Ýzleyicinin sinema perdesinde seyrettiði kanlý sahneleri kanýksamasý, zihninde en büyük þiddeti bile oyun haline getirmesi sinemanýn baþarýsý mýdýr? En iyi korku filmlerini çýkarabilen ülkenin bu baþarýsýný kodlarken, artý hanesine yazacaklarýmýz tüm dünya insanlarý için de bir deðer oluþturuyor mu? Toplumun yetiþtiði kültürün ana damarlarýnda böyle bir zorlamalý, iþin doðallýðýndan uzaklaþmalý hileler yoksa, katliamlara yol açacak giriþimler bulunmuyorsa bunu, kanlý canlý bir filme döndürmenin pek bir anlamý olmaz. Dünya sahnesinde oysa en kanlý çatýþmalarýn yaþandýðý coðrafyadayýz ve tarih bir film þeridinden çýkarak, en gösteriþli elbiselerini giyerek karþýmýzda arzý endam ediyor. Bireylerin birbirlerine büyük bir öfkeyle bakmadýklarý, 'Yaratýk' türü korkular yerine daha munis masallarla büyünen coðrafyamýzda oluþan sevgi, aslýnda bir acýyla da yoðrulmuþ durumda.
Koca devletlerin, teknolojiyi ve ilmi en yüksek seviyelere çýkarmasýný beklediðimiz ülkelerin dünyayý adaletle donatmak yerine bir korku filminden ödünç alýnmýþ sahnelerle dünyayý kana bulamalarý, bizim masallarýmýzdaki devleri bile sindirecek acýmasýzlýkta. Tepegöz'ün yapacak bir þeyi yoktur bu bir adým sonrasýndaki vahþeti tahmin edilemeyecek süreçte. Yaný baþýmýzda ortalýða saçýlan ve büyük birlikler kuran çok büyük ülkelerin bir türlü toparlayamadýðý daðýnýk coðrafyada asýrlar öncesinde ne yaþanmýþtý da bugüne yansýmalarý gelmiþti?
Dünya tarihinde önem kazanan iki olay var. Bunlarýn biri filme bir þekilde aktarýldý. Diðeri ise büyük bir prodüksiyon isteyen alt yapýsýyla çekilmeyi bekliyor: Kudüs ve Ýstanbul.
Ridley Scott, çaðýmýzýn bu artýk anlamlandýrýlamayan savaþçý çýlgýnlýklarýndan býkmýþ ve Haçlý ile Doðu'nun bir þekilde karþý karþýya geldiði Kudüs'ün alýnmasýna uzanmýþ kamerasýyla. Gladyatör’ün yönetmeni Scott "Bitsin artýk bu asýrlýk öfke" diyerek barýþ mesajlarýyla ördüðü filminde, "Kara Þahin Düþtü"deki baþarýsýný biraz daha ileriye götürmek istemiþ. Toplum tarihlerinde meydana gelmiþ olaylarý, egemenlerin tüm bastýrmalarýna karþýn sanatçý özgünlüðüyle ortaya koymak, az bir þey olmazsa gerek. Amerika'nýn ileri karakol görevi gibi çalýþan Hollywood, senaryolarýna bile müdahale edebilen güce karþý sesini çýkarmýyor, aksine, filmlerin genel yapýsýyla oynayýp, genlerini bozabiliyor.
Avrupa'nýn ve Amerika'nýn dünya barýþýnýn saðlanmasý için göstermeleri gereken çabayý 'paylaþýmcý' bir ruhla hakimiyet kavgasýna dönüþtürmeleri, Ridley Scatt gibi önemli yönetmenleri de sýradýþý yapýmlara yöneltiyor. Hollywood'un savaþçý yönünü biraz olsun dizginlemeye çalýþan Scott, dünya üzerinde yaþanmýþ savaþlarýn temeline iniyor ve 'anlamsýzlýk' vurgusuyla savaþlarýn karþýsýnda saf tutuyor.
Asýrlar önce de savaþlar vardý, insanlar birbirlerini boðazlýyorlardý. Savaþ hileleri bugün Brad Pitt'in oynadýðý müthiþ bir film de ortaya çýkardý. Troy, Çanakkale'deki Truva atýnýn bir savaþýn kaderini nasýl deðiþtirdiðini anlatýyordu. Günümüz savaþlarý ise TV ekranýndan naklen veriliyor ve kesinlikle saldýrganlýðýn meþruluðu ya da haklýlýðý gerekçesi önemsenmiyor. Bugün en yetkili aðýzlardan açýklanan Irak'ta kitle imha silahý yok açýklamasý, Irak'ýn tarumar olmasýný engellemedi. Bölgenin birbiriyle ilintili, birbirinden beslenen renklilikleri artýk çatýþmacý bir anlayýþla farklý olanýn karþýsýna çýkýyor. Çaðýmýzýn savaþlarý medyatik ve yanlýþ enformeyle, iki dostu bir anda düþman edebiliyor. Scott'un baktýðý ve vizörünü döndürdüðü asýrlar öncesine, asýl efsaneyi de gözden kaçýrmadan Cennet’in Krallýðý'na gidelim.
Kudüs yeni bir savaþýn eþiðindedir. Muhasara sürüyor. Birbiri ardýna gerçekleþen Haçlý Seferlerinin öncelikle görünür amacý dini bir vurguya dayansa da Avrupa'nýn tutunamamýþlarý, ipsizleri, kýsa yoldan köþe dönmek isteyenleri bu Cennet Krallýðý'na varmak, büyük ikramiyenin kendilerine çýktýðýný görmek istiyorlardý. Bütün dinlerin bir arada barýþ içinde yaþadýðý Kudüs'te, uzaktaki yabancýlarý çeken büyük bir gizem vardý. Adeta insanýn bozulmamýþ, kire bulaþmamýþ yönünün yaþandýðý bir yerdi Kudüs. Lordlarýn, savaþçýlarýn, rahiplerin tek bir amacý vardý: Bu büyük zenginliði ele geçirmek.
Haçlý Seferleri'nin düzenlendiði Kudüs'te ise adilliði tüm kaynaklarca tespit edilmiþ bir komutan var: Selahaddin Eyyubi. Günümüz insanlarý için örnek alýnabilecek bir komutandýr Selahaddin. Her þeyden önce aciz olana saldýrmaz, eþit þartlarda olmayý yeðler. Haçlý ordularýnýn artýk otomatiðe baðladýklarý seferlerden birinden girer Scott olaya. Onun da bir kahramaný vardýr. Acýlý bir kahraman. Eþi intihar etmiþ, günahkâr olduðu için arýnmak isteyen Balian demirci dükkanýna gelen bir lorddan duyduklarýyla þaþkýna uðrar. Lord ona, babasý olduðunu söyler. Amacý, oðlunu da alýp Cennet’in Krallýðý'na gitmektir. Balian bu teklifi kabul etmez. Demirci dükkanýna gelen bir rahip, günahkâr olduðunu (karýsýnýn günahý) günahlarýndan temizlenmek için Kudüs'e gitmesini söylediðinde kýzar ve rahibi öldürür. Babasýna katýlmaktan baþka çaresi kalmamýþtýr. Lord onu bir savaþçý gibi yetiþtirir. Balian babasýnýn ölümüyle onun yerine geçer. Kral'ýn en sadýk adamlarýndan biri olur. Bazý komutanlarýn Selahaddin'le aralarýnda yaptýklarý anlaþmalarý bozmalarý Kral'ý zor durumda býrakýr. Kral kýz kardeþini Balian'a teklif eder. Eðer onunla evlenirse Kral, kocasýnýn ölüm fermanýný imzalayacak böylece kendisinden sonra kral da Balian olacaktýr. Balian bu teklife karþý ‘vicdan krallýðý'ný öne çýkarýr ve adil bulmadýðý öneriyi kabul etmez. Cüzzam hastalýðýndan dolayý eriyip giden ve yüzüne taktýðý maskeyle dolaþan Kral, bütün çabasýna karþýn barýþý koruyamaz. Yeni Kral acýmasýz ve de hesapsýzdýr. Bütün ordularýný toplar ve Selahaddin'i yok edebilmek için çöle sürer. Balian, ordunun Selahaddin karþýsýnda duramayacaðýný anlar ve onlarý uyarýr. Savaþ çýðlýklarý arasýnda bastýrýlan sesi büyük bir katliama hazýrlanmasý gerektiðini de öðretir Balian'a. Kalede kalan genç ve ihtiyarlardan bir ordu kuran Balian, Selahaddin'in geliþine hazýrlar kendini. Büyük bir savunma ortaya koyar. Araplar arasýnda da yiðitliðiyle bilinen Balian nihayet Selahaddin'le anlaþma yapabilecek þartlarý oluþturur. Selahaddin'e sorar: Kudüs senin için ne ifade ediyor? Selahaddin'in ilginç bir cevabý vardýr: “Hiçbir þey ve her þey"
Ýslam adaletini yeryüzünde yayan komutanlar içinde çok önemli bir yeri vardýr Selahaddin'in. Özellikle de Ýslam, Hýristiyanlýk ve Yahudilik için büyük bir önemi olan Kudüs'ün koruyucusu olmak Selahaddin'e nasip olur. Yaðmacý düþüncelerden, öfkeli kuru kalabalýklardan, haksýzca önüne geleni katledenlerden korur Kudüs'ü. Hangi inanýþtan olursa olsun insanlarýn huzur içinde yaþayabileceði bir yer haline getirir Kudüs'ü. Yetiþtiði kültürün bütün örneklerini sergileyen Selahaddin'in sulh içinde koruduðu þehir çeþitli seferlerle yaþanmaz hale getirilmek istenir.
Barýþ ve adalet Selahaddin’le birlikte tarihteki yerini aldý. Selahaddin’in yetiþtiði kültürün bugün yine baþý aðrýyor. Tarihi kimliklerin yerini tespit ederken, günümüze býraktýklarý mesajý da dikkate almak lazým. Psikolojik harplerin, medyatik görüntü deðiþtirmelerin, tuzak sevgilerin, iki tarafý birden idare etmelerin tarihinin yazýldýðý bir çaðda Selahaddin’in neler yapabileceðini de konuþmak gerek aslýnda. Cennetin Krallýðý’nýn kendi içinde barýndýrdýðý ‘bir hayale ulaþma’ düþüncesi günümüz cennetlerinin yerlebir olmasýna yol açýyor. Ýlmin ve irfanýn merkezi Baðdat’ýn asýrlar öncesinden Selahaddin’i yeniden bize hatýrlatmasý, günümüz teknolojisinin sinemalara kurduðu perdelerin bile bu gerçeði haykýrmaya yetmeyeceðini gösteriyor bize. Savaþlarýn yol açtýðý dehþet tablolarýnýn deðiþmesi için sinemanýn da yapmasý gerekenler var. Baðýmsýzlýk savaþý veren milletlerin kendi tarihleriyle ilgili yabancý kaldýklarý duygularý sinema yeniden ortaya koyabiliyor. Büyük çarklara su taþýmayan yönetmenler için tarihin derinliklerinden günümüze taþýnabilecek konular az deðil. Ridley Scott, pek fazla aþina olmadýðý bir kültürün yetiþtirdiði Selahaddin’i bir batýlý olarak anlamaya çalýþýyor.
Onun hayatýný filme çekmeyi düþünen bir yönetmen daha var. Mustafa Akad, Çaðrý filmiyle Müslümanlarýn, Hellowen dizileriyle de Amerikalýlarýn sevdiði bir yönetmen. Akkad’ýn asýl çekmeyi düþündüðü projesi Selahaddin Eyyubi’nin hayatý. Bu filmi takip edebilecek bir diðer film ise Ýstanbul’un Fethi. Müslüman dünyanýn elinde iki büyük konu var demiþtim en baþta. Selahaddin ve Fatih, yeryüzüne gelen ve bozgunculuk çýkarmayan bütün toplumlarýn örnek alabileceði iki isim. Petrol kokusunun çýldýrttýðý ve serveti yeþil dolarlarla takviye edilenlerin insanlarý robot araçlarla öldürülebildiði bir çaðda bu iki ismin yeri ayrý olsa gerek. Ýstanbul’un Fethi’nin 522. yýlý kutlandý geçenlerde. Bu fetih, farklý inançlardaki insanlar için ayný sevinci taþýyordu. Bizim unuttuðumuz bir gerçek: Kardinal þapkasý görmektense Osmanlý….” Oysa bugün Osmanlý’nýn at koþturduðu coðrafyada hüzün var. Batýlýlarý bile dehþete düþürebilecek kan var. Her zamankinden daha fazla adalete ihtiyaç duyan bu coðrafya Selahaddinlerin ve Fatihlerin cesaretine, saðduyusuna, kötülüklerin karþýsýnda durabilmelerine ihtiyaç duyuyor.
Mustafa Akad bunun için iki büyük insanýn filme çekilmesi hayalini kuruyor. Ben bu yazýyý yazarken iyice tükeniþe geçmiþ, kendine olan güvenini sýfýrlamýþ bir anlayýþýn yeniden güçlenebileceði, düþmanýnýn bile, kötülük etme gücünü elinden almasýndan dolayý memnun olduðu hayalini kuruyorum. Rambolarýn, zoraki kahramanlarýn, karikatürize Yeniçeri Selma’larýn karþýsýnda duramayacaklarý bir fýrtýnadan söz açýyorum. Batýlý algýsýnýn çökebileceði ve yeniden kendini gözden geçirip, saygý duyacaðý…
Selahaddin asýrlar sonra Ridley Scott’un çektiði Cennet’in Krallýðý ile bir göründü perdeden ve bize içinde bulunduðumuz acýmasýz savaþlarý hatýrlattý. Ya bir de Selahaddin gelseydi? Günümüz Balianlarýnýn Selahaddin’e neler söyleyeceðini merak ederdim. Tarihi eserleri parça parça gayri resmi yollarla büyük baþkentlere taþýyan, Baðdat kütüphanelerinin asýrlýk birikimini ‘belirsiz’ bir ortamda ‘yürüten’lerin Selahaddin’e ne söyleyeceðini çok merak ederdim. Yüzünde hüzünlü bir gülümseme, rakibinin bile kendini emniyette hissettiði Selahaddin ve iþte aðlama duvarýna dönen dünya!
Selahaddin’in hesabý barýþ üzerineydi, Fatih’in hesabý barýþ üzerineydi. Günümüzün hesabý ne üzerine?
Kocaman bir sükut…