Eðer daðýn zirvesindeyseniz, zirve aþaðý olan durum yine görece ve az önce size týrmanýlacak mekân olmakla görünen yüzey, þimdi düþeyi yanal alan, eðik yanal alanlý düzlem gibi olmakla koþulacak, yuvarlanýlacak bir görece duruma dönüþecektir.

Bu durum da deriz ki, görece her çýkýþýn; görece bir iniþi vardýr. Her iniþin de bir çýkýþý vardýr. Ýþte bunlar ayný anda ve birlikte birbirini kontrol eden, birbirine dönüþen süreçlerdir. Yani dikey olanýn içine düþey olaný kimse koymadý. Açýk olanýn içine kapalý olaný kimse koymadý.

Kesikli durumlar sýnýrlý sonlu olmakla bir baþ ve bir son ile vardýr. Süreklilik baþsýz ve sonsuzdur. Küre yüzeyler çevre kuþaðýnda dolaþýlmakla ayný noktaya gelinen baþ ve sonu ayný nokta olan yüzeylerdir.

Ýki boyutlu var oluþ iki uçtan açýk iki yönlü bir sýnýrsýzlýk olurken; üç boyutlu yüzeyler kendi üzerine kapanan bir küre (tam küre olmayan geoit) yüzeyle iç ve bir dýþ zaman oluþur. Genleþen iç makam geçmiþ zamaný, genleþen dýþ güzey sonsuza doðru genleþen geleceðe doðru giden sonsuz bir yüzeydir.

Küre yüzeyler zamaný büker ve baþ ile sonu ayný noktada çakýþtýrýr. Yani küre yüzeyler zýtlýðý ayný noktada üst üste getirirler. Bu zamansal büküm buluþmasýnýn olduðu yerde, baþ ve son ayný yerdir.

Ya da küre yüzeyler üzerindeki bükülme nedenle her yer teorik olarak baþ ve son noktasý olarak ele alýnabilir. Geçmiþ ile gelecek ayný yerde belirir. Siz o noktada geçmiþiyle ölen biri ile ve geleceði ile doðan birinin sürekliliðini ayný anda görürsünüz.

Bu bükülmüþ zamana havi süreklilik çevrimi içinde, baþýn sonu, sonun da baþý kontrol ettiði otomatik süreçleri içinde hangisinin baþ hangisinin son olduðunu siz söyleyin gayrý.

Aslýnda biz evren adý altýnda kendi yaþamsal ve deneysel anlama algýlarýmýz ile kolektif yaþantýlý algý anlama imajlarýmýzý evren bazýnda parçalý bölüklü yapýp tartýþmaktayýz. Bu nedenle evreni baþ ve son gibi sanal algýlarla anlamaktayýz.

Böyle olunca düþey düzlem içindeki yatay düzlem de akýl deðildi ve o akýl olmayaný da akýl diye kimse oraya sokmamýþtý. Nesne sözcüðü "ne ise ne" demektir.

Ýþte nesne sözcüðü bazýnda anlamlandýrdýðýmýz söylemse içerikler, kendisini kontrol eden üst üste parçalý mana zamanlar süper pozisyon dediðimiz anlam durumlarýný ve bu zýt durumlarý ortaya koymayý o kadar güzel açýklýyor ki.

Ýþte dað zirvesine uzayan zaman mekanla zirve aþaðý olan üst üste zaman mekânlar bu türden etki ve giriþmelerle biri deðiþerek diðeri olan görece durumlardýr. Biri deðiþerek diðeri olan ortamda sürekli olan, deðiþmeyen ne bir söz ne bir anlam ne bir var oluþ ve kutsallýk; olasý deðildir.

Görece zýt durumlar; yine görece zýt olan bu durumlarý ile birbirini hep kontrol ederler. Ve birbirlerini ispat ederler. Tabii ki zýtlýklar bizim süreci anlamamýzla ve bizim süreci parçalý bölüklü yapan anlamlandýrmalarýmýzla ne birbirini kontrol etmek içidirler. Ne de birbirini ispat etmek içindir.

Bunla sanallar giriþmenin özellik baðýntý yansýmalarýdýrlar. Yokuþ olaný iniþ yapmanýzla hem kontrol edersiniz hem de ispat edersiniz. Oysa sizin iniþ ya da çýkýþ dediðiniz, bir gerçekliðin bir bütünlüðün bir beliriþin alan etkisiyle belirmesidir.

Biz bir arada olan sürekliliði parça parça anlam ve sözcükle anlar ve anlaþýlýr kýlarýz. Baðýntýsýnda kopan kesilmiþ kulak gibi çýkýþýndan kopartýlan iniþin tarifi, bambaþka bir söyleyiþ ve akýl belirtmesi olur. Ýniþ baðýntýsý içinde koparýlan bir çýkýþ ta baþka bir söyleyiþ ve anlamlarýn yüklenmesi olur. Böylece bizler sürece, gerçekliðe yabancýlaþýrýz.

Yani dað zirvesi gibi bir gerçeklikte ve bir belirme içinde düalite, dikey olanýn düþey olaný kontrol etmesi iken; düþey olanýn da yanal olaný kontrol etmesidir. Týpký vücudumuzdaki sað ve sol yönleri, ön ve arka tarafý belirten düþeydik gibi Olup biten gerçekliði kendi iliþkilerinden koparan anlatmalarýyla biz süreci böyle adlandýrýrýz.

Böyle adlandýrdýðýmýz için her bir adlandýrma algýmýza da o süreci akýl etme deriz. Her bir algý akýl etme olur. Her bir iniþ ve her bir çýkýþ ta kendi sürekliliði içinde kendi kendisine birbiri olur. Her bir iniþ, çýkýþ ta; kesikli durumla her biri bir ayrý ayrý akýl etmenin alameti olurlar.

Bu durumda gerçekle iliþkisi kopan sözcükler kendilik bir sanal im, imge, imaj yaþanýl aþmasý olan akýl ve akýl etme anlamýna bürünür.

Bu anlam iliþkilerine bürünme içinde gerçekliðin parça iliþkilere göre düþünüþ olmalarý, baðýntýyý ve baðýntý yansýmasýný gerçekten kopartýr. Gerçekten kopan parça kadar durum bize akýllýlýk gibi gelir. Yine baðýntýsýndan kopan parça kadar durum kopan baðýntý nedenle karartma olur.

Yine karartýlan durum kadar oyuk alan da bize merak konusu olur. Hem de süreci yeni bir parçalý durum yapmamýzla gerçek bað iliþkisinden kopan anlam bizde yanýlsayýcý bir anlam iliþkisi olur. Yine biz, parçalarý sentezleme iþi yaparken kendimize göre parçalarla bütünleyici bir anlam iliþkisini de ortaya koyarýz.

Akýl da, anlama da, anlam da sizde olduðuna göre; akýl ve anlam kesikli durumla ve kolektif süreklilikte "o þeyin içine" ya önceden ya sonradan ya o esnada sokulmuþ olur. Lakin o þeyin bu akýlla vukuu bulduðunu sanýp söylemek bir yanýlsamadýr.

Þimdi yukarýdaki söylenen bu sözü Kontrollü bir etki ve tepki çevrimi ile var oluþ canlýlýktý. Söylemindeki canlýlýk ve hayatiyeti bir kes daha kavramaya çalýþýn.

Süre durumlar ve süredurumlar içindeki parçalý yalýtýmlý eylemlerin zýt durum devinmeleri birbirine ölçme kýyaslama olmakla iniþ çýkýþý belirler. Bu kýyasla (oranla) belirleme iniþ çýkýþa canlýlýk ve hayatiyet verir. Yani tersi olan süreç, tersi olan süreçle ayný anda var olmakla çeliþkin hayatiyetle, sürekliliktir.

Ýniþ çýkýþ gibi sözcükler iyi bildiðimiz kavramlar olduðu için sýklýkla kullanýyorum. Çýkýþýn iniþ olmadan, bir kýyas, bir ölçme ile belirlenme olmadan canlanmasý, olanaksýzdýr. Ölümün dirim olmadan söylenmesi, dirimin de ölüm olamadan anlaþýlýr olmasý olanaksýzdýr.

Evrenin malzemesi hepsi birden ve ayný anda bir seferde yaratýlmamýþtý. Örneðin Güneþimiz kadar bir yýldýz, 10-12 milyar yýllýk bir kendi ömür içinde evren malzemesini helyumdan demire kadar yapar; malzemeyi demirden öte yakamaz, yakýtý biter patlar ve ölür.

Demire kadar maddenin 12 milyar yýl içinde inþa olmasý; daha büyük bir yýldýza katýlan Güneþin külleriyle birleþmekle hepsi ayný anda ve bir anda yaratýlýþla ortaya çýkmayan evren malzemesini; demirden alarak yine milyarlarca yýl içinde 54 numaralý maddeye (ksenona) kadar inþa eder.

Bu yýldýzýn büyüklüðü de madde inþasýný ksenondan öte götürememekle yakýtý bitip parçalanýr. Burada daha büyük cüsseleriyle süper novalar kendisine kadar oluþan maddenin külleri ile doðar. Kendisine kadar oluþan maddenin küllerini kendisine yakýt yapan.

Devasa baský ve basýnç ile çok hýzlý bir füzyon süreçleri baþlar. Süper nova 92 protonu uranyuma kadar olan maddeyi bu malzemeden inþa edip kendi yakýtýný tüketmekle ölür. Görüyorsunuz ki evren malzemesi dinlerin dediði gibi hepsi bir anda ve ayný anda 6 günde yaratýlmamýþtý.

Birden malzeme olmayýnca birden yaratýlýþ olmayýnca ölüm ve evrim hayat için biçilmez bir kaftandý. Eðer ölüm olmasaydý bizden öncekiler gibi biz de olamazdýk. Daha ilginci hayat hep bir önceki düzeyde kalýrdý. Ölüm olmasaydý hayat hep ilk inþa durumu ile amiple veya solucan durumla oluþtuðu yerde amip veya solucan oluþla kalýrdý.

Evrim olmasaydý; hep bir anda ayný zamanda inþa olmayan var oluþ içinde Dünyamýz milyarlarca yýl insansýz inþa olmakla bakteri durumdan insana kadar gelen evrimle insaný ve giderek toplum üstünü inþa edecekti.

Ölüm olmasaydý, evrim olmasaydý biz olmazdýk. Hidrojenden uranyuma kadar bizi de ortaya koyacak olan maddenin evrimi dahi devasa yýldýzlarýn doðum ve ölümleriyle olasýydý.

Güneþler ölmese, onun atýk küllerinden oluþan boþluk alanda novalar oluþamazdý. Novalar olmasa süper novalar oluþamazdý. Biz ölümlerle vardýk. Hayat ta bizim ölümümüzle var kalacaktý. Ölümü olmayan bir hayat ya da var oluþ var olamazdý. Ya da var oluþ veya hayat oluþtuðu yerde oluþtuðu ile hidrojen ve helyumla dýmdýzlak ortada kalýrdý. Ölüm de evrim de hayatýn var oluþun bir mucizesidir.