Ön ittifaký zeminde fay hattý kýrýlmasý yapan köleci sistemin kendisi çok kýrýklý bir yapýydý. Bu kýrýklý yapý görece pek çok eþitsizlik adaletsizlik doðurmuþtu.

Çeliþki ve mücadeleler tarihi olan sýnýflý sosyo toplumsa yapý burada firar etti. Üreten iliþkilerdi yapý içine Mamon'du bir sýnýf çeliþkisi inþa olmaya baþlamýþtý. Oligarþi ortaya çýkmýþtý.

Neydi bu yansýma? Bir yanda ön sistemin ana omurgasý vardý. Diðer yanda ardýl sistemde þahsi mülk sahipliðiyle mülkten yoksunluk vardý. Üreten emek sisteme birbirine göre de olur üretim yapmaný ortak katýlýmlarýný yapmakla iþler oldu.

Ve emekler uzmanlaþtý. Yani üreten emek hiç deðilse paylaþýmda pay almakla; mülk hakký olan üretim gücüne karþý, emek gücünün de ortaklýk yapmasýný ve bu ortaklýk payla kendi yaþamýný kat kat çok daha rahat oluþmasýydý.

Köleci süreç içinde kölenin üretimde pay alma olayý da þimdiden ileri giderek kölelerin, az çok efendi gibi mal mülk sahibi olacaðýnýn öngörüsüydü. Sistemi öz olan emeklerin bu çeþit sisteme katýlmalarý, mülke de; kararlara da ortaklýðýydý.

Bu çudralarýn da, paryalarýn da mal-mülk sahibi oluþuyla; kararlarda söz sahibi olma baðlamýnda da; kadim denen tek takdirce oluþlarýn kudretlerinin; þuradan buradan kemirilmesiydi.

Aslýnda köleci sistemin temeli içinde en az iki takdirce kudret oluþmuþtu. Bunlar içinde olanlardan biri üretim gücü sahipliði efendilerse; diðeri de emek gücü sahipliði olan çalýþan kesimler olan emekçilerdi. Köleci sistem ikinci kesimi yok saydý. Ýkinci kesimin doyurulmasýný lütuf, himmet kayra vs. saydý.

Birinciler ikincileri sistemde öteleyiþle; ikincilerin yarýn çalýþabilmeleri için sarf ettikleri iþgücünü yerine koymalarý baðlamýnda beslenmelerini dahi merhamet etme, acýma sýnýrlarý içine aldýlar. Köle sahibi muktedir hýrs mülke ortaklýk olmaz dedi. Ve mülk yönetir demekle iþe soyundu. Mala-mülke sahiplik anlayýþý; emek gücüne sahiplik oluþuyla da aþure edilip; insana da sahiplikle ortaya konmuþtu. Ki zulmün kaynaðý, bu dorukta patlama yapmýþtý.

Süreç; çudralarýn, paryalarýn mal mülk edinmesiyle sürece katýlmalarýna ve bu katýlým yoluyla süreç içinde takdirce olmalarýna izin verir miydi? Bu tartýþýlýr. Ama feodal dönemden günümüze deðin gelen geliþmeler içinde yavaþ yavaþ olan dönüþmeleriyle emeðin yönetime katýlýp, üreten iliþkilerde ve paylaþýmda az çok söz sahibi olmakla mücadele çýtasýný yükseltmede hayli yol kat edecekti.

Üreten emekle üretemez olanýnýn sistem içindeki paylaþýmlara; paydaþý oluþla katýlým yapan skalanýn daðýlýmý sistem geneline göre hiç yoktan yüzde on, yüzde yirmi gibi payla da olsa gerçekleþir olmasý aðýr aksak yol almýþtý. Bu türde yol alýþ bitmemiþ olmakla baþlamýþ olan kesikli sürekli insanlýk ve uygarlýk macerasýydý.

Mülkiyetçi bakýþ, komünal tutumu sistem içinden ikame etmek yerine manaca iman oluþ iman içinde ortaklaþan tutumu tümden tecrit etmiþti. Tabii ki o günler kapsamýndaki ortaklýk anlayýþý þimdiki gibi deðildi. Kiþisi mülkün yanýnda olmasý gereken baðýntý kadarýyla dahi ortaklýða izin verilmiyordu.

Süreç genele karþý özelin baðýntýsýný birlikte koymak yerine, ortaklaþa olmayanýn (özelin) yanýna, kimi ortaklaþa olan genel baðýntýlarýný koymamakla; zýtlarýn var oluþuyla birbirini geliþtirecek olan baðýntýlarý, birbirinden kopartýlmýþtý.

Süreç böyle de olsa mülkiyetçi birlik yine de kendi zýt kutbunu kendi çevrimleri içinde karþýtlýklar oluþuyla ele verecekti. Bu mýknatýsýn parçalarýna bölünmesi gibi bir þeydi. Bölünen bir mýknatýsýn her parçasý yine de bir N ve S kutbunu her daim beraberinde oluþuyordu.

Köleci iliþki özel mülkiyetin yanýnda kýsmen de olsa kimi paydaþlýk olacaklarýný ikame kýlacaðýna; tümden paydaþlýðý yok saydý. Ortak tanýmazlýðý Mamon'un ana sýfatý yaptý. Ortaklýðý kutsala karþý suç iþlemek türü cezacý anlayýþla þirk saydý. Bu Mamon tekliðiyle mülke ortak tanýmaz oluþ, tam bir özel mülkiyetçi baskýydý.

Baský; Mamon’un ortaklýk tanýmaz, paydaþlýk tanýmaz olan sýfat özelliði içinde kavratýlmakla sistemin sosyal mana anlayýþlý imaný oldu. Süreç bu baðýntýlar üzerine olmak kaydýyla kendisini eski þeriatýn devamýyým diyen reformist din hareketleri ile sürdürdü gitti. Bu anlayýþlarla ritüelime olan kiþiler de kendi inanýr lýðýný efendilerine göstere göstere tevekkül ediyorlardý.

Mamon’cu özel sahiplikti baský, hem korkutuyordu hem de kendisi korkuyordu. Korkuyordular, mülk sahibi kiþiler mülkü elinde tutabilme endiþesi içinde kendi korkularýný izole etmek için Mamon’cu ilkeleri kölelere sözlerle, ilahilerle tekrar ettiriyordular ki sisteme sadakatleri onlarda alýþkanlýk uyuþturmasý yapsýndý.

Bu sözlü ikrar yetmiyordu. Mamon bu nedenle seslenip; " ben” diyordu; “Mevla olan efendinizim, rabbinizim, sahibiniz olan Baal’im”. “Size hesapsýz mal-mülk ve rýzk veren olan mabudunuza secde edin, kurban kesin” diye hitap ediyordu. Korktuðunu daima bu tür sadakati itaati ve biati eylemlerle de kontrol altýnda tutuyordu. Hesapsýz mal mülk verme keyfiyetli anlayýþý giderek zorunlu olur anlamalar nedeniyle “bir ölçüye göre verme” olacaktý.

Sistemin görünmeyen baskýsý, kiþilerin ayininde, niyazýnda olmasýyla iyi bir iman ederle kontroldü. Sözlü köleci deklarasyon ittifaký olan imanýn tekrarlarý kiþilerin bedeni ve mali ibadetti, ritüellerine dönüþtürülüyordu. Mamon’a gösterilen her bir sadakat, vefa köleci sisteme gösterilen sadakat ve vefayla aynýydý. Sistemin deklarasyonu Mamon’a gösterilen ibadetti.

Mülkiyetçi sistem ortaklýðý (paydaþlýðý), ortak olmama karþýsýnda tecrit etmekle; özel mülkün karþýtý olan; ortak payda olan diðer kutbu yok ettiðini sanmýþtý.

Köleci sistem tek kutuplu olmanýn kendi somut koþullarýndan kaynaklý barbarca vandallýklarý, çok çeliþkili iç dirençlere neden oluyordu. Kiþilere bir denge unsuru olmanýn engelce oluþlarýný veren baskýcý nicelikler; kiþilerdeki isyancý duygular oluþmakla da tekrar karþý kutba dönüyordu.

Yok sayýlan karþý kutup; merhamet, acýma, lütuf, ihsan gibi duygusal oluþlarýn üzerinde çevrimlerini veriþle; yepyeni bir Mamon takdiri gibi olmakla paydaþlýk, geri sistem içine alýnacaktý. Geri dönenle þirk sayýlan iman ya da anlayýþ boþluða düþmüþtü. Ama kýlýf hazýrdý. Manadan mana çýkarma olan yorum sað olsundu.

Bu gerisin geri sistem içine meþruiyet oluþuyla dönen bir kazanýmdý Bu kazaným tüm haliyle birden bire ortaya çýkmayacaktý. Aralanan bu mini minnacýk boþluk aralýðý týrnaklar tarafýnda kazýlmakla, giderek büyütülecekti. Bunlar ana baðýntý üzerindeki reformist Mamon’du dini anlamalarýn iþleri olacaktý. Mamon mülk sahipleri karþýsýnda yýðýnlarý mülksüz kýlmak için ortak tanýmayý reddetmiþti.