Düþünce; insanýn tek ve en gerçekçi aynasýdýr. Biraz kültürel olarak kendisini geliþtirmiþ her insan, karþýsýndaki kiþinin düþüncesini ve buna baðlý olarak dýþa yansýyan hareket, mimik gibi birçok noktasýndan nasýl bir fikre sahip olduðunu rahatlýkla anlayabilir.

Bir toplumun nasýl düþünüp yaþadýðýný neler yapmak istediðini birebir incelemek mümkün olmasa da, þu yöntemle kýsa yoldan doðru bir sonuca ulaþmak imkaný mevcuttur.

Toplumlarý temsil eden lider, yönetici ve misyon sahibi kiþilerin ortaya koymuþ olduklarý pratik, ifadeler ve de yönetim þekilleri, o toplumu anlamak için yeterli olup en az % 80' doðru sonuca götürmektedir. Kiþi ve toplumlarýn düþünce yapýsýnýn nasýl oluþtuðunu ve niteliklerini anlamak için þu tarihsel süreçlere bakmak yeterli olacaktýr.

Ýnsan ana rahminde ceni þeklindeyken, diðer temel güdülerde olduðu gibi düþünce güdüsü de bilinç havuzunda yer alýp, düþünme yetisiyle mevcut olarak doðar.

Bu yeti her yaþ evresinde geliþim gösterirken, kiþinin eðitim, uðraþ ve ilgi alanlarýna göre daha ileri aþamalarý yakalamaktadýr. Ancak insanýn hem anatomik yapýsý hem de düþüncesinin geliþimi milyon yýllar aradan geçtikten sonra günümüzdeki konumuna geldiðini unutmamak gerekir.

Diðer birçok güdü ve kültürel yapýlarda olduðu gibi düþüncenin geliþimi her toplumda farklýlýklar gösterdiði için, “Düþünce ve Nitelik” adýyla yeniden bir incelemenin gerekli olduðu kanaati doðmuþtur.

Çünkü içerisinde bulunduðumuz 21.yy astronomik düzeyde çok hýz þekilde ilerleyip, on yýl önceki bilgilerin fazla bir hükmünün kalmadýðý bir zamaný yaþamaktayýz. Buna raðmen bazý idealist toplum ve düþünceler hâlâ eski yapýlarýnda ýsrarlarýný sürdürmeleri, düþüncelerin niteliklerini sorgulatmayý gerekli kýlmaktadýr.

Ýlk insan atalarý olan Primat ve Neandertaller M.Ö. 200 ve 165 bin yýllarýnda koku, ses, korku, ýþýk iþaret dilini kullanarak, anlaþýlmaz bir düzen, duygu ve düþünce içerisinde yaþama baþlamýþlardýr.

Anýlan dönemdeki insan ve düþüncenin niteliðini belirtmek gerekirse, hayvani özellikten pek bir farký bulunmamaktadýr. Bu dönemin insan düþünce yapýsýný, iç güdüsel his olarak adlandýrmak ta mümkündür.

Aradan yine yüz bin yýl geçtikten sonra M.Ö. 65 bin yýllarýndan itibaren Paleolitik Çað olarak bilinen Avcýlýk ve taþ devri yaþam dönemiyle, iletiþimini biraz daha ilerletip yeni arayýþlara koyulmuþtur.

Avcýlýða adým atan insan, doðal olarak çevresinde yiyebileceði hayvan ve bitkileri elde edebilmek için taþ ve aðaçlarý kullanmayý denemesiyle, düþünme egzersizi olan deneme yanýlma aþamasýna geçmiþtir.

Ayný zamanda ilk tapýnma þekli olan Poloteist pagan dini inanýþla, hem yaþam biçimlerinde bir düzen ve kural oluþmuþtur hem de inanýþla birlikte düþüncenin önü tamamen açýlmýþ oldu.

Günümüzde olduðu gibi o dönemlerdeki her yeni uðraþ ve hareket, düþünce açýsýndan çaðýna göre çok ileri aþamalar sayýlmaktadýr. Zaten insanýn en büyük özelliðinden bir tanesi, düþüncesi geliþtikçe konuþmasý da ilerleyip ikisi birbirini tamamlamýþtýr.

Ara dönem olarak bilinen Mezolitik evreyle birlikte yaklaþýk elli bin yýl sonra M.Ö.15 binlerden itibaren, (Neolitik )“Tarým ve Toplayýcýlýk” yaþamý baþlamýþ oldu. Tarýmla birlikte artýk doðadaki iklimsel deðiþimler, toprak, su ve güneþin nasýl bir fayda saðladýðýný anlayacak kadar daha ileri bir düþünce sahibidir artýk insan.

Doðadaki hayvanlarýn çiftleþerek nasýl çoðaldýklarýný, insan ve hayvanýn gücüyle neler yapýldýðýný öðrenen Ýnsan, düþünerek çok þey yapacaðýna kanat getirip, dikkatini çeken her þeyi araþtýrmaya koyulmuþtur.

Neolitik Çaðýn araþtýrma düþüncesi, hemen hemen dünyanýn her bölgesinde ayný özellik ve aþamada geliþmiþ olup, insan Neolitik dönemde sahip olduðu bilgi, birikimle M.Ö. 4 bin yýllarýnda Kral Tanrýcýlýk dönem olan Sümer Uygarlýðý'na kadar bu bilinçle yaþadýðýný anlamaktayýz.

Sümer Uygarlýðý'yla ön plana çýkan erkek, Katýn Tanrýçalarýn destek ve yardýmcýlýðýnda devlet yönetim þekilleri baþta olmak üzere ordu, sanat, yazý ve siyaset gibi birçok iþleri icat edip, düþünce yapýsýný yüzde seksen oranýnda tamamlamýþtýr.

Yakalamýþ olduðu bu aþamada kalmayan insan, M.Ö.1500 yýllarýndan itibaren “Gök Tanrýcýlýk” inanç yapýsýndaki düþünce ve edebiyatla, daha ileri noktalara ulaþmýþ oldu.

Böylece insanýn yaþamýna giren pre bilimlerden doða, devlet, ordu, din, siyaset, Ahlak ve kutsal metinler genel dünya düþünce yapýsý olan felsefeye doðru hýzla yol almýþtýr. Baþta Helenler olmak üzere diðer birçok krallýktan düþünürler, bununla yetinmeyip, somut ve akýl yapýsýný ikna edici düþüncelerden pozitif bilimsel felsefeyi yakalamayý baþarmýþlardýr.

M.Ö.700 yýllarýndan itibaren Helenlerin baþlatmýþ olduðu felsefe okullarý artýk insan beynini yüzde yüz kullandýðý düþünceyi var etmiþtir. Böylece dünyanýn her yerinde ayný etkiyi gösteren iki farklý düþünceden Metafizik ve Materyalist felsefe, insanlýðýn düþünces temeli olmuþlardýr..

Materyalist düþünürler doðacý pozitif bilimsel yaþam düþüncesini temel alýrken, Metafizikçiler tanrý ve dine dayanan idealist düþüncede týkanýp kalmýþlardýr.. Dünyanýn her yerine iki düþünce yapýsý yayýlarak, hem insanýn yaþamýnda hem de düþüncesinin niteliklerini belirlemiþ oldular..

Kimse ne gücensin ne de alýnsýn, þunu rahatlýkla söyleyebiliriz ki, Materyalist düþünceye sahip felsefeci ve bilim insanlarý pozitivizmle büyük ilerlemeler kaydedip, insan yaþamýný hem kolaylaþtýrmýþlardýr hem de saðlýk alanýnda insan üstü buluþlar icat edilmiþlerdir.

Metafizik düþünceye sahip felsefecilerse, tanrýnýn varlýðýný þahlara çýkararak dünya toplumlarýnýn sorunlarýný kökten çözeceklerini hayal edip, ayný yolda ilerlemeyi sürdürmelerine raðmen yerlerinde çakýlýp kalmýþlardýr. Her iki düþüncenin sonuçlarýna baktýðýmýzda nitelik olarak þunu rahatlýkla ifade etmek mümkündür.

Özellikle Avrupa ve Batýlý idealist düþünceye sahip metafizikçi felsefeciler, daha fazla ileri gidilemeyeceklerini anlayýnca, Materyalist filozof ve bilim adamlarýnýn haklýlýðýný görüp, yaþadýklarý tüm ülkelerde laiklik, sekülerizm ve demokrasiyi kabul etmek zorunda kalmýþlardýr.

Böylece idealist felseficiler yalnýzca inanan insanlarýn maneviyatýyla ilgili alanlarda düþünsel çalýþmalarýný sürdürmüþlerdir. Metafizik düþüncenin diðer bir savunucularý olan Müslüman din felsefecileri ise, bu düþüncelerinde en ufak bir geri adým atmayýp bildikleri yolda ýsrarlarýný hâlâ sürdürmeleri, temsil ettikleri toplumlarýn her konuda geri kalmalarýna sebep olmaktadýrlar.

Bunu Müslüman toplumlarýnýn yaþam kaliteleri, çevre temizliði, saðlýk hizmetleri, can güvenliði ve devlet yönetimlerindeki çatýþma, kaos ve bilgi geriliðinden rahatlýkla analayabiliyoruz. Her iki temel düþünce yapýsýyla ilgili gerçekler bu doðrultuda olduðuna göre, nitelikli düþüncenin Materyalizm olduðunu söylemek yerinde olacaktýr.

Çünkü ifade edilen seküler, laik ve demokratik ülke insanlarý saðlýk, güven, çevre temizliði, insan haklarý, huzur ve bilgi açýsýndan çaðýn þartlarýna göre yüksek derecede imkan ve olanaklarla yaþamaktalar.

Ýnsanlýða tüm bu olanaklarý sunan temel kaynaksa, Avrupa ve Batýlý materyalist felsefeciler baþta olmak üzere, daha sonra seküler ve laikliði kabullenen metafizikçi idealistlerin katkýlarý olduðunu söylemek mümkündür.

Müslüman metafizikçilerse býrakalým geldikleri nokta ve düþüncelerini sorgulamayý, daha da geri giderek, bin beþ yüz yýl önceki yaþamý yeniden toplumlarýn hayatýna sokmaya çalýþmalarý, hangi düþüncenin daha nitelikli olduðunu en iyi þekilde açýklamaya yetmektedir. Ýþte düþüncelerin niteliklerini sorgulamak bunun için çok önemlidir.


Cemal Zöngür