5 Kendisini yaþamýmýz boyunca 7 000-20 000 kes tekrarlarla çoðaltan telomerlerin her tekrar çoðalmasýnda boyu biraz kýsalýr.

Bu tür belli bir kýsalmalar öyle bir kritik eþiðin deðer boyuna gelince telomer artýk bölünüp çoðalamaz. Ýþlevi düþer. Artýk hücre çoðalmaz bir durumla sýfýrlanýr. Bu durumda telomerin bölünüp çoðalmasý biten hücre, ancak en fazla birkaç yýl yaþar.

6- Hayati olan, canlanma ve ben bilinci olma tepkisi olan ozmos sürecini biraz ayrýntýlý anlatalým.

Bizler dinlenirken sinir sisteminin dýþ zar yüzü +70 mili volt olur. Ýç zar yüzü de zýt yönden -70 MV. olur. Bu durumda zar yüzey gerilimi dengede olmakla zar gerilimi yok gibidir. Zar dinamik bir iþlevsel durum ile deðildir.

Zarýn dýþýnda pozitif (+) potansiyelli sodyum iyonlarý vardýr. Biraz da – yüklü klor (Cl) iyonu vardýr. Zarýn iç kýsmýnda da yine (+) pozitif polarmalý potasyum iyonlarý, protein ve fosfor yükleri vardýr.

Denge durumunda hücre içi ve hücre dýþý iyon dengesi %70 mili volt yük ile dengededir. Bu durumda hücre içine ve hücre dýþýna sodyum ya da potasyum iyon geçiþi olmaz.

Dýþta biriken sodyum iyonu ya da içte biriken potasyum iyonu fazlalýðý zar yüzeyindeki bu dengeyi bozar. Bozulan denge ile artan iyonun baský ve basýncý %65 mili volt deðerine çýkýnca, hücre zar yüzeylerindeki polarite deðiþikliði için zara sinyal gönderir.

Ýç ve dýþ zar yüzey geriliminin potansiyel yönleri deðiþmekle dýþtaki fazla sodyum içe alýnýr. Dýþtaki baský basýnç azaltýlýr. Ýçteki fazla potasyum da yön deðiþen polaritenin itmesi ile dýþa gönderilerek içteki baský ve basýnç azaltýlarak potasyumdan boþalan yere de sodyum iyonlarý dolar.

Zar yüzey geriliminin dengede oluþ süreci içinde dýþ zarýn + iç zarýn – potansiyeli vardý ve bunlar birbirine 70 MV’la eþit yük miktarý içindeydiler.

Bir uyarý sinyali geldiðinde denge durumu ters polarmalý duruma dönüþür. Yani bu kes dýþ zar gerilimi – polarmalý, iç zar gerilimi de + polarmalý olur. Ýlk durum + – yönlü polarite iken gönderilen sinyal impulusu ile zar gerilimi - + yönlü potansiyele dönüþür.

Gelen uyarý sinyali sonucunda iç zar dýþzar polaritesi deðiþip hücre içine sodyum girip hücreden de potasyum dýþarý çýktýktan sonra süreç eski (+ -) denge potansiyelli durumuna dönmek için ATP kullanýr.

Yani hücre ilk denge durumu olan %70 iyon dengesini oluþturmak için ATP enerjisini kullanýlýr. Eðer iç dýþ iyon denge farký %65 in üzerine çýkarsa hücre polarite deðiþikliði olmasý için uyarý sinyali gönderir.

Dengeyi bozan dengeden ayrýlma sürecinde sodyum iyonlarý hücre içine girer. Potasyum iyonlarý da hücre dýþýna çýkar. Dýþa sýzar. Bu uyarým esnasýnda zar yüzünün elektriksel gerilimin yön potansiyeli yer deðiþtirir.

Bu þöyle olur. Hücre zarýnýn dinlenme durumunda zar yüzeyi + elektrik yüklüydü. Ýç yüzey de – elektrik yüklüydü.

Dengede sapan süreçte ise iç yüzey gerilimi – yerine pozitif (+) polarma olur. Dýþýn zar yüzey gerilimi de + yerine eksi (-) negatif polarmalý gerilim içinde olur.