A)     MEDYA AÇISINDAN ETKÝ


Medyanýn siyasete iliþkin görevi, temelde iktidarý denetlemek ve kamuoyunun sesi olmak þeklinde dile getirilmektedir. Öte yandan medya kuruluþlarý kamuoyunun önüne bu görev ile çýkarken, bu amaca ne kadar yaklaþabilmektedir? Bu doðrultuda baðýmsýzlýk ve tarafsýzlýk söz konusu medya kuruluþunun sahibinin mali gücü ve medya dýþý iþ yapýp yapmamasýyla doðrudan baðlantýlý olmaktadýr. Bu yüzden, medya mensuplarýnýn ideolojik yapýlarý, haberleri deðerlendirirken hatta izleme aþamasýndayken dahi birey olarak baðýmsýzlýklarýnýn önüne geçebilmektedir. Oysa baðýmsýz bir medya Albert Camus’un belirttiði gibi : ”Basýn, hükümetin ve paranýn gücüne baðýmlý olmadýðý zaman özgürdür” olmalýdýr.

Medya, politikanýn merkezindedir ve medya kuruluþlarý ile gazeteciler kendi çýkarlarýnýn politik aktörleri olarak çalýþmaktadýr. Medya mensuplarýnýn, haberlerin oluþturulmasý sýrasýnda baþvuracaklarý kaynaklar kendi politik düþüncelerine göre belirlenebilmektedir. Hürriyet gazetesi yazarý Oktay Ekþi bu konuda þöyle bir saptama yapmaktadýr: “Bir sosyal demokrat kimliðine sahipseniz, temel sorunlarýn yanýtýný o doðrultuda arasýnýz. O zaman siz, temel politik çizgiye sahip insan sýfatýyla çözümleri o eksende baðlantý içinde ortaya koyarsýnýz.”
Medyanýn –doðrudan propaganda sayýlabilecek davranýþlarda bulunmasa bile- olaylarý deðerlendirirken ve aktarýrken kullandýðý dilinde insanlarý yönlendirebileceði bir gerçektir. Bütün bunlar; görevini baðýmsýzlýk ve tarafsýzlýk çerçevesine oturtmaya çalýþan medyaya gölge düþürücü nitelikler taþýmaktadýr. Örneðin, Emin Çölaþan,Ý lhan Selçuk, Mustafa Balbay gibi yazarlar tavýrlarýný, iktidar liderinin ismini “R.T.E.” (Recep Tayip Erdoðan) gibi isminin baþ harflerini kullanarak göstermektedirler. Bu yaklaþýmlar bize gösteriyor ki, hiçbir gazetecinin tam anlamýyla ‘objektif’ olmasý mümkün deðildir. Bunlara ek olarak medya, gündem yaratmasý nedeniyle siyasi iktidarlarýn etkisi doðrultusunda, yazýlarýna yön verebilmektedir. Bu þekilde, medya, aslýnda sindirimi kolay düþünceler önermiþ ve kamuyu edilgin tüketiciler haline getirmiþtir. Oysa, James Curran’ýn dediði gibi: “Medya, temsil aktörü olarak hareket etmeli, toplumdaki çeþitli gruplarýn farklý görüþler ortaya koyabilmelerine olanak verecek þekilde düzenlenmelidir”




B)     POLÝTÝKACILAR AÇISINDAN ETKÝ


Politikacýlar ya da siyasi partiler, kamunun istek ve arzularýnýn gerçekleþtirilmesinde birer araç rolünü üstlenmektedir. Bu istek ve arzularýn nasýl karþýlanacaðý yolundaki mesajlarý çoðunlukla medya aracýlýðýyla iletmek durumundadýrlar. Medyanýn gücünün farkýnda olan politikacýlar, uzun zamandýr bu gücü kendi yararlarýna kullanmaya çalýþmaktadýr. Çünkü, kamu ile en ucuz ve etkili iletiþimi medya yoluyla kurabilmektedirler. Politikacýlarýn icraatýnda, medyayý kullanmasýnda veya destek aramasýnda en çarpýcý örneklerden biri dönemin baþbakaný Turgut Özal’ýn Genelkurmay Baþkanlýðý’na, Necdet Öztorun yerine Orgeneral Necip Torumtay’ý atamasýnda yaþanmýþtýr. Turgut Özal’ýn bu geliþmeler sýrasýnda basýnla yaþadýðý iliþkileri, dönemin baþbakan danýþmanlarýndan Güneþ Taner þöyle anlatmaktadýr: “Ankara’ya dönüp kararname hazýrlandý. Basýný arayýp demokrasi için bizimle beraber olup olmayacaklarýný sorduk. Cevap müspetti. Akþam yine Ýstanbul’a döndük.” Turgut Özal gerçekten de aradýðý desteði bulmuþtur. Ertesi gün gazetelerin manþeti hep sekiz sütuna indi: Güneþ: “Sivil Müdahale”;Günaydýn: “Özal,Darbe Yaptý”;Sabah: “Özal’ýn Ordu Müdahalesi”. Yorumlar dahi Turgut Özal’ýn lehine olmuþtur.

Politikacýlar, haberleri yönlendirme aracý olarak sadece basýný deðil, televizyonu da kullanmaktadýr. TRT Genel Müdürü’nün atanmasýnda Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu da bize, dönemin siyasi iktidarý ile TRT yönetimi arasýnda doðrudan bir iliþki olduðunu göstermektedir. Geçmiþte yaþanan TRT ile ilgili skandallardan biri Zakkum Olayý olarak bilinmektedir. Kamuoyu 1987 yýlýnda Milli Savunma Bakaný Ercan Vuralhan hakkýndaki yolsuzluk iddialarý ile meþgulken, TRT Ana Haber Bülteni’nde birinci haber olarak, Ziya Özel adlý bir doktorun Zakkum adlý bitki ile kansere çare bulduðu haberini vermiþtir. Ertesi gün gazetelerin manþeti de bu konuya ayrýlmýþtýr. Çok yakýn bir tarihten örnek vermek gerekirse, 11 Kasým 2006 Cumartesi günü, Bülent Ecevit’in cenaze töreni bir çok kanaldan naklen yayýnlanýrken; Kanal 7, STV gibi siyasi iktidara yakýnlýðý ile bilinen kanallar AKP’nin ayný güne rastgelen büyük kongresini yayýnlamayý uygun bulmuþlardýr.
Gazeteci Güngör Mengi siyaset-medya iliþkisi anlamýnda þöyle bir saptama yapmaktadýr:”Uygar toplumlara damgasiný vuran ‘halkýn gerçekleri öðrenme hakký’ Türkiye’ye daha girmemiþtir. Türkiye’de halk,bütün gerçekleri öðrenme hakkýna hala sahip deðildir. Sadece devletin uygun gördüðü kadarýný bilecek, fazlasýný merak etmeyecektir.” Bu yüzden Türkiye’de iktidarlar düþünce açýklama özgürlüðünün önündeki engeli kaldýrmadýklarý gibi, bilgi edinme hakkýný da önlemektedirler.

Bütün bunlar bize gösteriyor ki, medyanýn kendi çýkarlarý doðrultusunda siyasete yön vermesi; öte yandan politikacýlarýn da yine kendi çýkarlarý doðrultusunda medyayý kullanmasý her iki tarafýn da kimliklerini unutan kurumsallaþamamýþ yapýlar olduklarýna iþaret etmektedir. Ýktidar olmanýn ve iktidara ortak olmanýn, hýrsýn, insanlýktan öte bir sözlü þiddet aracýna dönüþümüne tanýk olmak gerçekten kaygý vericidir.



KAYNAKÇA

Ýrvan ,Süleyman, ”Medya,Kültür,Siyaset” ,Ankara,Ark Yayýnlarý,1997.
Saðnak,Mehmet, “Medya-Politik” ,Ýstanbul,Eti Kitaplarý,1996.
Ýrvan ,Süleyman, ”Medya,Kültür,Siyaset” ,Ankara,Ark Yayýnlarý,1997.