Bu soruya þöyle bir sualle cevap verelim isterseniz: “Konya Ýran’a mý âittir?” Bu suâle de muhataplarýmýz adýna cevap verelim yine..
Elimize bir Ýran haritasý alýyoruz..Hatta bütün devirlerdeki Ýran sýnýrlarýný gösteren bir haritayý alýyoruz elimize.Ve görüyoruz ki, Konya hiçbir zaman Ýran’a âit olmamýþ..Fakat Selçuklu ve Osmanlý devletleri döneminde oldukça itibarlý bir þehir bu Konya.Mevlânâ da bu itibarlý þehirde hem de bir Türk devletinde yaþamaktan oldukça mutlu..Bu mutluluk onun en güzel eserini bu þehirde vermesinden anlaþýlmýyor mu?
Ýranlý dostlarýmýz elbette böyle yüce bir insaný paylaþmak istemeyeceklerdir ama gerçekler de ortadadýr.Mevlânâ’yý Mevlâna yapan eserler Türkiye’de yazýlmýþtýr..Hatta Mevlâna’nýn fikirleri, Mevlevilik adý altýnda, ne Ýran’da ne de baþka bir yerde sadece Türkiye’de sistemleþmiþtir.Ýran’da Mevlevilik adý altýnda bir oluþum bile yoktur.Böyle bir hareket oluþmuþsa da Osmanlý’dan buraya gitmiþtir.Baþka da yol yoktur..
13.yy’da Ýran denilen bölge zaten Türklerin denetimi altýndayken nasýl oluyor da Buhara taraflarýndan Anadolu’ya göçen Mevlâna Ýranlý oluyor?Harzemþahlýlar öncesinde de Selçuklular yüzlerce yýl Ýran’da hükmetmiþlerdi.Bu dönemde Ýran’da tamamen Türk kültürü hâkimdi.Hatta 1400’lü yýllarda Ýran’da hâkimiyeti ele geçiren hânedan Safeviler de Türk’tüler.Demek ki Mevlânâ bir Türk topraðýndan baþka bir Türk topraðýna göç etmiþ bir Müslüman Türk’tür.Efes milattan önce bilmem kaçlý yýllarda Rumlara aitti diye þimdi o bölgede yetiþen âlimlere de Rum mu diyeceðiz?Ya da Batý Trakya’dan, Bulgaristan’dan ülkemize göçen soydaþlarýmýz olan Müslüman Türkler, bu bölgelerde yaþýyorlar diye Türklükten çýkmýþ mý oluyorlar?O halde ülkemize göçen Türkleri biz Bulgar ya da Yunan mý kabul edeceðiz?Görüldüðü gibi bu tez akýldan, mantýktan ve bilimsel gerçeklerden uzak bir tezdir.Bu akýl dýþý iddialara da akýllý insanlarý kimse inandýramaz.
Bugün bile Ýran’ýn neredeyse %50’si Türk’tür…Ýranlýlarýn çoðunun da Türklerle akrabalýðý vardýr.Günümüzde bile Ýran’ý yöneten devlet adamlarýnýn içinde Türk kökenlilerin olduðunu duyuyoruz, biliyoruz..Ýranlýlar önce eteklerindeki taþlarý dökmeliler.Ýran Türkleri ne alemdedir?Dillerini, kültürlerini özgürce yaþayabiliyorlar mý?Önce bunun cevabý verilmelidir.
Mevlânâ’nýn Mesnevi adlý abidevi yapýtýný Farsça olarak yazmasý onu ne derece Farisi yapar bunu da ortaya koyalým.Bildiðimiz gibi Selçuklular döneminde dahi Farsça, resmi dil olarak kabul edilmiþti.Ýran’ý yöneten, Orta Doðu’nun (Yakýn Doðu’nun) dört bir tarafýnda Medreseler açan Selçuklu çeþitli sebeplerle Farsça’yý resmi dil yapmýþtý.Herhalde böyle bir dönemde Selçuklu tebaasý âlimin Farsça bir eser yazmasýný yadýrgamak imkansýzdýr.Bugünün bilim adamlarýnýn bilim dergilerinde Ýngilizce makaleler yazmasý gibi bir ihtiyaçtý o zamanda Farsça ya da Arapça eser vermek.Böylelikle eser çok kýsa sürede tüm Müslüman dünyaya yayýlabilecek, kabul görebilecekti.Ýranlýlarýn bu mantýðýyla meseleye bakarsak pek çok Ýranlý din bilgini de, ilim adamý da o halde Arap’tý..Evet yanlýþ duymadýnýz Arap’tý..
Bakýn Ýranlýlarýn dini kitaplarýna ve eski dönemlerde yazýlan ilim kitaplarýna..Arapça eserlerle karþýlaþacaksýnýz..O halde beyler, kendinize gelin..Kendi ilim adamlarýnýzý da kaybediyorsunuz yoksa..Çünkü Araplar da, Ýranlý bilim adamlarý Arapça eser verdikleri için Arap’týrlar, onlarýn eserleri de, þöhretleri de, üstünlükleri de bizim malýmýzdýr diyebilirler..Demek ki bu mantýk oldukça yanlýþ ve eksik bir mantýk.Milliyetçi duygularla ortaya atýlan, tarihi ve ilmi gerçeklere dayanmayan hissi bir yaklaþýmdýr bu.
Tarihi kaynaklar Mevlâna’nýn Türkçe’yi ana dil olarak konuþtuðunu gösteriyor..Hatta o Mesnevi’de yer yer Türkçe-Farsça karýþýk mülemma beyitlere de yer vermiþ.Bunlar da onun Türkçe’yi çok iyi bildiðinin yazýlý delilleri.Bir kere þunu düþünelim.Bir insan ne ise çocuklarýný da öyle yetiþtirir deðil mi?O insanýn meyveleri bir yerde evlatlarýdýr.Babasýný çok seven Sultan Veled’e bir bakýn.O babasýnýn izinden gitmiþ bir Müslüman Türk gibi yaþamýþtýr.Babasýnýn vefatýnýn ardýndan Hz.Mevlâna’nýn pek çok þiirini Türkçe’ye çevirmiþtir.Mevlevilik Tarikatýný Türk adet ve görenekleriyle de süsleyerek geliþtirmiþtir.Hem Mevlâna hem de Sultan Veled hakkýnda kesin olan bir þey vardý ki onlar Þii deðillerdi..Zaten Þii olan insanlarýn o dönemde Ehl-i Sünnet memleketinde zorluk çekecekleri belli idi.Hem Mevlâna’nýn öðretilerinde de Þiiliðin izine rastlanmaz..O tamamen ehl-i Sünnet itikadýna uygun öðretiler geliþtirmiþtir.Bu durumda da günümüz Ýran’ý herhalde Sünni bir Mevlâna’nýn Sünnice fikirlerine de baðlanmak zorunda eðer onu hakkýyla sahipleniyorlarsa.
Mevlevilik hareketinin geliþmesi de meselemiz açýsýndan oldukça ilginçtir.Anadolu’da oluþan Mevlevilik ancak Osmanlý yoluyla diðer ülkelere ulaþmýþtý.Ýran’da böyle bir oluþumun olmadýðý bilinen bir gerçek.Mevlevi tekkeleri çok kýsa sürede tüm Anadolu’ya ilmek ilmek yayýlmýþtý adeta.Bu yönüyle de Mevlâna ve Mevlevilik Anadolu’nun malý hem de öz malý olmuþtu artýk.Bu birlikteliði söküp atacak hiçbir güç bulunamazdý.Mevlânâ Ýran’da belki akademik düzeyde önemsenebilir ama o Türkiye’de artýk çobanýndan Padiþah’ýna kadar herkesin gönlüne daha 13.- 14.yy’larda girmiþ ve çýkmamak üzere yerleþmiþti.Bu yönüyle bu milletin kendisinin olan Mevlâna’yý kimseyle paylaþmaya zerre kadar tahammülü yoktur olamaz da.
Dikkat çekici bir diðer nokta da Mevlevilerin devamlý Osmanlý Devletinin yanýnda olarak sergiledikleri tutumdur.Kurtuluþ Savaþýnda bile Mevlevi tekkelerinin kahramanca düþmana karþý durduklarý bilinen bir gerçek..Mevlâna, Ýranlý ya da Ýran sevdalýsý olsaydý herhalde onun takipçileri de Ýran taraftarý olurlardý.O tamamiyle bu milletin ve de o milletin devleti olan Seçuklu Devletinin samimi bir taraftarý olmuþtur. Fihi Mafih adlý eseri de onun Selçuklu beyleriyle ve Türk ahaliyle olan iliþkisini açýkça ortaya koyuyor.Bu eserdeki Arapça bölümler de Mevlâna’nýn neden Türkçe’yi deðil Farsça’yý kullandýðýný açýklamaya yetiyor.Onun ana dili Arapça da olmadýðýna göre o, o dönemde Ýlim ve Edebiyat dili olarak kabul edilen Arapça ve Farsça’yý eserlerinde kullanmýþ.Hatta Osmanlý Pâdiþahlarý bile Farsça þiirler yazmýþlardýr.Ama onlarýn Ýranlý ya da Ýran sevdalýsý olduðunu düþmanlarý bile iddia edemez.
Günümüzde bile Pakistan, Özbekistan gibi yerlerde medreselerde Farsça da öðretilmektedir.Bu devletler Ýran’ýn hükümranlýðý altýnda deðillerdir ama Ýslam medeniyetinin genelinde olduðu gibi Farsça’ya ehemmiyet vermiþlerdir.Bu onlarýn Ýranlý ya da Ýran taraftarý olduklarýný asla göstermez.Osmanlý Ýranla en kanlý savaþlarý yaptýðý sýralarda bile Farsça Osmanlý’da muteber bir dildi.Demek ki Farsça’nýn kullanýlmasýnýn Ýranlýlýkla ya da Ýran sevgisiyle hiçbir alakasý yoktur.
Müslüman milletlerin günümüzde içine düþtüðü durum göz önüne alýndýðýnda Ýran’ýn bu zamansýz Mevlâna sahiplenmesinin ona hiçbir yararý yoktur.Onun komþu bir devletin ve o devletin halkýnýn deðerlerini, kutsallarýný yok saymasý, onlarý sahiplenmesi ancak Ýsrâil ve Amerika’nýn ekmeðine yað sürecektir.Türkiye’yi Ýran’a karþý yanlarýna çekmeye çalýþan bu güçler, Mevlânâ’nýn Türk mü, Ýranlý mý olduðu konusundaki ilmi tartýþmayý alevlendirerek iki dost milleti birbirine küstürmeye çalýþabilirler.Hatta Ýran’daki Türkler de bu tartýþmaya alet edilerek Ýran içten çökertilmek istenebilir.Bu durumda Ýran, tarihi gerçekleri kabul etmekten baþka bir seçeneðe sahip deðildir.O en azýndan bu zorlu döneminde, Türkiye’yi kendine sürekli bir müttefik yapabilmek için bunu yapmalýdýr.
Mevlânâ’nýn Müslüman bir Türk âlim olduðu bilimsel verilerle de ortaya konduðuna göre bizim bütün gücümüzle, bu gerçeði her yerde haykýrmamýz gerekiyor.
Dünya insanlarýna düþense Türkiye’nin baðrýnda bir güneþ gibi doðan Mevlânâ’nýn nereli olduðunu araþtýrmak, sorgulamaktan öte, onun aydýnlýk fikirlerinden kana kana içmek olmalýdýr.
Ýnsanlýðýn kurtuluþu için sadece bir ýþýk görünüyor.
O da;
Türkiye’de doðan Mevlânâ güneþi…