Osmanlý Devleti’nin altý yüz yýllýk uzun ömrü,bütün dünya devletlerinin ilgisini çekmiþtir.Bir devletin bu denli uzun müddet yaþamasý dikkate þayandýr.Bunun sýrrý,sözkonusu devletin köklü ve âdil bir adalet mekanizmasýna sahip olmasýnda aranmalýdýr.Devletin zirve sindeki padiþahlar iyi eðitim görmüþlerdir.Tahta oturmadan evvel staj mahiyetinde deðiþik illerde valilik görevlerinde bulunurlardý.Padiþahlýk makamýna geleceklerini evvelden bildikleri için kendilerini buna hazýrlarlardý.
     Osmanlý’nýn son dönemleri çok sancýlý geçmiþtir.Ýçerden ve dýþardan sokulan çomaklarla sarsýntýlar geçirmiþtir.Üç kýtaya hakim olan bir devletin elbette ki düþmanlarý çok olur.Osmanlý’nýn düþmanlarý da çoktu.Haçlýlar, Osmanlý Devleti’ne karþý et ve týrnak misali bir bütün olmuþlardý.Çünkü Osmanlý ,Ýslâmý ölçü olarak almýþtý.Ötekilerse hýrýstiyanlýðýn birer gönüllü mensubuydular.Yani aslýnda Hac’la Hilâl’in mücadelesiydi bu.Onlarca deðiþik ýrkýn mensubunu ayný çatý altýnda birleþtirmek ve barýndýrmak sanýldýðý kadar kolay bir iþ deðildir.Osmanlý bu zorluðun üstesinden tam altý yüz yýl boyunca gelmiþtir.Bunu yaparken asla zorbalýða baþvurmamýþtýr.Daima ikna metodunu kullanmýþlardýr.
     Osmanlý Devleti’nin o uzun ömrünün son çeyreði,büyük sarsýntýlara sahne olmuþtur.Bunlardan birisi de Ýkinci Meþrutiyet’in ilânýdýr.Ýç ve dýþ müdahalelerle oluþturulan suni gerginlik,hat safhaya eriþmiþti.Devlet ekonomik bakýmdan da güçsüzleþmiþti.Tahtta bulunan ikinci Abdülhamit 24Temmuz 1908’de,1876 Kanun-i Esasisi’ni tekrar yürürlüðe koymak zorunda kaldý.Halk,sözde hürriyet kazanmýþlýðýn getirdiði sevinçle sokaklara döküldü.Oysa bu zorlamayla yapýlmýþ,dýþ mihraklý bir deðiþimdi.Gaye,Osmanlý’yý bitirmekti.Halk,iþin iç yüzünü bilmediði halde,bazý kendini bilmezlerin yönlendirmesiyle sevinç naralarý atýyordu.Bu durumu Mehmet Akif, bakýn nasýl dile getiriyor:
     “Birde Ýstanbul’a geldim ki bütün çarþý pazar
     Nar’adan çalkalanýyor, öyle ya:hürriyet var!
     Galeyan geldi mi, mantýk savuþurmuþ.Doðru:
     Vardý aklýndan o gün her kimi gördümse zoru.
     Kimse farkýnda deðil,anlaþýlan, yaptýðýnýn;
     Kafalar tütsülü hûyla ile,gözler kýzgýn.
     Sanki zincirdekiler hep boþanýp zincirden
     Yakývermiþ de týmarhaneyi çýkmýþ birden!
     Zurnalar þehrin ahalisini takmýþ peþine ;
     Yedisinden tutarak dayanýn yetmiþine!
     Eli bayraklý alaylar yürüyor dört keçeli:
     En aðýr baþlýsýnýn bir zili eksik,belli!
     Ötüyor her taþýn üstünde birer dilli düdük.
     Dinliyor kaplamýþ etrafýný yüzlerce hödük!
     Kim ne söylerse ,hemen el vurup alkýþlayacak...
     -Yaþasýn /Kim yaþasýn/-Ömrü olan/-Þak!þak! þak!”
     Ne hazin bir tablo çizmiþ Akif !.. Ýnsanlar nasýl da kolayca oyuna gelebiliyor.Oysa Abdülhamit çok merhametli ve kabiliyetli bir padiþahtý.Zaten onun bu yönünden yararlandýlar.Bazý insanlara iyi niyet ve hoþgörü yaramýyor.Akif,Ýkinci Meþrutiyetin ilân edildiði yýllarda 35 yaþýnda olgun bir insandý. Bu durum kendisini fazlasýyla üzmüþtü.Gerçi Ýkinci Abdülhamit’i baþarýlý bulmazdý.Fakat ondan sonra gelenler Ýkinci Abdülhamit’i aratmýþlardýr Akif’e…Abdülhamit’i çok pasif buluyordu.Böyle olmasaydý ,düþmanlarý bu gibi ayaklanmalara cesaret edemezlerdi.Sokaklarda sözde sevinç gösterileri sürerken idareciler adeta ortadan kaybolmuþtur.Hayat durmuþtur sanki…Bu manzarayý tasvir etmek için kelimeler yetersiz kalýyordu. Rabbim bizleri böyle þuursuz kalabalýklarýn þerrinden korusun.

     e-mektup: mnihatmalkoc@hotmail.com