Tesadüflere inanmadýðýmý söylerim hep. Tesadüfen tanýþtýðým her insanýn, rastgele yaþadýðým her olayýn bana farklý ufuklar açmak için karþýma çýktýðýný düþünür, bir nehire benzettiðim yaþamýmý, her rastlantý ayrý bir denize taþýr diye inanýrým.

Geçenlerde tanýþtýðým 80 yaþýnda bir delikanlý beni nostaljik bir denize götürdü. Adý Tahir Baykal. Delikanlý diyorum çünkü o da ruhuyla bedeni arasýnda fark olanlardan. Onu ilk gördüðümde kulaðýnda kulaklýklar hardrock müzik yapan bir grubu dinliyor ve ayaðýyla tempo tutuyordu.. Uzun uzun sohbet ettik müzik üzerine. Aslýnda bir jazz tutkunu. Blues, flamenco ve hard rock dinlermiþ ama favorisi jazz müziði.

80 yaþýndaki bu müzik tutkunu delikanlý bana bir kaset hediye etti. 40 sene once doldurmuþ bu kaseti. Ýçinde türkçe pop parçalarý var. Ama parçalarý okuyanlar yabancý. Türkiyeyi ziyaret eden o zamanýn ünlü þarkýcýlarý, günün sevilen melodilerini türkçe söylemiþler. Tükçeleri son derece sevimli. Hani yabancýlar Türkçeyi nasýl konuþur, kelimeleri nasýl deðiþtirir iþte öyle söylemiþler.

Þimdi kaseti koydum müzik setime bir taraftan dinleyip bir taraftan yazýyorum. Sesler ve melodiler beni uçuruyor. Yani anlayacaðýnýz nostalji yaþýyorum. Kolumdaki saat gece 23.00 ü gösteriyor. Yani bugünü bitirip yeni bir güne, yeni umutlara ve yeni olaylara gebe bir günü sonlandýrmaya az kaldý. Bir saat sonra bu zaman dilimi de anýlarýn arasýna karýþýp gidecek. Zaten yaþam dediðimiz þey de aný býrakmak, saða sola anýlar saçmak deðil mi.?

Peki ne oluyor bu anýlar.? Fazla önemi olmayanlar unutulup gidiyor. Bazý anýlar, her hatýrladýðýmýzda bizi geçmiþin keyifli dakikalarýna götürürken, bazýlarý canýmýzý acýtýyor.

Kaç yaþýnda olursanýz olun, geçmiþte býraktýðýnýz pek çok anýnýz var. Kiminin çok, kiminin az. Tahir Baykal’ýn verdiði kaset bana nostaljinin hayatýmýzdaki önemini hatýrlattý.

Kim olursanýz olun geçmiþe saçtýðýnýz anýlarýnýz vardýr. Birgün biryerlerde aklýnýza geliveren, gelip de kah gülümsemenize yol açan, kah burnunuzu sýzlatan anýlarýnýz vardýr. Anneanneler, dedeler, çocukluk anýlarý, gençlik anýlarý, askerlik anýlarý, seyahat anýlarý neler neler…

Duyduðunuz bir melodi alýr sizi ilk aþkýnýza götürür. Bir gün biryerlerde bir koku duyarsýnýz; ninenizin piþirdiði börekler gelir aklýnýza. Hele hele eski bir arkadaþýnýza rastlayýverin, hemen geçmiþ günlere döner, yaptýðýnýz yaramazlýklarý, okuldan nasýl kaçtýðýnýzý, bahçelerden çaldýðýnýnz meyvalarý, kantin sohbetlerini hatýrlar, bir anda geçmiþte yaþarsýnýz o birkaç dakikalýk sohbette.

Geçmiþte yaþanmýþ anýlarý hatýrlamakla, sürekli geçmiþte yaþamak arasýnda fark vardýr. Bu hoþ deðil. Sürekli geçmiþte yaþamak… Bir yerde okumuþtum buna, albümlerde yaþamak deniyormuþ. Çok da doðru… Bu günden mutlu olmayanlarý sýðýndýðý bir limandýr bazen geçmiþ anýlar.

Ben geçmiþin güzel anýlarýna gitmeyi, yüzümde gülümseme, aðzýmda tat býrakan anýlara gitmeyi seviyorum.

Anýlar deyince, artýk görmediðimiz, yollarýmýzýn bir þekilde ayrýldýðý dostlar arkadaþlar gelir aklýma. Yaþamýn bir diliminde; bu, okul çaðý olabilir, bir gençlik kampý,bir yaz tatili veya ailemizin görev dolayýsýyla bulunduðu þehirde sýmsýký sýmsýcak arkadaþlar ediniriz. Yaþamda iz býrakacak anýlar yaþarýz birlikte. Sonra yollar ayrýlýr, Okul biter, Askerlik biter veya o þehir terkedilir. Ýstemeye istemeye ayrýlýr yollar. Þansýnýz varsa birgün biryerde karþýlaþýr çok mutlu olursunuz. Ya da bir daha hiç görmediðiniz ama hep taþýdýðýnýz bir sevgi olarak kalýr yüreðinizde. Artýk görüþemeseniz de deðerlidir eski dostlar. Unutulmaz..

Bizi anýlara taþýyan çok önemli bir þey de kokulardýr. Bir çiçek kokusu alýr sizi taaa çocukluðunuza, çocukken oynadýðýnýz bahçelere, çocukluk arkadaþlarýnýza, ya da artýk hayatta olmayan büyüklerinizin anýlarýna götürür. Bir kokuyla, hayatta olmayanlarý da olup da göremediklerinizi de özlersiniz.

Kokular, sesler veya bir anlýk bir görüntü alýr beni yýllar öncesine götürür. Anneannem gelir gözümün önüne. Seccadesinde namaz kýlarken sýrtýna atlayýp, onunla yatýp kaltýðýmý, bu yüzden hiç kýzmadýðýný, þefkatini, banyodan sonra saçlarýmý tarayýþýný anýmsarým. Lavanta kokulu havlularýn, bembeyaz çarþaflarý serinliði vurur yüzüme…

Birgün yolda giderken bir parfüm kokusu duyarsýnýz. Bu koku hoop alýr sizi bugün artýk görmediðiniz eski bir aþkýn kollarýna atar. Gözleriniz açýk rüya görür gibi, sanki bir film seyreder gibi geçer gözlerinizin önünden tüm anýlar. Kaçamak buluþmalar, ilk öpücük, kahkalalarla gülüþmeler, birlikte gidilen sinemalar, pastahaneler…

Çok önemlidir kokular, renkler, sesler. Hiç beklemediðiniz bir anda alýr sizi eski bayramlara, kalabalýk ramazan sofralarýna, çocukken yastýðýnýzýn altýna koyduðunuz rugan ayakkabýlarýnýza götürür. . Kokular renkler ve sesler sizi artýk görmediðiniz eski arkadaþlarýnýza, hayatta olmayan yakýnlarýnýza uçuruverir. Evet. Uçarsýnýz, Ayaklarýnýz yerde, gözleriniz açýk, bedeniniz burada herkesin gözü önündeyken, ruhunuz eski günlere eski anýlara uçuverir. Engel olamazsýnýz.

Burnuma ne zaman sosis kokusu gelse, okul yýllarýma dönerim. Sosisli sandviçin tadý bile gelir aðzýma. Okul arkadaþlarýmýn bazýlarýnýn isimleri bile yoktur aklýmda ama yüzleri hiç silinmez gözlerimden. Sýnav heyecanlarý, spor salonundaki çekiþmelerimiz, okulu kýrmalar,Okul çýkýþý, formanýn boyunu kýsaltmalar… Kantin mis gibi sosisli sandviç kokar. Kulaklarýmda þen kahkahalar, Burnumda sandviç kokusu, gözlerimin önünde anýlar…

Bir kaset alýp beni nerelere götürdü.

Ý.Fügen Yýlmaz
Mayýs 2001