Ahmet ile Mehmet ellerinde çay sohbet ediyordu. Ahmet “Çok eskiden Hükümetimiz günlük kütüphanesi kurmuþtu. Ýlk seneler çok raðbet görüyormuþ. Bir cilt günlüðünü yazan vatandaþ bunu, bulunduðu yerde ki günlük kütüphanesine para ile satýyormuþ. Vatandaþa para gerek. Ýstatistiklere göre en çok günlük yazan kadýnlarmýþ. O tarihlerde sene bin dokuz yüz doksan beþ tüm yurtta günlük kütüphanesi il, ilçe hatta tüm köylerde açýlmýþ. Günümüze kadar on beþ milyon kayýtlý günlük sahibi, artýk yazýlarýný yazmýyor.”
Mehmet “O ciltlerde ne hayatlar vardýr. Birde o kadar çoklar ki, hangi birini okuyacaksýn. Bir mantýk bulup tüm ciltlerin okunmasý oldukça zor.”
Ahmet “Oldukça kolay bir çözümü var bunun. Vatandaþýn okuyup okumadýðýný tespit etmekte mesele. Þimdi ki iki bin yüz yirmi yýlýnýn cihazlarý bunu gayet kolay tespit edebiliyor. Ve devlet bir vatandaþýn belli bir sayýda, günlük okuduðunda mesela yüz cilt okuduðunda ona parasýný da verebilir.”
Mehmet “Yine de bu vatandaþa angaryadan baþka bir þey deðil. Bir defa kitap okuyanýn elde edeceði birikim potansiyelinin epistemolojik tespitinin yapýlmasý gerekiyor. Yani kitap okuyunca somut olarak ne elde ediyoruz. Soyut deðil. Kitap bize geleceði gösterebiliyor mu, karnýmýzý doyuruyor mu, bizi televizyondan daha çok eðlendiriyor mu, bizi sosyalleþtirebiliyor mu?”
Ahmet “Hiç aklýmda yok iken aklýma bir þey geldi. ‘Hatýrlamak büyük bir büyüdür.’ Derler. Mesela ben bu günlük cennetinden milattan önce yüz yýlýnda yüz cilt doyurucu günlük bulsam. Bu elime geçen günlükleri tek tek okuyup notlar alsam. Bana bunun faydasý en çok ruhumu deðiþtirmesidir. Okumak karýn doyurmayabilir. Ama bir þeylerimin doyacaðý kesin. Ve ölüp gitmiþ bir insanýn ruhunu bu yolla zapt edebilirim. Biliyorsun kerakolot isimli ruhlarý tespit eden bir cihaz icat edildi. Bu cihazla önce sorguya çekeceðim ruhu tespit eder ve ruhu denek olarak kullanmak için okuduðum o günlüklerinden þu sözleri söylerim. “Sen Ragýp efendi. Günahýný ve sevabýný biliyorum. Ve iþlediðin cinayetin, çaldýðýn paralarýn, kullandýðýn bu kötülükleri bana devredeceksin.’ Derim.”
Mehmet “Anlamadým. Kötü olan þeyler nasýl olurda kullanýlýr?”
Ahmet “Þöyle ki tipin mafyavari ise senden týrsarlar. Borç verdiklerin paralarýný geri vermede aksatmazlar. Bilimum insanlardan gelen olumsuzluklarý def edersin böylece.”
Mehmet “Nasýl olacak bu. Bebek yüzlü biri nasýl mafyavari birine dönüþecek?”
Ahmet “Gelelim mana hu fihimize. Baþta da dedim hatýrlamak en büyük büyüdür. O ruhu sorguya çektiðinde iþin en ince detayýný öðrenmen bu iþin týlsýmý olacak. Ve artýk sýrrýna vakýf olduðun o kiþinin potansiyeli sana geçecek. Bir tür dozu yüksek þýmarýklýk hali.”
Mehmet “Günümüzde icat edilen zaman yolculuðu daha çok, zaman ekranýyla tüm geçmiþ insanlarýn hayatlarý, bir bir görüntüden yazýya dökülüyor. Ve her sene milyonlarca günlük arþivi oluþuyor. Buna ne diyeceksin. Etik bir þey olmadýðý kesin. Ama insanoðlu buna da çare buldu. ‘Her þey bilinmek için.” Diyor. Günümüzde bilgilenme canavarý ortalýkta kol gezmekte.”
Ahmet “Bu beni ilgilendirmez. Eðer kötü bir þey yapmamýþsan yaþadýðýn edebiyat hayatýn gayet güzel geçer. Ama polisiye denen tür edebiyat hayatýn var ise bu yargýsýz infaz uðrar. Bir gün gelir bu polisiye hayatlara da çare bulunur. Demem o ki kitap okumak güzeldir. Kitabý oluþturan malzeme için insan durup bir düþünmeli. Okuyacaðýn kitaba raðbet verdiðinde mesela, polisiye kitaplara merak saldýysan mutlaka, konuya bir yerden deðersin demektir.
Daha açýk olayým. Polisiye okurken görünmez ve gizli o, kitabý okuyanlarýn da dünyasýna girmiþsin demektir. Onlar ile görünmez ve gizli bir þekilde baðlantýya geçmiþsin demektir. Týpký bir jüri gibisindir onlarla. Ve polisiye kitabýnýn yazýlýþ istikametinde reyini vermiþsin demektir. Eðer o polisiye kitap cinayeti teþvik ediyorsa, hýrsýzlýða özendiriyorsa o kitabý okumakla sende suç iþlemiþ sayýlýrsýn. Konu günlükte açýldý da iþte, günlük kitabýný okumanýn faydasý burada. Orada yazar roman yazmadýðý için ne yaparsa yapsýn hiçbir zaman, günlükte cinayet, hýrsýzlýk telkin edemez. Çünkü bu günlüðün doðasýna aykýrý. Günlükte edebi kurgu olmaz. Ve suça teþvik oldukça zordur.”
Mehmet “O kadar çok roman okudum ki önüme günlük kitabý gelmediði için bu türe alýþmam oldukça zor.”
Ahmet “Bir gün gelir romanýn da pabucu dama atýlýr. Bir gün gelir spesifik bir tür çýkar karþýmýza. Eminim ki bu spesifik tür günlüðün ardýlý olacak. Çünkü yeni bir tür edebiyat akýmý bin yýlda bir ortaya çýkýyor. Mesela ortaçaðda roman diye bir þey yoktu. O devirlerde daha çok efsaneler revaçtaydý. Bilgi dene þey aramýza girdi. Kaðýt icat edildi. Matbaa bulundu. O zaman bin yýllýk beklemeden sonra roman denen tür bulundu. Þunu bilmeni isterim. Teknoloji geliþtikçe edebiyatta geliþiyor. Çünkü geçmiþin örneði bunu doðruluyor. O yüzden okuduðun kitaba dikkat et.”
Tuna M. Yaþar