“Ýnsan olmaya azmetsek kâfi” Naneli Þeker

Yazýyla, mürekkeple, sözcükle hemhâl olan insanlarda gözlemlediðim bir þey var. Onlar, temel ve insani düþünme eþiklerini geçtikten sonra Logos’un büyülü vadisinde adýmlamaya baþlýyorlar. Herakletios’un Logos’unu hatýrlayacak olursak evreni düzen içinde kuran ve hareket ettiren bu ussal ilke Eski Yunanca’da us ile kavrama anlamýna geliyordu. Ama Hatice Eðilmez Kaya’nýn üslubundan bahsedeceksek gelin biz bu us ile kavramaya gönlü de dâhil edelim. Ki ancak, bu ussal ilke gönlün ýþýðý ile aydýnlanacak olursa her þeyin muazzam bir bütün içinde olduðu, devindiði ve dönüþtüðü anlaþýlabilir.

Hatice Eðilmez Kaya’nýn ilk deneme kitabý Pervanenin Duasý’ný okuduðumda fark etmiþtim. Yazar, yaþamýn esaslý bir portresini çizerken evrensel hakikatlerden toplumsal dinamiklere kadar önemli bilgiler de veriyordu.
‘Masumiyetin yitirildiðinin en önemli kanýtý takdir edebilme, güzellikleri görebilme ve dile getirebilme melekesinin yitirilmesidir.’ diyordu Pervanenin Duasý’nda. Ama beni asýl þaþýrtan bu deðildi. Kimi zaman uzay boþluðuna, nebulalara, ýþýk hýzýný geçen takyonlara kafa yoran mahir bir fizikçi gibi konuþuyordu.
‘Yaþadýðýmýz maddeler âlemi bana öyle geliyor ki hakikatin kýmýltýlý bir izdüþümünden ibaret… Evet, kýmýltýlý asla duraðan deðil. Bu yüzden bize çok inandýrýcý ve gerçek geliyor.’ Yazarýn deyimiyle, ‘ehli gönül olanlar korkunç bir hýzla birbirinden uzaklaþan eþyayý okuma telaþýnda’ idi. Böyle bir tanýmlama ancak hayatýn ve varlýðýn içinde derin akan bir ýrmaktan neþet eder.
Pervanenin Duasý’ndan sonra Naneli Þeker’de biraz daha sýcak ve ruhu sarýp sarmalayan bir üslupla karþýlaþtým. En az onun kadar hikemi, þeffaf ve duru akan… Dünya denen muammanýn kenarýndan geçip giderken hüzünle karýþýk buruk ama sonsuz olduðunu bilen bir lezzetle bakýyor etrafýna Naneli Þeker! En sonunda þirin ve nane serinliðinde bir iz býrakacaðýný bilen bir eminlikle. Yazar insanýn ve yaþamýn tam ortasýndan sözü alýrken bütünün motifini de ustalýkla devþiriyor Naneli Þeker’de…

Kýsa kýsa baþlýklar halinde hayatýn kýsa özetini veriyor. Özellikle sufileri anlattýðý bölüm tekrar tekrar okunasý...


‘Pervanedir sufiler, bülbül deðil. Lal oluþlarý, þer söylemektense kavruluþu tercih ediþleri, onlarýn arif olabilmelerini de saðlamýþtýr. Telaþlý, ürkek ve yalýmdýrlar yegâne dost bildikleri ýþýðýn karþýsýnda. Onlarý ýþýðýn harýyla yanmak deðil, karanlýk yani kesret yorar. Yorulduklarý an dinlendikleri, derde derman bulduklarý yegâne makam yakýcý ve öldürücü de olsa yine Yar’in kucaðýdýr. Ölüm, nar ve vuslat onlar için ayný yolun at baþý giden üç yolcusudur.’
Kurtuluþ okunmaya deðer bir risale hükmünde! Ýnsaný merkeze alan bu kýsa denemede tutsaklýk ve özgürlük arasýnda bir sarkaç hareketiyle salýnan insaný anlatýrken kurtuluþun en etkili reçetesini veriyor bizlere.
‘Her kurtuluþ beraberinde emeði gerektirir. Emek harcamazsak eðer, sadece þikâyetçi olduðumuzu kurda kuþa, anlatarak dolanýrsak etrafta, hiçbir olumlu sonuç elde edemeyiz. Baþkalarýndan bir þeyler umarak, miskin miskin hayaller kurarak, düþlerimizde zafer þarkýlarý söyleyerek huzurun mahallesine bile yaklaþamayýz. Herhangi bir tutsaklýðýmýzdan kurtulabilmemiz için öncelikle kendi güç ve yeterliðimize güvenmeliyiz.’

Ýnsanýn gizemine dair önemli ve kayda deðer önermelerle görücüye çýkmayan bir deneme kitabý tahayyül edemiyorum. Bunu yaparken de bir dost meclisi sunabilmeli okura. Eðilmez Kaya bu anlamda kývamý ustalýkla tutturabilmiþ bir yazar. Engin kelime bilgisi ve onlarý birer zümrüt, yakut gibi cümle içinde kullanmasý kitabýn ýþýðýný arttýrýyor. Yazýsýndaki akýcýlýk ve þeffaflýk derine doðru özlemle akan huzurlu bir ýrmaðý seyrettiðimiz duygusunu veriyor. Hatta sayfalar arasýndaki þýrýltý gönlümüze kadar geliyor. Günýþýðý kadar asude olmak isteyen yazar okura bu duyguyu geçirmede oldukça baþarýlý.

Yanmanýn en fenasýný resmediþine de bakmakta fayda var:
‘Terk eden bir sevgiliyi hatýrlamak yanmalarýn en harlýsý olsa gerek Özlenen, muzdarip dimað tarafýndan; gece midir acaba, yoksa unutabilmek melekesi midir? Gamdan ve kasavetten ne kurtarabilir onu? Derin bir uykunun kollarýna býrakmak mý kendini, yoksa unutuþun zümrüt sinesinde kendinden vazgeçmek mi?’

Yazarlýðý yanýnda dostluðu da muazzamdýr Hatice Hoca’nýn. Kuvvetle muhtemeldir ki öðretmenliði de öyle. Dostlarýna sevgide cömert oluþuyla hakikate olabildiðince yakýn… Naneli Þeker’de ilk kez gördüðüm bir türküye ait olan þu cümle insanýn kaçamadýðý o kaderi ne güzel özetliyor:
*Bu dünyada sevmeyenler ahrette neye yarar?

Ben Leyla… Dünya yaþýyla an itibariyle 38’im. Þimdiye dek Hatice Eðilmez Kaya gibi bir dost ne gördüm, ne iþittim, ne tecrübe ettim. Gönül incitmekten imtina eden, kaprissiz, vefalý öyle güzel bir yürektir o. Sesini duymadýðýmda rahat edemediðim nadir insanlardandýr. Dökülüþlerimle ne çok baþýný aðrýtmýþýmdýr, yeri gelmiþken binlerce teþekkür ve minnetle… Onunla aranýzýn bozulmasý imkânsýz gibidir, þükürler olsun. Ýnsanýn duru bir suyla arasý bozulabilir mi? Allah sevdiklerimizden, hakikatten ayrý býrakmasýn duasýyla sözü Naneli Þeker’in mayhoþ tatlýlýðýna býrakalým. Hayat da biraz öyle deðil mi?

‘Varlýk ve hiçlik arasýndaki býçak sýrtý sýnýrýn, farkýndalýðýna ermiþ olan insan nesli için sevilmek; tatlý, bir o kadar da sarhoþ edici bir etkiye sahip… Sevilenden ayrý kalmak eðitebilir ruhlarýmýzý fakat divane de edebilir.’

BERCESTE