Kölelik Ýslam'da meþru zannedilen ve yanlýþ bilinen bir konudur. Meallerde köle kelimesinin geçtiði yaklaþýk 10 civarýnda ayet vardýr. Öncelikle meallerde "köle" olarak çevrilen bir kaç kelimenin manasýný vermek istiyorum. "Abd: Hizmetkar, Ýbad: Erkek hizmetkarlar" Ýbadet kelimesi de hizmet etmekten gelir. "Eme: Kadýn hizmetli, Ýmai: Kadýn hizmetliler" demektir. Bu kelimeler köle deðil, özgür insaný tanýmlar. "Rakabe: Bir malýn sahipliði, Er Rikab: Boyunduruk altýnda olan köle" demektir. Kölelikten bahseden ayetler, bu kelimenin geçtiði ayetlerdir.

Köle ve esir ayný kavramlar deðildir. "Esrâ: Esir - Usârâ: Esirler" manasýndadýr. Ve köle kelimesinin geçtiði ayetlerin hükmü ile esir ayetlerinin hükmü farklýdýr. Kölelik, Ýslam öncesi neredeyse tüm toplumlarda uygulanan bir sistemdi. Kuran'ýn geldiði topraklarda da bir müþrik geleneði olarak kölelik devam ediyordu. Esir ise, Müslümanlarýn müþriklerle savaþý esnasýnda, karþý tarafý öldürmeden etkisiz hale getirdiði kiþilerdi. Esirin hükmü, Muhammed Suresi 4. ayette; "Sonunda üstün geldiðinizde onlarý esir alýn; onlarý ya karþýlýksýz veya fidye karþýlýðýnda salýn. Öyle ki savaþ aðýrlýklarýný býraksýn (sona ersin)." þeklindedir. Yani savaþ bitiminde esirler fidye karþýlýðý veya karþýlýksýz býrakýlýr ve savaþ aðýrlýklarýndan kurtulunur. Esirin hükmü budur.


Gelelim kölelik meselesine. Kölelik Ýslam öncesinde, sonrasýnda ve hatta yakýn zamana kadar en modern toplumlarda dahi görülen, gayri medeni bir uygulamadýr. Þuara Suresi 22'de, küfrün önderi olan Firavunun, Ýsrailoðullarýný kendine köle yapýþý Musa peygamberin dilinden þu þekilde anlatýlýr: "Baþýma kaktýðýn bu nimet, Ýsrâiloðullarý'ný kendine köle yapmandan dolayýdýr" der. Yine baþka bir ayette Firavun ve önde gelenler, Musa ve Harun peygamberler için, 'O ikisinin halký bize kölelik ederken þimdi biz tutup bizim gibi iki insana mý inanalým,' dediler. (Müminun Suresi, 47) Aslýnda bu iki ayette geçen kelime köle deðil, hizmeti altýnda bulundurma manasýndadýr. Bir kavmin tümü köle konumunda olamaz malumunuz.

Görüldüðü üzere kölelik, müþrik ve küfür sisteminin bir ürünüdür. Ýslam ise, kimsenin kimseye köle olmadýðý özgür bir toplum idealini ortaya koymuþtur.

Ýslam'ýn geliþiyle her fert, diðeri ile eþit konuma gelmiþtir. Üstünlüðün sadece takvada olduðu bu sistemde insanlarýn arasýnda her hangi bir sýnýf farký kalmamýþtýr. Ýslam'ý seçen kiþi, tüm baðýmlýlýklardan sýyrýlýp yalnýz Allah'a kul/köle olur. Ýslam'da Allah dýþýnda kimseye Kul/Köle olunmaz. Bu þirktir. Ali Ýmran Suresi 79. ayette Allah "Allah'ýn kendisine kitap, bilgelik ve peygamberlik verdiði hiç bir insan, 'Allah'tan sonra bana da kulluk ediniz,' diye halký kendisine çaðýrmaz. Aksine, 'Öðrenip öðrettiðiniz kitap gereðince kendisini Rabbine adayan kullar olun,' der" buyurur. Yani ayetten de anlaþýldýðý üzere peygamber, kendisine kul/köle olunmasýný talep dahi edemiyor. Bu kendisine yasaklanýyor. Kul/köle sadece Allah'a olunur diyor. Bu ayet, kölelik sistemini Ýslam dünyasýnda bitiren, Kul olunacak tek makamýn Allah olduðunu kesin bir dille belirten bir ayettir. Peygamberin insanlarý köle edinmesi yasaklanmýþken, diðer müminlerin böyle bir þirke cüret etmesi mümkün deðildir.


Zümer Suresi 29. ayette yalnýzca Allah'a kul olmanýn, insanlarý tüm baðýmlýlýklardan özgürlüðe kavuþturduðu þöyle anlatýlýr: "Allah (ortak koþanlar için) bir örnek verdi: Kendisi hakkýnda uyumsuz ve geçimsiz bulunan, sahipleri de çok ortaklý olan bir adam ile yalnýzca bir kiþiye teslim olmuþ bir adam. Bu ikisinin durumu bir olur mu? Hamd, Allah'ýndýr. Hayýr onlarýn çoðu bilmiyorlar."


Ateistlerin "kölelik Ýslam'da meþru" diyerek delil gösterdikleri Nahl Suresi, 75. ayete gelelim þimdi de. Ayette köle olarak çevrilen kelimelerin manalarý þöyledir: "Abd: Hizmetkar, Memluk: Birine mal/eþya olmuþ, Abden Memluk: Baþkasýnýn malý olmuþ hizmetkar" demektir. Abd köle manasýna gelseydi "baþkasýnýn malý olmuþ köle" demeye gerek kalmazdý. Çünkü köle zaten baþkasýnýn malý konumundadýr. Ayete bakalým;


"Allah, hiç bir þeye gücü yetmeyen ve baþkasýnýn mülkünde olan ile, tarafýmýzdan kendisine güzel bir rýzýk verdiðimiz, böylelikle ondan gizli ve açýk infak eden kimseyi örnek olarak gösterdi; bunlar hiç eþit olur mu?" (Nahl Suresi, 75)

Aklý baþýnda, ortalama zekaya sahip, muhakeme yeteneði olan, düþünebilen bir insan, bu ayette köleliðin meþru kýlýndýðýný iddia ederek kendisini küçük düþürmez. Ayette, Zümer Suresi 29'a paralel bir anlatým vardýr. Yani baþkasýnýn eþyasý durumundaki biri ile, sadece Allah'a hizmet/ibadet ederek özgürleþen kiþinin durumunun ayný olmadýðý anlatýlýr. Hürriyetin sadece Allah'a ibadet/hizmet ederek saðlanacaðý vurgulanýr. "Ancak sana ibadet/hizmet eder ve ancak senden yardým dileriz." (Fatiha Suresi, 5) ayeti de müminin pusulasýdýr.


Ateistlerin köleliðe delil gösterdikleri bir diðer ayet de Bakara Suresi 221. ayettir.


Ýnanmadýkça, ortak koþan kadýnlarla evlenmeyin. Ýnanan bir hizmetçi kadýn ortak koþan bir kadýndan daha hayýrlýdýr; ondan hoþlansanýz bile. Ortak koþan erkeklerle, inanýncaya kadar kýzlarýnýzý evlendirmeyin. Ýnanan bir hizmetçi erkek ortak koþandan daha hayýrlýdýr, hoþlansanýz bile... (Bakara Suresi, 221)


Burada daha önce de bahsettiðim erkek ve kadýn hizmetli kelimeleri geçer. Yani köle manasýna gelen "er rikab" kelimesi geçmez. Ayette, "iman eden bir hizmetlinin , müþrik olan efendilerden daha hayýrlý olduðu anlatýlýr".


Köleliðe delil gösterilen diðer ayet ise Nur Suresi 32. ayettir. Bu ayetin orjinal metninde olmayan "köle ve cariye" kelimeleri meallere eklenerek, manasý aslýndan farklý bir þekle sokulmuþtur. Ayette "min ibâdi-kum: sizin kölelerinizden" diye çevrilen kelimenin doðrusu, ilk paragrafta da belirttiðim gibi "erkek hizmetli" olmalýdýr. "ve imâi-kum: ve eþi olmayan kadýnlarýnýz" olarak çevrilen kelimenin doðrusu da " kadýn hizmetli"olmalýdýr. Yani ayette, bekarlarý erkek ve kadýn hizmetçilerinizi evlendirin der.


Bekarlarýnýzý, erdemli kadýn ve erkek hizmetçilerinizi evlendiriniz; eðer yoksul iseler, Allah onlarý kendi lütfundan zengin edecektir. Allah cömerttir, bilendir. (Nur Suresi, 32)


Müþriklerin elinde bulunan kölelerin inançlarý kendi tasarruflarýndadýr. Ýslam'ý tanýyýp iman edebilirler ama bu onlarýn özgür kalmalarýna neden olmaz. Çünkü müþrikler Ýslam'ý red ederler. Dolayýsýyla Allah'ýn tek efendi/Rab olduðunu ve yalnýzca Allah'a kul/köle olunacaðýný kabul etmezler. Bu nedenle Allah, müþriklerin elindeki köleleri eritecek bir sistem emretmiþtir. Her fýrsatta müminlerin ibadet olarak, müþriklerin elindeki kölelerin ücretlerinin ödeyip azat edilmelerini bildirmiþtir. Köleliði eriten ayetlerden bazýlarý özetle þöyledir:


- Nisa Suresi, 92'de, inanmýþ bir kiþiyi hata sonucunda öldürmenin karþýlýðý, inanmýþ bir köleyi azat etmek ve ölenin ailesine diyet ödemektir. (Ayette, rakabetin kelimesi geçer ve manasý, "bir köle" demektir.)

- Maide Suresi, 89'da, Yemin kefareti, on fakiri yedirmek, giydirmek veya bir köle azat etmektir. (Ayette, rakabetin kelimesi geçer ve manasý, "bir köle" demektir.)

- Mücadele Suresi, 3'de, Kadýnlarýný annelerine benzeterek yabancýlaþtýrdýktan sonra sözlerinden dönenler, eþleriyle cinsel iliþkiye girmeden önce bir köleyi özgürlüðe kavuþturmalýdýr. (Ayette, rekabetin kelimesi geçer ve manasý, "köle" demektir.)


- Bakara Suresi, 177'de iyiliðin tanýmý yapýlýr. Allah'a, ahiret gününe, meleklere, kitaba ve peygamberlere inanmak dýþýnda; akrabalara, yetimlere, muhtaçlara, yolda kalmýþlara, dilencilere ve köleleri özgürlüðe kavuþturmaya seve seve para yardýmýnda bulunmak olarak tanýmlanýr. (Ayette, ve fî er rýkâbi kelimesi geçer ve manasý, kölelerin kurtulmasý için... demektir)

- Tevbe Suresi, 60'da, Sadakalarýn/Zekatlarýn yoksullara, düþkünlere, bu konuda çalýþan görevlilere, kalpleri Ýslam'a ýsýndýrýlýcak olanlara, kölelerin özgürlüðü için, borçlulara, Allah yoluna ve yolda kalmýþlara verilmeli der. (Ayette, ve fî er rýkâbi kelimesi geçer ve manasý, kölelerin kurtulmasý için... demektir)


Sonuç: Hayatýn içinde yer alan bir konunun Kuran'da geçiyor olmasý, Kuran'ýn o konuyu desteklediði ya da meþrulaþtýrdýðý anlamýna gelmez. Kuran'da fakirlikten de bahseder ama fakirliði teþvik etmez. Fakirliðin son bulmasý için müminlere, infak ibadetini layýðý ile yapmalarýný emreder. Kuran'da kölelik yoktur. Ýslam'da sadece Allah'a kul/köle olunur. Aksi þirktir. Ve þirk, affedilmeyen tek günahtýr.

Sarp yokuþun ne olduðunu sana bildiren nedir? Özgürlüðü zincirlenenin baðýný çözmektir . (Beled Suresi, 12-13)

Cariye konusundan bir baþka yazýmda bahsedeceðim ...

Mehtap Gözükan

https://www.facebook.com/MehtapGozukan

https://twitter.com/MehtapGozukan