• Kolordu kumandaný demek Efendiler, dünyanýn her yerinde, her millete, en büyük kumandan demektir. Kolordu kumandanýndan sonra baþka büyük kumandan yoktur. 14.08.1920, TBMM.
• Askeri hareketler, siyasi faaliyetlerin ümitsiz olduðu noktada baþlar. Ümidin güvenli bir surette geri dönüþü, ordularýn hareketinden daha seri hedeflere ulaþmayý temin edebilir. (1922, Ýzmir) (Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araþtýrma Merkezi, C. III, s. 61-62)
• Ben size saldýrý emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfýnda yerimize baþka kuvvetler gelir baþka komutanlar egemen olabilir. (1915, Anafartalar) (Atatürk, Anafartalar Muharebatýna Ait Tarihçe, Derleyen: U.ÝÐDEMÝR, 1990, s., XV-XVII)
• Ordumuz, Türk birliðinin, Türk kudret ve yeteneðinin, Türk vatanseverliðinin çelikleþmiþ bir ifadesidir.
• Ordumuz; Türk topraklarýnýn ve Türkiye idealini gerçekleþtirmek için sarf etmekte olduðumuz sistemli çalýþmalarýn yenilmesi imkansýz güvencesidir.
• Büyük milli disiplin okulu olan Ordunun; ekonomik, kültürel, sosyal savaþlarýmýzda bize ayný zamanda en lüzumlu elemanlarý da yetiþtiren büyük bir okul haline getirilmesine, ayrýca itina ve dikkat edileceðine, þüphem yoktur. (1937, Ankara) (Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araþtýrma Merkezi, C. I, Ankara, 1997, s. 420)
• …benim için ordumuzun deðerini ifade de tek karþýlaþtýrma þudur :Türk ordusunun bir birliði, dengini mutlaka yener, iki katýný durdurur. Þimdilik bundan fazlasýný istemiyorum. Çünkü fazlasýný milletimizin yaratýlýþtan sahip olduðu cengaverlik zaten saðlamaktadýr. Fakat bu deðeri mutlaka korumak lazýmdýr. Bunu, askeri bir esas, bir kural olarak göz önünde tutmalýdýr… Bu deðer korundukça, teþkilatýmýzý, eðitim ve öðretimimizi bu hedef ve amaca yönelttikçe, Türkiye’nin her türlü saldýrýdan, taarruzdan korunmuþ olacaðýna ve korunacaðýna kimsenin þüphesi kalmaz.
• Bir Türk komutanýnýn, ordusunu kullanmaksýzýn, herhangi bir kötü rastlantý ve kötü þans eseri bile olsa, düþmana esir düþmesini biz mazur görsek de, tarih, bunu asla affetmez ve affetmemelidir. Türk Devrim Tarihinin, gelecek nesillere hitap ve uyarýsý iþte budur. (ATATÜRK, Nutuk, AKDTYK., Atatürk Araþtýrma Merkezi, Yay. Haz. Prof.Dr. Zeynep Korkmaz, s.336)
• Kaleyi içinden ele geçirmek dýþýndan zorlamaktan çok kolaydýr. (ATATÜRK, Nutuk, AKDTYK., Atatürk Araþtýrma Merkezi, Yay. Haz. Prof.Dr. Zeynep Korkmaz, s.433)
• Komutanlar, emir vermiþ olmak için emir vermezler. Gerekli, uygulanabilir olan hususlarý emrederler. Emir verirken, kendini, o, emri yerine getirecek olanlarýn yerine koymak ve emrin nasýl yerine getirilip uygulanacaðýný düþünmek ve bilmek gerekir. (ATATÜRK, Nutuk, AKDTYK., Atatürk Araþtýrma Merkezi, Yay. Haz. Prof.Dr. Zeynep Korkmaz, s.502)
• En büyük askerlik; çeþitli varsayýmlarý çok iyi hesap ederek en iyi görüleni gecikmeden uygulamaktýr. (Atatürkçülük, Atatürk’ün Görüþ ve Direktifleri, Birinci Kitap, s.241)
• Yarým hazýrlýkla yarým tedbirle yapýlacak taarruz, hiç taarruz etmemekten daha kötüdür. (ATATÜRK, Nutuk, AKDTYK., Atatürk Araþtýrma Merkezi, Yay. Haz. Prof.Dr. Zeynep Korkmaz, s.431)
• Bir orduyu oluþturan her rütbe sahibi, genel olarak her þahýs, yaþayan bir makinenin canlý organlarý, parçalarýdýr. (Zabit ve Kumandan Ýle Hasbihal, Genelkurmay ATASE Baþkanlýðý, s.26)
• … Türk esaret kabul etmeyen bir ulustur. (AKDTYK., Atatürk Araþtýrma Merkezi, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Ankara, Cilt II, s.241)
• Hiçbir medeni devlet yoktur ki, ordu ve donanmadan evvel ekonomisini düþünmüþ olmasýn. (AKDTYK., Atatürk Araþtýrma Merkezi, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Cilt II, s.188)
• Maddi ve özellikle manevî çöküþ, korku ile… güçsüzlükle baþlar. (ATATÜRK, Nutuk, AKDTYK., Atatürk Araþtýrma Merkezi, Yay. Haz. Prof.Dr. Zeynep Korkmaz, s.432)
• Baþarýlarda gururu yenmek, felaketlerde ümitsizliðe karþý koymak gereklidir. (AFET ÝNAN, Atatürk Hakkýnda Hatýralar ve Belgeler, Ýþ Bankasý Yayýnlarý, s.94)
• Büyük kararlar vermek kâfi deðildir. Bu kararlarý cesaret ve kesinlikle tatbik etmek lâzýmdýr. (Utkan Kocatürk, Atatürk’ün Fikir ve Düþünceleri, AKDTYK., Atatürk Araþtýrma Merkezi, Ankara, 1999, s.396)
• Muharebede kuvvetten ziyade, kuvveti maksada uygun sevk ve idare etmek önemlidir. (ÝÐDEMÝR Uluð, AKDTYK., Anafartalar Muharebatýna Ait Tarihçe, Türk Tarih Kurumu Basýmevi, Hattý müdafaa yoktur, sathý müdafaa vardýr. Bu satýh bütün vatandýr. 26 Aðustos 1921. Sakarya meydan savaþý emrinden.
• Mutlaka þu veya bu sebepler için milleti savaþa sürüklemek taraftarý deðilim. Savaþ zorunlu ve hayati olmalýdýr. Hakiki düþüncem þudur: Ulusu savaþa götürünce vicdan azabý duymamalýyým. Öldüreceðiz diyenlere karþý, “ölmeyeceðiz” diye savaþa girebiliriz. Ancak, ulusun hayatý tehlikeye girmedikçe, savaþ bir cinayettir. (1923, Adana) (Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araþtýrma Merkezi, C. II, Ankara, 1997, s. 128)
• Savaþ, nihayet meydan savaþý sadece karþý karþýya gelen iki ordunun çarpýþmasý deðildir. Milletlerin çarpýþmasýdýr. Meydan savaþý milletlerin bütün varlýklarýyla, bilim ve teknik alanýndaki seviyeleriyle, ahlaklarýyla, kültürleriyle kýsacasý bütün maddi ve manevi güç ve nitelikleriyle ve her türlü vasýtalarýyla çarpýþtýðý bir sýnav alanýdýr. Bu alanda, milletlerin gerçek güç ve kýymetleri ölçülür. Sonuçta yalnýz maddi güçlerin deðil, bütün güçlerin özellikle ahlaki ve kültürel gücün üstünlüðü kesinlikle ortaya çýkar. Bu sebeple meydan savaþýnda yenilen taraf milletçe ve memleketçe, bütün maddi ve manevi varlýðýyla yenilmiþ sayýlýr. Böyle bir sonucun ne kadar feci olabileceðini tahmin edersiniz. Yok oluþ sadece savaþ alanýndaki orduya ait olamaz. Aslýnda, ordunun mensup olduðu millet feci sonuçlara uðrar. Tarih, birtakým boþ hayallerle, baþlarýndaki hükümdarlarýn, hýrslý politikacýlarýn oyuncaðý durumuna düþen istilacý ordularýn, istilacý milletlerin uðradýðý bu çeþit feci sonuçlarla doludur.
• s.23)
• Dünyanýn hiçbir ordusunda yüreði seninkinden daha temiz ve daha saðlam bir askere rast gelinmemiþtir.(1921)
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin ordusu, istilalar yapmak veya saltanatlar yýkmak veya saltanatlar kurmak için þunun bunun elinde ihtiras aleti olmaktan uzaktýr
18.04.1922, TBMM, Ordu Hakkýnda.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi ordularýnýn vazifesi, « Misak-ý Millî » hükümlerini temin etmektir. 2.09.1922, Ýzmir’de Ýkdam Muhabiri Yakup Kadri’ye Verilen Demeç.
• Ordumuz, Türk topraklarýnýn ve Türkiye idealini tahakkuk ettirmek için sarf etmekte olduðumuz sistemli çalýþmalarýn yenilmesi imkânsýz teminatýdýr. 01.11.1937, TBMM.
• Ordumuz, Türk birliðinin, Türk kudret ve kabiliyetinin, Türk vatanseverliðinin çelikleþmiþ bir ifadesidir. 01.11.1937, TBMM, 5. Dönem 3. Toplanma Yýlýný
• Büyük millî disiplin okulu olan ordunun; ekonomik, kültürel, sosyal savaþlarýmýzda bize ayný zamanda en lüzumlu elemanlarý da yetiþtiren büyük bir okul haline getirilmesine, ayrýca itina ve himmet edileceðine, þüphem yoktur.01.11.1937, TBMM.
• Zaferleri ve mazisi insanlýk tarihi ile baþlayan, her zaman zaferle beraber medeniyet ýþýklarýný taþýyan kahraman Türk ordusu !
• Memleketini en buhranlý ve müþkül anlarda zulümden, felâket ve musibetlerden ve düþman istilâsýndan nasýl korumuþ ve kurtarmýþ isen Cumhuriyetin bugünkü verimli devrinde de askerlik tekniðinin bütün modern silah ve vasýtalarý ile donanmýþ olduðun halde vazifeni ayný baðlýlýkla yapacaðýna hiç þüphem yoktur 9.10.1938, T.C. Ordularýna Mesaj, Ankara Hipodrumunda yapýlan geçit resminden önce Baþbakan Celâl Bayar tarafýndan okunmuþtur.
• Her zamandan daha fazla inanýyorum ki, harp pahalý bir iþtir. Harbin sürüklediði facialar ve dehþetten üzgünüm. Fakat harp etmeden elimizdeki silahlarý býraktýðýmýz zaman tamamen harap olacaðýmýzý da biliyorum. Aðustos 1921, Associated Muhabirine Demeç.
• Derhal þu veya bu sebepler için ulusu harbe sürüklemek taraftarý deðilim. Harp zorunlu ve hayati olmalý. Hakiki kanaatim þudur: milleti harbe götürünce vicdanýmda azap duyamamalýyým. Öldüreceðiz diyenlere karþý ölmeyeceðiz diye harbe girebiliriz. Ama ulus yaþamý tehlikeye düþmedikçe, harp bir cinayettir. 16. 03. 1923, Adana Çiftçileriyle Konuþma.
• Bir harp oyunu yapmak suretiyle, vatanýn ve milletin yüksek menfaatlerinin müdafaasýný beraber göz önünde bulunduracaðýz. Bu çalýþmamýzda son senelerin baþarýlarla dolu muharebelerinin, meydan muharebelerinin, cumhuriyet ordusuna ve onun kýymetli komuta heyetine kazandýrdýðý tecrübelerin sonucunu inceleyeceðiz. Dünyanýn fen ve sanatta en son geliþmelerini göz önünde bulunduracaðýz. 15. 02. 1924, Ýzmir, Ordu Ýleri Gelenleri Ýle.
• Harp, muharebe, nihayet meydan muharebesi yalnýz karþý karþýya gelen iki ordunun çarpýþmasý deðildir. Milletlerin çarpýþmasýdýr. Meydan muharebesi milletlerin bütün mevcudiyetleriyle, ilim ve fen sahasýndaki seviyeleriyle, ahlaklarýyla, harslarýyla, hulâsa bütün maddi ve mânevi kudret ve faziletleri ve her türlü vasýtalarýyla çarpýþtýðý bir imtihan sahasýdýr. Bu sahada, çarpýþan milletlerin hakiki kuvvet ve kýymetleri ölçülür. 30. 08. 1924, Dumlupýnar’da Konuþma.
• Eðer harp bir bomba patlamasý gibi birdenbire çýkarsa milletler, harbe engel olmak için, silâhlý mukavemetlerini ve mâlî kuvvetlerini saldýrgana karþý birleþtirmekte tereddüt etmemelidirler. En hýzlý ve en etkili tedbir, muhtemel bir saldýrgana, saldýrýnýn yanýna kâr kalmayacaðýný açýkça anlatacak uluslararasý teþkilatýn kurulmasýdýr. 21. 06. 1935, Gladys Baker’a Demeç
• Sizlere saldýrmanýzý deðil, ölmenizi emrediyorum!
• Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir.Ýleri!
• Bilhassa harp sanayii ve fabrikalarýnýn çalýþmasýný özel bir takdir ile anmayý bir borç bilirim. Bu son sene içinde bu fabrikalarýn eksikleri kademe kademe tamamlanmýþtýr. Bugün her türlü ihtiyacýn üretimi mümkün hale gelmiþtir. Yeni kurulan mermi ve fiþek fabrikalarýnda bol miktarda topçu ve piyade cephanesinin ve bombasýnýn hazýrlanmasý ve üretiminde baþarý saðlanmýþtýr. 1922, T.B.M.M.
• Azim ve imanýmýz önünde yýkýlarak silâh, mühimmat ve araçlarýný savaþ meydanýnda terke mecbur olan Yunan ordusunun býraktýklarýndan istifade olunarak deðiþik merkezlerde yeni ve yedek silâh ve cephane depolarýmýz ve fabrikalarýmýz kurulmuþtur. Bu geniþlikte kurulan ve gün geçtikçe daha çok geniþleyen ve mükemmelleþen askerî kurumlara lâzým olan fenni beyinler yetiþtirilmesi için de hazýrlýklarda bulunulmaktadýr. 01. 03. 1923, T.B.M.M.
• Harp sanayii tesisatýmýzý, daha ziyade geliþmesi ve geniþlemesi için alýnan önlemlere devam edilmeli ve endüstrileþme mesaimizde de ordu ihtiyacý ayrýca göz önünde tutulmalýdýr. 1937, T.B.M.M.
• Bundan sonrasý için, bütün uçaklarýmýzýn ve motorlarýnýn memleketimizde yapýlmasý ve hava harp sanayimizin de, bu esasa göre geliþtirilmesi gerekir. Hava kuvvetlerinin kazandýðý önemi göz önünde tutarak, bu çalýþmayý plânlaþtýrmak ve bu konuyu lâyýk olduðu önemle milletin nazarýnda canlý tutmak gerekir. 1937, T.B.M.M.
• Türk Barýþ koþullarý, “Ulusal Yemin”in ilân edildiði gün olan 28 Ocak 1920 tarihinden beri bütün Dünyaca bilinmektedir. Bu þartlar þu suretle özetlenebilir: Türkiye’nin ulusal sýnýrlarý içinde politik ve ekonomik tam baðýmsýzlýðýnýn onayý Fransa ile imzalanan 20 Aralýk anlaþmasý, Türkiye’nin, baðýmsýzlýðýna saygý duyuldukça barýþsever ve uyuþmacý olduðunu belgeler. (11.01.1922, Entransigeant Muhabirine Demeç)
• Ülkemizin haksýzca uðradýðý yýkýmlarý imar ve senelerden beri çeþit çeþit engeller altýnda baský uygulanan ekonomi yaþamýmýzýn yasal geliþimini saðlayan ve bilim ve düþünce içinde çalýþkan bir yaþama kavuþturmak barýþ þartlarýmýzdýr. (24.10.1922, United Press Muhabiri ile Demeç)
• Büyük Millet Meclisi samimi olarak barýþ istiyor. Gerçekten barýþ istediðimizi herkes anlayabilir. Çünkü memleketimizi imar edebilmek için barýþa muhtacýz. 22.12.1922, Morning Post Muhabirine Demeç.
• Barýþý kanla deðil, mürekkeple imza etmek istiyorduk. (23.01.1923, Morning Post Yazarý Grace Ellison’a Demeç)
• Önce, barýþsever olduðumuz için barýþý arzu ediyoruz. Ýkinci olarak, devamlý savaþlar dolayýsýyla ülke barýþa, düzene ve imara çok gereksinim duyar. Fakat barýþ olmayacak olursa yine mücadeleye devam edecek ve mutlaka ülke için gerekli olan sonucu elde edeceðiz. (16.01.1923, Arifiye’de Konuþma.)
• Gerçekte barýþ bizim için ne kadar faydalý ise, muhataplarýmýz için de o kadar faydalý ve lazýmdýr. Çünkü bundan sonra ülkemizin imar ve geliþmesi için çalýþmak istiyoruz. Onlarýn da bu gereði idrak etmemelerine olanak yoktur…(22.01.1923, Bursa Þark Sinemasýnda Halka Konuþma.)
• Yurtta barýþ, dünyada barýþ için çalýþýyoruz. (1931, Ankara) (Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, AKDTYK. Atatürk Araþtýrma Merkezi, Ankara, 1991, s. 608)
• Dünyada zaferlerin iki vasýtasý vardýr biri kýlýç diðeri saban. (1923, Adana) (Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araþtýrma Merkezi, C. II, Ankara, 1997, s. 120)
• 30 Aðustosta yönettiðim savaþ, Türk Ulusunun yanýmda bulunduðu halde yönettiðim ilk ve son savaþtýr. Bir insan kendini, ulusla beraber hissettiði zaman, ne kadar kuvvetli buluyor bilir misiniz? Bunu tarif zordur. Eðer ben, açýklamakta zayýf kalýrsam beni hoþ görünüz. 30. 08. 1928, Basýn Mensuplarýna Demeç