Biz coðrafya olarak kroner kalp hastalýklarý açýsýndan çok þanssýz bir toplumuz. Çünkü genetik yapý olarak kroner damar hastalýklarýna çok yatkýnýz. Ayrýca mutfaðýmýz çok aðýr. Mutfak halledilebilir, iyi bir eðitimle, iyi bir tanýtým programýyla insanlara saðlýklý beslenme öðretilebilir. Amerika'da bu ciddi bir þekilde ele alýndý. Birçok eyalette sigarayla savaþ kampanyasý gibi, kötü beslenmeye, hamburger beslenmesine karþý ciddi programlar geliþtirildi ve insanlar obeziteye ve kötü beslenmeye karþý uyarýlýyor. Ama genetik için böyle bir þansýmýz yok. Biz Türkler HDL denen yararlý kolestrolü çok düþük olan bir toplumuz. Almanya'da 3. kuþak çocuklarýmýzda yapýlan bir araþtýrma var. Almanya'da doðmuþ, Alman gibi yaþayan onlar gibi beslenen, onlar gibi spor yapan Türk çocuklarýnýn da HDL oranlarýnýn çok düþük olduðu görüldü. Ýþte burada genetik sorunu yaþýyoruz. Bu da önümüzdeki 15-20 yýl içinde çözülecek. Doðacak olan çocuklarýn damar sertliði genleri alýnacak dolayýsýyla insan ömrü çok uzayacak. Damar sertliði daha geç gelecek. Damar sertliðini kesinlikle ortadan kaldýrmak imkansýz ama geciktirebileceðiz, yavaþlatabileceðiz. Þu anda insanlarýn damar sertliðini ortadan kaldýrmak imkansýz. Ýnsanýn doðumuyla birlikte damar sertliði baþlýyor. Ama bazý insanlarda bunun hýzý çok farklý. 65-70 yaþýnda bir insanýn damarlarýnda sertlik olmasý çok doðal bir seyir. Ama 45 yaþýndaki insanýn enfarktüs geçirip gelmesi bir facia. Orada hastalýðýn ilerleme hýzýnýn farklý olduðunu görüyoruz. Hýzla ilerleyen bir damar sertliði var. GENÇ ÝÞADAMLARI KENDÝLERÝNE ÇOK DÝKKAT ETMELÝ Bunu hýzlandýrýcý nedenlerin baþýnda genetik, erkek olma ve sigara içme geliyor. Son yýllarda sigaranýn yanýna bir de stres eklendi. Özellikle 40-50 yaþ arasýnda hayatýnýn yükselme dönemini yaþayan iþ adamlarýnda bunu ciddiyetle görüyoruz. Yeni iþ kuruyorlar, bilgi becerilerinin üzerine yatýrým yapýyorlar, ekonomik kriz de buna eklenince ortaya çýkan aðýr stresin bedelini kalpleriyle ödüyorlar. Onun için genç iþadamlarýna tavsiyemiz, bilgi ve becerilerinin üzerininde yatýrýmlara kalkýþmasýnlar, özellikle bu ekonomik kriz dönemlerinde ciddi borçlanmalara girmesinler. Evlerine gelen icra deðil, kalplerine gelen icra çok daha kötü. FAST FOOD YÝYECEKLERE KARÞI SAVAÞ AÇILMALI Kalp hastalýklarýyla ilgili önlemleri almaya ne zaman baþlamalýyýz? 10 yaþýndan itibaren. Çünkü 10-12 yaþýna kadar büyüme dönemindeyiz. Çok iyi beslenmek zorundayýz. Yaðlarý da yakabildiðimiz dönem bu yaþlar. Ama 10-12 yaþýndan sonra bir þekilde saðlýklý beslenmeye baþlamak zorundayýz. Diyet itici bir söz olduðu için kullanmýyorum. Ama saðlýklý beslenme daha farklý. Özellikle aile hikayesi olan çocuklarýmýza 10 yaþýndan itibaren katý yað vermemeliyiz. Hiçbir þekilde tereyað ve margarin yaðý ekmeðe sürüp vermemeliyiz. Mutfaklarda mümkün olduðu kadar sývýyað (Zeytinyaðý, mýsýrözü yaðý, ayçicek yaðý gibi) kullanmamýz gerekir. Zaman zaman piyasaya çýkan yeni yaðlar var. (soya yaðý, fýndýk yaðý, ceviz yaðý gibi) Bu yaðlarla ilgili de ileride araþtýrmalar yapýlacak. Özellikle soya yaðýnýn çok iyi olduðu söyleniyor. Sigaranýn üzerine "Sigara saðlýða zararlýdýr" diye yazýlar yazýlýyor. Bu ülkede bu yazýnýn yazýlmasý 25 yýlý aldý. Ben inanýyorum ki, bu ülkede fast food dükkanlarýn üzerine de "Fast food saðlýða zararlýdýr" yazýsý yazýlmalý.Toplumda fast food'a çok daha fazla yönelme var. Hemen hemen her yerde fast food dükkanlarý var. Fast food'un özelliði alýþkanlýk yapmasý. Çikolata gibi. Nasýl çikolata yiyen çocuk alýþýyorsa, fast food da ayný þekilde. Bir hamburgerde bulunan iç yaðý oraný yüzde 60. O iç yaðýnýn verdiði lezzetin tadý gizli bir alýþkanlýk yapýyor. Sigara gibi. Çocuk bir tane hamburger yerse ondan sonra hep hamburger istiyor. Çünkü ciddi baðýmlýlýk yapan bir beslenme þekli. Ayrýca ucuz, kolay ulaþýlabilir, her an temin edilebilir. Annelerin de kolayýna geliyor, sabah kahvaltý hazýrlamaktansa cebine para koyuyor hamburger alýyor çocuk. Öðlen okulda çýkan servis yemeði yerine hamburger almayý tercih ediyor. Bunu ancak eðitimle halledebiliriz. KOYUN ETÝ MUTFAKLARA SOKULMAMALI Peki bu iþte sadece hamburgerler mi suçlu? Kebaplarýn, pidelerin hiç suçu yok mu? Önce çocuklarý suçluyoruz. Sonra sýra anne-babalara geliyor. Mangal kebap hikayesi de çok ciddi bir sorun. Özellikle Güneydoðu Anadolu mutfaðýmýzda koyun etiyle yapýlan kebaplar var. Koyun eti özellikle iç yaðý açýsýndan çok zengin. Büyüklerin beslenmesinde kesinlikle tavuk, balýk, hindi gibi etlere yönelmek gerekiyor. Çok geç kalýnmýþ olmasýna raðmen zararýn neresinden dönülse kardýr düþüncesiyle mutfaklara kýrmýzý eti haftada bir defa sokmalýyýz. (Dana eti olmalý ve iyi ýzgara edilerek yaðlarý çok iyi eritilmiþ olarak tüketilmeli) Mangalda piþmesinin sakýncasý var mý? Mangal olmasýnýn kalp saðlýðý açýsýndan sakýncasý yok. Aslýnda daha da iyi. Çünkü yaðlar eriyip akýyor, ama mangalýn da kanser açýsýndan bir takým sakýncalarý olduðu yönünde yayýnlar var. Kaç yaþýndan itibaren kalp saðlýmýzla ilgili kontrollere baþlamamýz gerekiyor? Bunun tek bir cevabý yok. Kadýn için ayrý, erkek için ayrý, aile hikayesi olan ve olmayan için ayrý olduðunu görüyoruz. Eskiden kadýn ve erkekleri ayýrýyorduk.. Bu ayrým artýk kalktý. Çünkü erkeklerle kadýnlar arasýnda ayrým kalmadý. Kadýnlar artýk erkekler kadar sigara içiyor, erkekler gibi çalýþýyorlar, erkekler kadar stresliler, doðum yapmýyorlar, iyi beslenmiyorlar. Bunun için 40 yaþýndan sonra herkesin yýlda bir kez kalp yönünden check-up yaptýrmasý uzmanlar tarafýndan tavsiye ediliyor. Bu check-up sýrasýnda mutlaka kan yaðlarý, kan þekeri kontrol edilecek, EKG çekilecek, efor testi yapýlacak ve bir akciðer filmi çekilecek. Eðer aile hikayesi varsa, yani anneden, babadan, dayýlardan, amcalardan, hala ve teyzelerden 35-40 yaþýnda hayatýný kaybetmiþ insanlar varsa, o zaman 10 yaþ aþaðýya inip, 30 yaþýndan itibaren kadýn veya erkek herkese mutlaka bir kez efor testi yaptýrmamýz gerekiyor. KALP HASTALIKLARI ÜLKE EKONOMÝSÝYLE PARALEL.Kalp hastalýðýna sahip olmamak için nasýl bir yaþam stili oluþturmak gerekiyor? Artýk 6 milyon yýl önceki maðara adamý gibi yaþama þansýmýz yok. Doðanýn içinde stressiz bir hayat yok. Modern yaþamýnýn temeli adrenalin. Adrenalinsiz yaþayamýyoruz. Ama adrenalini en alt seviyede tutmak zorundayýz. Modern yaþamda baþarýnýn en büyük etkeni adrenalinin yüksek olmasý. Sürekli hareket, sürekli hýzlý düþünme, çabuk karar verme... Ama bunlarýn hepsi kalp hastalýðýný hýzlandýrýcý faktörler. Tabi ki stresi sýfýrlayamayýz ama stresi en aza indirmek zorundayýz. Bunun yaparken de bilgi ve becerimiz düzeyinde kalmalýyýz. Daha fazlasýna yatýrým yapmamak gerekir. Yani modern yaþam bizim kalp saðlýðýmýzý yakýndan ilgilendiriyor. Yapýlan ciddi bir çalýþma var. Bunda ülkenin ekonomisiyle birlikte 50 yaþ altýndaki hasta sayýmýz çok doðru orantýlý. Ülke ekonomisinin kriz dönemlerinde 50 yaþ altýnda kalp hastasý sayýsý daha fazla. Bu da gösteriyor ki, ekonomik kriz kiþilerin kalbine de kriz getiriyor
Anýl ERGÖZ     
Yiyecek Ýçecek Sektöründe Yönetici