Mutlu insanlar tatlý þeylerden söz ederler. -Goethe |
|
||||||||||
|
Her kazanç maliyetti? Her kazanç nasýl bir maliyetti? Kuþkusuz kaybederek kazanan durumdu (maliyetti). Kaybýn kazanç yanýnda özlenir bir yaný yoktu. Entegre olan bir baðýl durumla, baðýl durumlarýn bir arada kotardýðý bað enerjisiydi. Örneðin iki kiþi arasýnda gelip geçici ve ya sürekli bir av iliþkisi, böylesi entegre ve baðýl bir bað iliþkisiydi. Burada kaybedilenler kiþisi serbestlikti. Kiþisi birim süre içinde olmaktý. Kiþisi serbestlik içinde olunmak yerine; iki veya daha çok kiþiye göre olmakla ancak iki kiþi ile olasý olan bir avantajdý. Ancak iki kiþi ile olan avantaj neydi? Tekil kiþi avýna, avýný ürkütmemek için yaklaþýrken, iki ya da çoðul kiþi ava; ürküterek yaklaþmasý farklý ve avantaj bir durumdu! Nasýl farklý bir avantajdý? Burada yani baðýl hareketli, bað enerjisi içinde olan kiþinin tekil kiþisi zamaný birçok parçalý durum yapýlmakla, yapýlan þey birlikte birçok parçalý durumu sürekli kýlmanýn mücize oluþuydu. Tekil kiþi özellikle su yolu, geçiþ yolu gibi yerlerde, pusuya yatýp, þans eseri olarak avýnýn kendilikten kendi üzerine gelmesini beklemesi vardý. Bu tekil kiþisi zamandý. Oysa çoðul kiþisi zaman (kolektif olan kiþisi zaman) ayný anda birçok parçalý zamanlar entegresi olmakla çalýþacaktý. Bir A kiþisi kendi kiþisi zamaný içinde pusuya yatsýn. Diðer bir B kiþisý bu A kiþisinin zamaný içinde ayný anda bir avý A kiþisi üzerine doðru ürkütmüþ olsun. Bu durumda A kiþisinin zamaný, en az iki parçalý zaman olmuþtur. A kiþisine göre pusu yine tekil ve kiþisi zaman gibi akacaktýr. A kiþisine göre sadece "pusuya yatma zamaný olan durum" þimdi A kiþisi dýþýnda ama A kiþisi ile de birlikte olmak kaydýyla "ürkütme zamaný ve pusu zamaný" olmakla iki parçalýdýr ve ayný andadýr. Aslýnda bu tür bileþik zamanlý (entegre zamanlý) süreç iki kiþi ile baþlasa da birçok kiþi ile devam edecek süreçti. Bir kiþi ayný anda avý hem ürkütüp, hem de ürküttüðünü avý pusu içinde olacaðý yere doðru, yani kendi üzerine doðru ürkütemez. Ýþte mucize olacak olan da buydu. Yani hem avý ürkütecektiniz. Hem de av kendi üzerinize ürkecektiniz! Yani makro durum içinde bir kurt deliði oluþla kuantum zamandý. Ýþte baðýl eylemli iþ üretme entegresi içinde olmakla tek kiþinin ayný anda iki ve daha çok iþi bir arada yapamamaýna karþý birçok kiþi ile birçok iþi ayný anda ayný birim sürede yapýp bitrmesi demek olan mucize "kolektif birim süre ile oluþtu". Ýþte baðýl sürecin kayýp ve kazancý olan bað enerjili mucisesi buydu. Tek kiþinin ayný anda birden çok iþi bir arada görememesindeki eksiklik, diðer kiþilerin baðýl hareketli bað enerjili kolektif oluþ tutumu içinde yatmaktaydý. Kazanç buydu. Kazanç tekil kiþisi zamana göre garantiydi. kazanç kiþisi birim zamaný oldukça kýsaltmýþtý. Artýk zaman ortaya koymuþtu vs. Kayýp neydi? Kendinizi düþünmek varken; kendinizi düþünmek yerine þimdi o bað enerjiyi ortaya koyan birçok kiþiyi dert edinmeyi baþýnýza sarmýþtýnýz! Ama artýlarý eksileri yan yana koyduðunuzda daima olan; sürekli olan; garanti olan; tek kiþilik birim zaman içinde ikinci, üçüncü, onuncu durumlarý olasý olmayan bir durumu; ayný anda, ayný zaman içinde olasý kýlmak; akýl almaz bir mucizeydi. Ýþte güvenli olan yol, baðýntýlý bað enerjil entegrasyonla; kolektif oluþtu. Kolektif oluþun altýnda, parça parça kiþisi birim zamanlý oluþlarýn bir arada entegrasyonlarý ile bunlarýn ayný anda ayný birim süre içinde, bir arada bað enerjili bir baðýl oluþ durumlarý mucizesi vardý. Sanýrým kazanç ve kayýp dediðimiz "her kazanç maliyettir" anlatýmý anlaþýlmýþtýr. Pusu ve avý ürkütme tek kiþiye göre iki ayrý zamanlý, iki ayrý iþtir. Ve organik olarak bir araya gelmeleri olasý deðildir. Ancak organik ve mekanik durumla olasý ve tekil kiþi zamanlý sürece göre verimlidir. Þöyle ki siz açtýðýnýz bir çukura doðru avý ürkütüyorsanýz bu süreçler iki ayrý zamanlý ve organik mekanik baðýntýlý iþtir. Süreç mekanik deðil de organik baðýntýlý süreçse ve ayný anda, ayný birim süre içinde kendilikten bir organizasyondur. Çukura doðru ürkütülüpçukura düþürülmek gibi bir kendilik organze iþtir. Ama evrimsel deðildir. Þöyle ki bir av sürecinde , üç kiþinin gözlemi yapýlmýþ, plânlamasý yapýlmýþ, farklý pozisyonlarla, farklý biçimde uygun yere pusuya yattýklarýný var sayalým. Ve yine baþka bir dört kiþi farklý pozisyonda avýn etrafýný ayný anda, üç bir yandan sarýp sadece dördüncü yaný açýk olan pusu hedefine doðru avý ürkütüyorlarsa; iþte bu bir organik organizasyondur. Ýçinde elbette mekanik organizasyonar da olacaktýr. Bu bir bileþik (entegre) süreci yönetmektir. Bu bir yönetme iþidir. Þu halde entegrasyon ve yönetme iþi entegre veya bileþik baðýl süreçli bir bað enerjisi, mucizesi olmakla; kendilikten otomatik baþlayan zorunlu bir að iliþkili süreçtir. Kiþi birim zamanlý süreçlerde yönetme, plamlama, entegre etme vs. ayný anda bir arada ortaya konamaz. Ortaya da çýkarýlamaz. Þu halde kayýp ve kazanç her biri ayrý ayrý olan süreçleri, ayný anda bir aarada bileþik etmekle (entegre etmekle) yönetme gibi birçok bað enerjili süreçlerin ortaya konmasý iþiydi. Evrimseldi. Organiklik öznel bendi. Kolektif öznel bendi. Tekil kiþi sosyal kiþiye göre kayýplarý pahasýna þunlarý göze almýþtý. Serbest davranýþlý kiþi zaptý rapta girmiþti. Senkronluma olmuþtu. Kiþi yönetilir olmuþtu. Kiþinin karþýlýklý baðýllýklarý ve baðýmlýlýklarý ortaya çýkmýþtý. Sadece kendisini deðil baþkalarýný da düþünmek zorundaydý vs. Yönetme erki bir araya gelip baðýntý kýlýnan süreçlerle; kolektif durumlarla ve kolektif baþlamýþtý. Totem dönemde baðýntý ve mana kýlýnan (ortak akýl kýlýnan) ve mana olarak kendisine aktarýlan süre durum iþinde yönetimdi. Þimdi ilahi dönemle birlikte totem döneme göre üreten birimlerce, yönetimler paylaþýlan bir süre durumdu. Yönetim tarihi geçmiþten günümüze kadar damýtýla damýtýla evirilen bir süreç içinde geldi. Zaman içinde kolektif etkinliðin gücü kiþi sahipli etkinliðin gücüne teslim edilmiþ. Sahipli kiþiler üretmediði halde sýrf sahipliði nedenle üreten gibi yönetmiþler. Öznel ve bencil nedenle ortak akýl yerine ortaya mutlak yönetimler çýkmýþtý. Mutlak yönetimler olan bu süreçler içi mücadelelerden sonra gelinen süre durumlarla birlikte üreten farklý güçler entegresi nedenle yönetim içinde yine güçler ayrýlýðýný veren birçok frenli sisteme geçildi. Üreten farklý iþ kolu nedenle sistem bir nehir gibi akmýyor aksine aksamalý, kesikli sürekli ve frenliydi. Bunlarý senkronluma eden kural, iþleyiþ ve yönetimleri ortaya koyuyordunuz. Bu parlamenter süreçti. Zorunlu bir ortak bir aklý vardý. Ortak akýl neydi ve neye göreydi? Ortak akýl üretim temelli ve farklý üretim yapan iþ kolu iþleyiþine göre oluþla aksaklý, kolektif ilikti. Kolektif iliðe göreydi. Süreç þuydu. Üreten gruplarýn bir araya gelip entegre süreçlerle ittifak yapmasýydý. Ýttifak etmekle üreten grup güçlerinin; üreten kendi totem meslekli üretim güçleri vardý. Bu nedenle her bir grup her bir üretimleri nedenle iradeydi. Hem de farklý bir iradeydi. Farklý bir düþünceydi. Farklý bir mantýktý. Yine bu nedenle üreten, inþacý olan her bir grupla ilk ittifakýn bileþik bir irade, bileþik bir karar alma ve bileþik bir yönetme gücü sahipliði vardý. Ýþte bu yönetimde ortak akýldý. Kendi alanýnda mühendislikti. Gruplarýn üretir olmasý gruplarý ittifakýn uyumlu etkin parçasý, inþacýsý yapýyordu. Yani ittifaklar grubun kendi beraberinde getirdiði, kendi üreten süreçlerini ittifakýn içinde korudular. Totemi süreç gibi, ilk üreten süreç gibi ittifakýn temelinde de gruplar arasý kolektif birimli inþacý süreçler vardý. Her mesleðin (grubun) kendine özgün ihtiyaçlarý ve mantýk iþleyiþi vardý. Gruplarýn mantýk iþleyiþi daha çok mesleklerine uygun olmakla diðer gruplarýn düþünemediði fikir olmakla farklýydý. Tarýmcý grubun mantýðý çoban grup gibi madenci grup gibi her biri birbirleri gibi pratik ve þümullü bir mantýkla deðildiler. Ýþler deðil, iþlerin sonucuyla birbirine entegreydiler. Bu nedenle ittifak içinde felsefi deðil zorunlu ve farklý fikirce bir düþünce iþleyiþi vardý. Sonucu gibi iþleri de birbirine baðýntýlar olmanýn sancýlarý baþlayan felsefenin doðumu yakýndý. Bu nedenle ittifakýn içinde de beyni zorlayan zorunlu bir ortak karar alma, zorunlu bir yönetme gücü ortaya çýkýyordu. Süre gelen sosyo toplumsal süre durum, ortaklaþan kolektif süreçlerdi. El neydi? Üreten inþacý bir durumun anlayýþý içinde bencil ve tahakküm edici öznel sahiplikle ortaya çýkmýþtý. Ýttifak üreten güçler yönetimiydi. El in kendisi üretmediði halde keyfine göre yönetmek istiyordu. Bu nedenle El hem meþruiyet sizdi. Hem de sistemin enfekte edicisiydi. Kolektif sahipliðin gücünü görmüþtü. Kolektif sahiplik karþýsýnda ayný donanýmla kiþisi sahipliði vaat ediyordu. El kendi üzerindeki tekil durumuyla kolektif olamamanýn meþruiyet siz ligi, inþaca olmaz lýðý, üretmez ligi, iradesiz oluþu vs. hep vaatçe olan bir enfeksiyonla ve kura çekimiyle (keyfi rýzk daðýtýmýyla) kiþileri bencillikleri etrafýna kendisine çekip, kiþileri vaat ile tehdit ile kendisine inanýr ve mürit yapacaktý. El kolektif yapýyý özel mülke ve özelleþtirmeye dönüþen mana anlayýþý olacaktý. Ortak süreçli kolektif yapýnýn zýddý ile ortaklarý olmayan; ortak tanýmayan mana anlayýþý olacaktý. Yani El, kendi sahipliði ile tek karar veren iradi merci olmak zorundaydý. O halde köleci süreç mutlak bir irade oluþla belirmeydi. Totaliterdi. Diktatördü. Mutlaktý. Aksi halde kolektifin malýna el koyup, özelleþtirme yapamazdý. M.S 2000 li yýllar ve sonrasýna doðru mutlak olan Lugal süreçler önce saray ve tapýnak yönetimi olarak (laikçe durumla) ikiye ayrýlýyordu. Bu þu demekti. Mutlak, diktatörce, hakim, hüküm sahibi yönetim ve mutlak irade gücü olan EL; mutlak irade ve mutlak gücünü saray ve pagan yapýlý bir tapýnak gücünün iradesi olmakla, yönetimini paylaþacak ve ortaklaþacak demekti! Tarih boyunca iþlenecek kavga buydu. Dinler de bu irade ve yönetim gücünün türlü söylemleri etrafýnda ve güncel durum içinde döne döne bu konularý iþleye gelecekti. Roma’daki sarayýn oligarþin gücü, kendi saray gücünü senato ile ve yasalarla yeniden ve daha kapsamlý ikiye, hatta üçe bölecekti Cumhuriyetin kurucularý muazzam bir deney yaþamýþlardý. Bu deney de þuydu. Meþruti bir mutlak irade gücü olmasýyla bir aile oligarþisi olan Osmanlý saltanatý ilk meþrutiyeti kabul etmek zorunda kaldý. Böylece tüm mülkün aile sahipliði, tüm mülkün aile yönetimi, tüm mülkün aile oligarþisi olan saltanat durumu ilk meþrutiyetle beraber oligarþi gücünü kýsmen meclis ile paylaþtý
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |