Kendisi ile çok iyi dostuklarý olan Necip Fâzýl Üstâd, onun hakkýnda þunlarý söylüyordu:
“Cemil Meriç, iç gözleri daha iyi görsün diye dýþ gözlerini Allah'ýn görmez hale getirdiði hakiki Ýslam münevveridir “
O’ nun kitaplarýyla , ben ancak 1980’ in hemen baþlarýnda tanýþtým. Zannederim, okuduðum ilk kitabý, halen kitaplýðýmda bir müracaat kaynak olarak yer eden, 487 sayfalýk KIRK AMBAR idi.
Daha sonra BU ÜLKE, MAÐARADAKÝLER, ÜMRAN’DAN UYGARLIÐA, BÝR FÂCÝÂNIN HÝKÂYESÝ, JURNAL’ ler ve daha nice yazdýklarý ve hakkýnda yazýlanlarý , aralýksýz kýrk senedir büyük bir bilgi açlýðý ile okudum.
Türkiye’ nin sosyolojik, felsefî, tarihî, siyâsi vd. konularý hakkýnda, baþka yerlerde bulamadýðýmýz doðru, bilgi ve yorumlarý, onun kitaplarýndan hâlen de kolaylýkla buluyoruz.
Yakýn tarihte Türkçemizin dili ve yazýsý üzerine oynanan oyunlarý, bunun Türk toplumu üzerinde yaptýðý yýkýcý tesirleri, MAÐARADAKÝLER isimli kitabýnýn, girizgâh bölümünde yaptýðý Eflâtun’ un ünlü "maðara" metaforundan yola çýkarak anlatýr.
O metaforun ýþýðýnda yaptýðý yorumda; yýllarýn baskýcý “tek parti” rejiminin adeta “maðara” ya kapatmýþcasýna tecrit ettiði Türk aydýnlarýnýn, kapatýldýklarý hücrelerden, gün ýþýða çýktýklarýnda, nasýl deðiþik, düþünce ve inançlarla savrulduklarýný, edebiyatýn þaikâsýndaki bir üslûp ile anlatýr.
Özellikle, 70’ li yýllarýn ikinci yarýsýnda, Batý’ dan ithal, “sað-sol” gibi, zýt terminolojik kavramlarla, toplum içine yerleþtirilen, sûni nifak hareketleri ile Türk toplumunun kamplaþtýrýlmasýnýn, ülkeye ne denli zararlar verdiðine dair , okuruna önemli iþaretler ve mesajlar verecektir.
Aydýn geçinen insanlarýn, Avrupa kültür ve medeniyeti karþýsýnda, bilhassa kendi istek ve gayretiyle içine düþtüðü aþaðýlýk kompleksinin sonucunda; onlarýn, ham hayâl bir düþünce ile vardýklarý “ Batýlýlaþma” mefhumunun, eriþilemeyecek bir ütopya olduðunu anlatýr.
Yine, 1980’ li yýllarýn en önemli aktüel meselelerinden biri olan ve Edward Said’ in ayný baþlýkla yazdýðý kitabý esas alarak, “oryantalizm“ hakkýnda, sayfalar dolusu inceleme ve eleþtirilerde bulunacaktýr.
Oryantalizm’ i “sömürgeciliðin keþif kolu” olarak tanýmlayan Meriç, Batýlý yazarlar ve entelektüellerin, sosyal bilimler, kültür, sanat ve edebiyat faaliyetlerini yaparken, amaç olarak, Ýslâm dünyasýný sömürgeleþtirmek için, araþtýrma ve incelemelerinde vardýklarý sonuçlarý çarpýtarak , Batý' lý yayýlmacýlar için bir malzeme hâline getirmeye çalýþtýklarýný yazar.
Tabii ki bütün eserleri içinde, Türkiye genelinde, her halde en çok okunan ve hakkýnda yazýlýp, konuþulan kitabýnýn BU ÜLKE olduðunu düþünüyorum.
Edebiyat ve sanat çevreleri, yazýldýðýndan bu yana, BU ÜLKE’den, sürekli iktibaslar yapmýþ, kitap hakkýnda, övgülerle dolu, önemli yorumlarda bulunmuþlardýr.
Kimilerince “entelektüel bir otobiyografi” olarak tarif edilen bu kitap, 1980’ li yýllarda yayýmlanmasý ile beraber, milliyetçi ve dindar Türk toplumunun üzerinde önemli bir yer edinecektir.
Gerek bu kitap, gerekse Üstâd’ ýn diðer kitaplarý hakkýnda, sadece ana baþlýklarý itibariyle bahsedilecek olsa bile, yüzlerce sayfaya sýðdýrýlamayacak kadar bir konu çeþitliliði söz konusudur.
Kendisini, rahmet, hasret ve muhabbetle yâdediyoruz.

Salih Zeki Çavdaroðlu
13 Haziran 2020