BAKIÞLAR

Bakýþlar vardýr; sevgi dolu, sevecen, anlayýþlý, akýllý, masum, mahçup, takdir eden, beðenen, sýcak, dost.
Keþke bütün bakýþlar böyle olsaydý.
Ama bir de kötülük dolu, karanlýk, saldýrgan, küstah, kýskanç, utanmaz, arsýz, tehditkar, bön, boþ, sert vs. bakýþlar da var ki; düþman baþýna.


Bu konuyu neden mi açtým?
Uzak Doðu’dan yeni dönmüþ olan bir dostum bana gezi izlenimlerini anlatýyordu geçenlerde.
Japonya’dan henüz dönmüþtü.
Ýnsanlarýn nasýl görgülü ve terbiyeli olduðundan özellikle çok etkilenmiþti.
Bizim meydanýmýza daha henüz ayak bastýðý esnada ise gözüne çarpan kaba ve yaban tavýrlar
özellikle dikkatini çekmiþ ve bir süre þahit olduðu Japon görgü ve davranýþ biçimi ile kýyaslama
yapmasý gereðini doðurmuþtu.
Kendisine ‘Ýþte biz böyleyiz ne yazýk ki’ diye hak vermekle birlikte, bu konunun bir yerlere kaydýnýn düþülmesinin önemini bilen bir kiþi olarak, yazmadan geçemedim.

Yazýlarýmýzý okuyanlarýn bildiði gibi ara, sýra kent yaþamý ve toplumun görgüsü konularýnda
yazarak, bizim toplum olarak kaybetmiþ olduðumuz eski imparatorluktan kalma terbiyenin
giderek nasýl yok olduðuna ve insanlarýn modern þehir yaþamýna karþý dýþa vurduklarý uyumsuzluklarýna dikkat çekmek istemiþizdir.
Yurt dýþýndan dönüþ yapan arkadaþým, iþte bana gözüne çarpan aþaðýdaki þu gözlemini aktarmýþtý.
Ýlk izlenim genelde doðrudur!
<Dostum uçaðý körüðe yanaþtýktan sonra AHL’ na daha ilk adýmýný atarken;
kapýda bekleyen bazý görevlilerin uçaktan çýkan bayan yolcularý ýsrarcý bakýþlarla süzdüklerine þahit olmuþ.
Sonra valizini almýþ, gümrük kontroluna doðru yöneldiðinde ise, önünde yürüyen diðer bir bayan yolcunun; elinde görevli gibi gözükmek için telsiz taþýmakla birlikte, sanki uzak bir taþra kasabasýnýn býçkýnýna benzeyen birisi tarafýndan taciz ölçüsünde göz hapsine aldýðýný görmüþ. Yabancý yolcunun ürküntüsünden, bu memleketin bir insaný olarak utanmýþ!
Diyor ki, Japonya’da deðil böyle utanmaz ve sabit bakýþlarla taciz etmek; direk ve biraz uzun bir göz temasý bile kabalýk olarak görülüp ayýplanýyor!>
Benzer þeyleri geçmiþte, bazý toplumlarýn sosyal antropolojik incelemesinin yapýlmýþ olduðu bir makalede de okumuþtum. Ýzole kalmýþ yerli kabilelerinin tümünde, insanlar birbirleri ile göz temasýna gelmekten kaçýnýrlarmýþ.
Çoðu uygar toplumda aynen Japonya da olduðu gibi, birisine sabit bakmak görgüsüzlük addedilir.
Batý ülkelerinde ise; sabit veya ýsrarlý bakýþlar tehdit olarak algýlandýðýndan, þüphe ile karþýlanýr.

Þimdi ben halkýmýzýn baþkalarýna nasýl baktýklarýný göz önüne getirince, ne yazýk ki hiç de olumlu þeyler hatýrlamýyorum.
Kahvehane önlerinden, kadýnlarýn nasýl kaçarcasýna geçmek zorunda kaldýklarýný hepimiz biliriz.
Bir taþra kasabasýnda turistler görmüþtüm, bakýþlardan þaþkýn. Bir an önce servis arabasýna binip kaçmýþlardý o yöreden.
Bunun gibi sayýsýz örnekler görmüþsünüzdür bilirim. Özellikle kadýn okuyucular bu konuda nasýl þikayetçi olmalýdýrlar, hak veririm.

Ne yazýk ki bu bakýþ görgüsü noksanlýðý bizim zayýf tarafýmýzdýr.
Erkeklerimiz yabansý bakýþlarýný kontrol etmeyi öðrenmemiþlerdir. Çoðu kez karþý cinse karþý bakýþlarda cinsel açlýk görülür.
Halkýmýzýn olumsuz duygular yansýtmayan bakýþlarýnda bile, aþýrý meraktan ve seyir alýþkanlýðýndan ötürü, ýsrarcýlýk vardýr. Yabancýlar ve farklý olanlar uzun uzun gözlenirler ki bu yanlýþ bir alýþkanlýktýr.

Her görgü olayýnda olduðu gibi bu konuda da olumlu örneklere ve zamana gerek vardýr.
Amacýmýz dikkat çekmektir. Düþünmenizi saðlamaktýr.
Populist zihniyet her ne kadar bu tür þeylerin dile getirilmesini sevmese de, bunlarý konuþmalýyýz.
Yoksa amacýmýz halký küçümsemek deðildir.

Ne diyordu kamyon veya minibüs sürücüsü, aracýnýn arkasýna yapýþtýrdýðý yazýda; hatýrlayýn :
‘Nazar Etme!’



Not: Dostumun bir de Çin anýlarý var ki, ondan da bir sonraki yazýda söz edeceðim.