Ne var ki bu ahdi sözleþiþ, diðer bir yanýyla da sürekli vaaz ve sürekli ayin, olmakla kiþilere düþünme fýrsatý vermiyordu. Ýman (akit) düþünmenin yerine geçiyordu.

Ýman ahdi kiþiye süreci kavrama, aklýný iþletme fýrsatýný vermiyordu. Köleci sistem bu yansýmayý iyice sezip tepe tepe kullanacaktý. Týpký günümüzdeki kimi politikacýlarýn günlük oluþla ve saatlerce ekranda konuþmalarý gibiydi.

Kült merkezleri gevþek baðlarý soyut manalý tutumlar içinde ahdi kýlmalarýyla asli durum olan tevhitçe oluþ pekitiliyordu. Bu nedenle kült merkezleri; merkezin kendi ana inþacýlarýna yapýlan atýflarla (zikretmelerle), inþacýlarýna gösterilen sadakati, ahde vefayý, iman tazeleyici ligi bu amaçla kutsal yer olmanýn iman ahdi ziyaretlerine de dönüþtürüyorlardý.

Yapý; kült merkezi ile kült merkezinden, zaman ve mekân alaný olmakla uzaklaþýlan merkezin, çevresel sarýmlardan inþa oluyordu. Merkezin kendisiyle osile (uyum salýnýmlý) olan yakýn ve uzak çevresinin kült merkezlerine zorunlu atýflarý vardý. Bu atýflar zaman, mekân, yönetim ve iletiþimle birlikte yaþam düþüncesinin biçimi olmakla; çevre ve merkezin uyumlaþan bir alan etkisi olmalarýydý.

Kült merkezleri iradesiyle denge noktasýydý. Kült merkezli denge nokta ve çevresi, çok fazlý (çok fazlý totemi salýnýmlý ve üretim hareketi) olmasýndan ötürü, dengeye baðlý ölçülü hareketlerin zaman içinde tekrarlanan kimi deðiþmelerine osilasyon hareketi denir. Ya da osilasyon sapmasý denir.

Merkeze senkronlu olan yakýn ve uzak çevre; bu senkronla kült merkezlerine doðru olan bir atýflarý vardýr. Çevre kült merkezinden olan atýmlarla senkronlu olup osile oluyorlardý.

Zaman, mekân olarak kült merkezine bitiþik olan ve kült merkezine bitiþik uzay sarýmý içinde olan merkezin çevresi; merkezdeki yönetim ile bire bir iletiþime içinde olup az çok iç içe somutluk ve deðinimle oluþun zamanýný yaþýyordular.

Irama alanlarý ise, ýrayan çevrenin denge osile merkezine uzaktýlar. Bundan ötürü ortaya konan temsili, ritüelini, iman seremonili iletilmelerinin somutluðu merkezdekiler gibi canlý kanlý olmamakla kaybolmuþtu.

Somut oluþundan kopan ritüel hareketleri merkezin denetim ve düzenletimlerine dek merkezin kendi baský ve basýncýný duyurtma iþini, aracýlarýn ilgeç ligi ile yaptýrýyorlardý.

Bu türden ilgeçleler üzerinde imaný baðýntý saðlayan merkez öznel temsilcilerin kendi öznel davranýþlarý da, yeni oluþan bu süreç te, iman akdi gibi benimsetilmekle etkin oluyordu.

Bu davranýþlar merkezden daha kopucu olduðu gibi merkeze olan özlemi daha da artýrýcý olabilmektedir.

Yine de kiþilerin sýzlayan bir vicdanýyla, kiþilerin arkaikti özlemleri zail olmuyordu. Bu özlemler üzerine yeni modüle salýnýmlar bindiriliþle kiþiler ya provoke oluyorlardý; ya da köleci dönemle birlikte merkeze daha sadýk baðlýlýk içinde kul oluyorlardý.

Böylece his sel kablel vuku yöntemiyle yine kült merkeziyle, iç içe ve gönül gönüle gibiydiler. Önceden olana göre olacak olanla davranmaydý. Ya da arkaikti davranýþýyla (deney-bilgi ile) olacak olaný önceden bilme ile merkeze baðlýlýktý.

Ýman seremonili iletiþimlerden kaynaklý somutluk kýsmen kopmakla yeniden hissi kablel vuku olmuþtu. Böylece somut süreçler de kýsmen soyutlaþmaya baþladýlar.

Yani bu soyutlama içinde kült merkezinin çevresi üzerindeki alan etkisi gücü ve anlamý; aracý temsilcilerle oldu. Temsilci olanlar hissi kablel vuku olaný söylüyordular.

Kiþiler de kült merkezine manevilikle özlemli kiþilerdi. Bu özlem içinde olan kül ti kiþilerin periyodik olarak kült merkezine doðru yaptýklarý olasý ziyaretler akitleri de hacdý.

Merkezden ýramanýn atmosferi içindeki kiþilerin merkeze olan özlemi maliyet tutumlarý kiþiye hac ahdi olmakla dönmüþtü. Bu tutumlar merkezden ýramanýn soyutluðunu kýsmen somutu olup ahde vefanýn mukavelesi oluyordular.

Açýkçasý merkez, çevresine; hem hissi kablel vuku nedenle aracýsýz temsilcisiz ve aracýlý, temsilcili manevi yorumlarý olmadan, pek anlaþýlýr olmayacaktý. Kült merkezleri sisler gerisinde kalýp, kabul ve beklentiden ötürü farklý bir manaca anlatýþýn büyü etkili merkezine dönmüþtü. Böylece kiþiler derinleþen konu ile asýl olup bitene yabancý kalacaktýlar.

Ýttifakla sentez olan bileþiminin (tevhidin), sosyal özneli anlama içindeki adý, imandý. Ýman, totem döneme (özleme) göre totemdik gruplar arasý ittifakla oluþan sentezlerden kaynaklý travmalarýn ürünü olmakla; sosyal alanlý zihnin tedavi (ikna) olucu anlamasýydý.

Köleci dönem içinde kült merkezleri El çevreli olacaktý. Birçok El’den ötürü yeni kült merkezleri parçalý özel mülkiyet alanýydýlar. Henüz þartlarý içinde oluþamadýklarýndan birliðin merkezi deðildiler.

Her El alaný kendi özel mülk çevresinin kült merkezi olmasý ile bu alanla, o yer El beyt ti (El’in sahipliði olan evdi). El beyt, ilahlarýn ortaklaþa kullandýklarý kasra karþýn El’in özel, olmakla, ortak tanýmaksýzýn kullandýðý dokunulmazlýðý olan özel mülktü.

Bu konu üzerine geliþen özel mülkçü köleci mana çevredeki diðer El merkezli bay erkleri üzerine doðru egemeni oluþun ihraç mücadelelerini baþlamýþlardý. Mülk tasarruflu ve mülk olan varlýðýn kutsallýðýný egemence etme þekli ortaya çýktý.

Yeni ortaya çýkmakla egemence geliþme gösteren mülk edinim þekli; mülksüz üzerine devletli (mülklü) olmakla ortaya kondu. Bu mülki oluþ (devletli oluþ) köle kýldýðý insaný da içeriyordu. Kýsaca geliþen bir EL beyt alaný, çevresindeki ortamý devletli (mülk) kýlmanýn sentezcilerini ortaya çýkardý.

Devlet (mülk ve mülk sahipliði), geliþen tarih içinde El beyte baðlý imanýn yaptýðý sentezi, þimdi emperyalist çýkarlar eli ile birlikte; emperyal kült merkezleri içinde kotarýlan türlü hile ve desise olan þekilleriyle kiþiler devletli yapýlýyordu.

Bu nedenle köleci dönem içindeki iman, totem dönemi aþýp totem dönemi ýslah eden ittifakýn imaný olmaktan çoktan çýkmýþtý.

Yeni iman ortaklaþan kült merkezlerine baðlýlýk olmaktan çýkmýþtý. Yeni iman daha çok efendi köle gibi sýnýfsal çýkarla oluþan yansýma ve yansýtmalarý baðrýnda taþýmaya baþladý.

Ýttifaklardan beri kabul ve beklentiyi oluþan; merkezi irade ile kiþi arasýndaki imaný bað olan boþluk devinmesi üzerine kölece imaný oluþlar bindirildi (modüle edildi). Ýlerleyen süreç efendi ve köle sýnýfýn arasýna astroloji, haydutluk, din adamlýðý gibi birçok lümpen asalaklýðý bu devim içine aldý.

Ön ittifaklý kült merkezleri içindeki kabul ve beklenti; þimdi köleci ruhla efendiyi kabul ve efendice lütuf olan beklentiye dönüþmüþtü.

Köleci kült merkezlerindeki sýnýfsal zümreler; kabul ve beklenti (imaný ahit kýlýnan) bu imaný çýkarlarý bir anlamda sosyo toplumda beklediler. Oysa sosyo toplum köle ruhlu iþleyiþ olduðundan kabul ve beklenti efendiden umuldu.

Kabul ve beklenti totem dönemden beri sosyal sözleþmenin ana temasýydý. Bu nedenle kiþiler totemine; kiþiler ilahi kült merkezlerine olan sadakatlerine özlem duyuyorlardý. Bu özlem, kolektif þuurun; arkaikti olan bilinciydi.

Bu arkaikti bilinç þimdi El beyt merkezlerinde efendi olan El den ya da Baal’den beklenen özleme ve vaade dönüþmüþtü.

Üstelik te vaatler tam bir köleci yaþam diliyle ifade edilir þekliyle cennet karþýlýðýnda “satýn” alýnan bir vaade dönüþmüþtü.