Ýhtiyaçlarýn saðlanma zorunluluðu, kiþi bünyesi dýþýnda kiþi-kiþi ya da kiþi kiþilerdi sosyal iliþkilerini kurmanýn yansýmasýný vermiþti. Toplumsal sürece gidecek yol adýmýnýn baþýnda, sosyal iliþkiler vardýr. Hiç bir baþlangýç sosyal iliþkisi, haberdarý olmadýðý toplumsal iliþkiyi amaçlamamýþtý.

Ya da hiç bir sosyal iliþki nedeni olacaðý öznel nesnel yansýmalarý nedeniyle toplumsal baðýntýyý hedeflemiþ deðildir. Bu kulvarýn yol adýmý içinde olukla ortaya konan yol adýmlarý da kaçýnýlmaz oluþla toplumsal iliþkiyi, toplumsal iliþki de evrensel iliþkiyi ortaya koymuþtu.

Ama ne toplumsal iliþki, ne de evrensel iliþki; sosyal iliþki deðildi. Bu süreçler sosyal iliþkili alan kazanýmý içinde sosyal iliþkili sosyal yumurtadan çýkmýþlardý. Ama sosyal iliþkili öze baðlý yumurtanýn kabuðu deðillerdi. Artýk sosyal iliþkiler de eski sosyal iliþkiler olmayýp, toplumsal ve evrensel iliþkilere baðlý, sosyal iliþkilerdi.

Sosyal iliþki, baþlangýcýn sosyal koþullarý içinde olmayan toplumsal iliþkili ve evrensel iliþkili çevrimlerle bir diyalektik içine girmiþti. Bu yeni olan toplum sal ve evren sel iliþki tipleri, baþlanýþ sosyal iliþkilerinin; ne içinde vardýlar, ne de hedefinde vardýlar. Yeni sosyal iliþki hem özel alandý. Hem toplum sal ve evren sel olandan ayrý olamaz denli, insanýn kendi olgunlaþmasýnýn alanýydý.

Sosyal iliþki, zorunlu gereksinmelerin bir arada beraber saðlamanýn alan iliþkilerini ortaya koyarken; grup eþlik, gruba baðlýlýk ve grup hareketini yineleyen grubuna baðlýlýða vefa olucu sosyal duygularý ortaya koyup öne çýkarmaða baþlamýþtý.

Sosyal iliþki, bir arada olmakla bir birini gören aynalarýn; ayna içi ayna yansýma etkimelerini veren sürecin en hýzlýsýný yansýma biçimidir. Kiþinin doðadaki kiþi-doða etkileþimli ayna yansýmasýna nazaran sosyal iliþki; çok katlý, hýzlý etkileþen ve öðrenilen bir yansýma giriþmesidir.

Artýk sosyal iliþki, kiþinin kendi bünyesi dýþýndaydý. Böyle olmakla kiþi; kendi gibi olan bünye ve öznel oluþlarýn katýlým verdiði olgularýn içindeydi. Ve yine kiþi, kiþinin kendi deneyimli kazanýmýndan daha fazlasý olmakla; kiþinin kendi deneyimleri içinde olmayan; kiþinin sosyal eþlerinin deneyimleri de bu ayna içinde ayna yansýmalý kazandýrmalarý nedenle kiþinin kazancý olur. Böylece sosyal iliþki içindeki kiþinin kazancý çok katlamalý sosyo öznel etkileþmeli süreçler aðý olmaktadýr.

Kiþi bir kaç deney yaþayýp farkýna varýp öðreniyorsa; farkýna varamadýðý belki de o ana kadar yaþamadýðý birçok deneyimleri de grup eþlerinin deneyim aktarmalý öznel anlatým yollarýyla öðreniyordu. Öznel öðrenme pekiþmeli olmamakla birlikte, zaman ve mekândan deneyim edilen öðrenmelerden çok hýzlýydý. Öznel öðrenme zaman ve mekâný kýsalttýðý gibi deneysel ve fantezi zaman mekân iliþkilerini de kurgulatmakla; düþünce gücünü patlatýyordu.

Yansýmanýn bir þekli de, yansýmalarýn özneler uhdesinde taklit oluþla dönüt vermesidir. Sosyal süreçler taklidi yanýtlarla da çok katlamalý öðrenme olmakla süreçlerin içine katýlýyordu. Görüldüðü gibi sosyal iliþki; sosyal eylem sellik öznel eylem sellik ve taklidi eylem sellik vs. olmakla çok katlamalý süreçlerin kotarýcýsý olmaktadýr. Bütün keramet bu dinamiklerdeydi.

Sosyal iliþkili çok katlayýcýlar sosyal ilke oluyordu. Ayný yöne havalanan göçmen kuþlar gibi ya da ayný yöne dönen denizdeki milyonlarca küçük balýk sosyal yaþamlý sürü ile yine milyonlarca sýðýrcýktan oluþan sürünün ayný yöne dönmesindeki benzer ilke, insan sosyal yaþamýnda da görünmez bir etki imleç oluþla çalýþýyordu. Çok katlamalý öznel baðýntýlý sonuçlar, "ortak algý" ortaya koyuyordu. Bu senkron (eþ zaman), sürü sosyal yaþamý içinde ortaya çýkýyordu.

Köleci süreç ortaya konana kadar ortak algýlý senkronlayýcý öznel süreçler yalýn ve yalansýz olmakla, eþ zamanlý dýþtan ortaklaþmaydý. Yani kolektifti. Yani bu süreçlerde istisna kabili olmakla birbirini satma, yalakalýk yapma türü kiþi çýkarlý arazlar hemen hemen hiç yoktu. Bu nedenle birbirinden habersiz ve birbirinden uzak totemi yapýlar, bu kolektif oluþla ayný yöne, benzer þekilde devinim vermenin, benzer tutumlarý içinde giriþmekle yöneliyorlardý.

Ortak algý sürü yaþamýn ve sosyal yaþamýn temelidir. Ortak algý daha ilk baþtan hazýr edilmemiþti Deðiþen dýþ þartlar, deðiþime uygun biriken niceli iç tepki ve baðýþýklýklarý depolamakla, adým adým milyonlarca seneden beri süzüle gelen niceli ve niteli birikimlerdi. Ýçimizdeki sevki tabii (içgüdü) olmasý denetilen içyapý ve dýþ yapý etkileþmeli diyalektiktir. Dýþ yapýmýz; yalýn doða kadar, ondan daha etkili de olabilen doða içindeki bir sosyal doðanýn da, etkisi altýndadýr.

Çevrimleþmemiþ bir eylem (neden); sebep olacaðý sonuçtan hem habersizdir, hem de öncedir. Bir su doðayla toprakla giriþmeden onu aþýndýracaðýný bilmez. Bir kez giriþmeler baþlayýp çevrimleþince de yalýn ve karmaþan yansýmalarýnýn çevrimini vermeden de edemezdi.