz olacaðýndan korktuðum için evden çýkmadým’ buyurmuþtur. Teravihin yirmi rekât oluþu ve cemaatle kýlýnmasý hadis-i þerifle bildirilmiþtir. Teravihin sünnet olduðu ashab-ý kiramýn icmaý ile sabittir. Peygamber Efendimiz teravihi, 8, 12 ve 20 rekât olarak da kýlmýþtýr. Fakat bizde genelde 20 rekat kýlýnýr.

Hanefilere göre, teravih namazýnýn rekât sayýsý Hz. Ömer’in uygulamasýna dayanýr. Hanefi mezhebinin kurucusu Ýmam-ý Azam Hazretleri, ‘Teravih namazý sünnet-i müekkededir. Hz. Ömer, teravihin yirmi rekât olarak cemaatle kýlýnmasýný kendiliðinden ortaya çýkarmamýþtýr. O, elindeki saðlam esasa, yani Resulullah’ýn sünnetine dayanarak emretmiþtir’ buyuruyor. O gün bugündür yaygýn olarak böyle kýlýnýyor.

Teravih namazýný kýlarken iki rekâtta bir selam vermek evladýr, dört rekâtta bir selam vermek de caizdir. Bazen dört ve bazen iki rekâtta bir selam vermek de caizdir. Teravih, vitirden önce kýlýnýr. Vitirden sonra da kýlmak caizdir. Hadis-i þerifte buyruldu ki: “Ramazan ayýnda inanarak ve sevabýný umarak teravih namazý kýlanýn, günahlarý affolur.” Bu ne büyük bir müjdedir. Tutulan oruçlarýn sevabýna ilave edilen teravihin ecri bizi manevi sahada inkiþaf ettirir. Ruhlarýmýz adeta kanatlanýr. Allah’ýn beðendiði kullar zümresine katýlýrýz.

Türk milleti teravih namazýna büyük ilgi duymaktadýr. Diðer zamanlarda vakit namazý kýlmayanlar ramazan gelince teravihleri kaçýrmamaktadýrlar. Otuz teravih kýlmak bazýlarýnca huzur ve þeref vesilesi olmaktadýr. Fakat öncelikle farz olan vakit namazlarýnýn kýlýnmasý gerekir. Sünnet farzdan daha mühim deðildir. Bu demek deðildir ki farzlarý kýlmayanlar teravih de kýlmasýn. O ayrý, bu ayrýdýr. Teravihlere düzenli olarak devam edenler belki zamanla namaza ýsýnýr, vakit namazlarýný da düzenli olarak kýlmaya baþlarlar.

Bazý gençler teravih namazý kýlmak için cami cami dolaþmaktadýrlar. Bunda bir beis yoktur. Fakat çok dolaþmanýn da hususi bir sevabý bulunmamaktadýr. Bir yerde kýlýnmasý daha güzel olur. Bunun yanýnda bazý gençler hýzlý teravih kýldýran camileri keþfetmek için birinci hafta keþif yaparlar. Hangi imam hýzlý kýldýrýrsa orada kalýrlar. Bu son derece yanlýþ bir davranýþtýr. Çünkü teravih zaten sünnet-i müekkededir; farz deðildir. Þayet arzu etmiyorsan, aðýr buluyorsan kýlmazsýn. Namazdan vakit çalmak çok yakýþýksýz bir davranýþtýr.

Ramazan geceleri bazý camilere teravih namazýný kýlmaya gittiðimizde bir kýsým imamlarýn namazý hýzlý kýldýrdýðýna þahit oluyoruz. Bu çok yaygýn bir durum deðildir, fakat az da olsa tabir caizse böyle jet imamlar vardýr. Bu camilerdeki imamlar tadil-i erkâna riayet etmeyerek teravihi hýzlý kýldýrmaktadýr. Hâlbuki Hanefi mezhebinde tadil-i erkân vaciptir. Vaciplerinden biri kasten terk edilerek kýlýnan namazý tekrar kýlmak vaciptir. Unutularak vacip terk edilirse, sehiv secdesi gerekir. Tadil-i erkân, Þafii’de ise farzdýr. Farz terk edilince namaz sahih olmaz. Teravih de olsa, sahih olmayacak kadar hýzlý kýlmak caiz olmaz. Buna hiçbir imamýn hakký yoktur. Üstelik hiçbir din görevlisi bu manevî sorumluluðun altýna girmek istemez. Dediðim gibi bu durumlar istisnalardan ibarettir. Hiç olmamasý en doðrusudur. Bütün Müslümanlara hayýrlý bir ramazan ve tadil-i erkâna uyularak kýlýnmýþ manevî mükâfatý bol teravihler diliyorum. Bu manevi bereket saðanaðýndan istifade edelim.