Bush, Afganistan'a operasyon düzenlerken bunun uzun soluklu bir operasyon olacaðýný söylemiþti. Kuzey Ýttifaký'na baðlý güçlerin Mezar-ý Þerif'i ele geçirip Kabil'i tehdit eder konuma gelmesi savaþý bitirme noktasýna getirdi. Þimdi, Bush ve Müþerref bir açýklama yaparak Kuzey Ýttifaký'nýn daha fazla ilerlemesine engel olmaya çalýþýyorlar. ABD'nin savaþa girme nedeni intikamdý. Daha sonra yapýlan açýklamalarda Bin Ladin ele geçirilse de geçirilmese de savaþýn süreceði belirtildi. Ama beklenenin dýþýnda bir geliþme oldu ve Taliban askeri açýdan çok zayýf çýktý ve köþeye sýkýþtý. Bin Ladin ise hâlâ ortalarda yok. ABD'nin bu ikilemden nasýl çýkacaðý merak konusu.

Savaþýn sonuna yaklaþýlýyor görüntüsü, Afganistan'a ne olacak sorusunu akýllara getiriyor. Bu sorunun yanýtý aslýnda savaþ baþlamadan belli olmalýydý ya da zaten belli. Þu an ise çeþitli toplantýlar planlanýyor, açýklamalar yapýlýyor. Fransa, Kuzey Ýttifaký'nýn tek baþýna iktidar olmasýndan endiþe duyduðunu açýkladý ve geniþ tabanlý bir hükümet kurulmasý gerektiðini bildirdi. Fransa, sadece Kuzey Ýttifaký'nýn tüm Afganistan'ý temsil edemeyeceðini savunuyor. Ayný Fransa'nýn AB üyesi bir ülke olduðunu ve AB'nin Kýbrýs konusunda bunun tam tersi bir yöntem izlediði bilinen bir durum. Pakistan'da ise eski Genelkurmay Baþkaný Orgeneral Aslam Beg'in yaptýðý "Kuzey Ýttifaký'nýn Kabil'i ele geçirmesinden sonra Afganistan'ýn bölünmesi kaçýnýlmaz" açýklamasý, Pakistan'ýn görüþünü açýklar nitelikte. Onlarýn en büyük korkularý ihtilal yaparak Pakistan'ýn baþýna geçen Devlet Baþkaný Pervez Müþerref'in bu karýþýklýk sýrasýnda ayný yolla koltuktan indirilmesi ve ülkenin kargaþa ortamýna sürüklenmesi. Afganistan nüfüsunun çoðunluðunu oluþturan Peþtun'larýn Pakistan'da da hatýrý sayýlýr bir çoðunluða sahip olmalarý ve bunlarýn Afganistan'da savaþ sonrasý çýkabilecek bir iç savaþa katýlmalarý ihtimali iki ülkeyi karþý karþýya getirebilir. Zaten Pakistan topraklarýný ABD'ye açarken bu riski istemeden de olsa üstlenmiþti.

Rusya ise, Afganistan'da ABD hakimiyetini istemediðinden BM'nin bölgeye yerleþmesini istiyor. Böylece BDT üyesi ve zengin enerji kaynaklarýna sahip Türkmenistan ve Özbekistan'ýn ABD'nin etkisine girmesini engellemeye çalýþýyor. Afganistan'da geniþ tabanlý hükümeti desteklemesinin en büyük nedeni de bu. Tabloya bakýlýrsa ABD'de geniþ tabanlý hükümetten yana. Ama ABD, yeni bir 11 Eylül daha yaþamamak ve Ruslar'a bu kadar yakýn bir mevziye sahip olmak için baþka çözümler de planlamýþ olabilir. Afganistan'ýn diðer komþularýný da unutmamak gerekiyor. Ýran, Çin gibi güçlü ülkeler sýnýrlarýnda bir ABD gücü istemiyorlar. Genel kaný, iç savaþ yaþanmamasý için Kabil'in tarafsýz bir bölge haline getirilerek silahsýzlandýrýlmasý. BM güçlerini de bölgeye yerleþtirmek düþünülenler arasýnda. BM her ne kadar bu fikre sýcak bakmasa da, eli kolu baðlý olduðu için mecburen buna uyacak.

Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta ise, Afganistan'ýn geleceðine, Afganistan vatandaþlarý deðil, baþkalarý karar veriyor. Birinci Dünya Savaþý sonrasý için Wilson Prensipleri'ni ortaya atan ABD, diðer ülkeleri de yanýna alýp kendi söylediklerini çiðniyor. Bu yaþananlar size de bir þeyler hatýrlatmýyor mu?