Tanýmak, nasýl da kesinlik bildiren soðuk ve itici bir yargý içeren sözcük deðil mi? Kendimi tanýyorum, seni tanýyorum, onu tanýrým, seni biliyorum… Diye eminlik ve tereddütsüzlük içeren bu bencillik kokan ifadelerin altýnda yatan manayý irdelemek gerekiyor.

Ýnsanýn kendini tanýmak da ve keþfetmekte aciz kaldýðý ve baþýna gelmeyen olay/geliþmeler karþýsýndaki tavrýný bile bilmeyen insanlarýn, karþýsýndaki insaný tanýmasý ne kadar gerçekçilik taþýyabilir ki! Karþýdaki insanýn yürek coðrafyasýnda ne kadar derine temas edebilir. Kuþ bakýþý görüntü yüreði tanýmaya yeter mi? Ya bölük pörçük ve sürekli deðiþen ve insanýn kendisinin bile takip etmekte zorladýðý düþüncelerin görünen kýrýntýlarýyla insan tanýnabilir mi?

Evet, tanýnan bilir, ama tanýnan nedir? Önemli olan ve hayati önem taþýyan bölüm burasýdýr. Ýlk insandan ve ilk topluluklardan bu yana insana dair son sözün söylenemediði gibi hala insanýn tanýndýðýna dair bir sonuç yok. Aksine insan hala meçhulken ve gizemini korurken, ben tanýyorum ile baþlayan cümleler insana karþý bir haksýzlýðý içermiyor mu sizce? Tanýmanýn ölçüsü nedir? Ne, ne kadar tanýnabilir? Ýyi tanýdýðýmýzý söylediðimiz insanlarý uzun yýllar ardýnda hiç tanýmadýðýnýzý söyleyebiliyorsanýz, az zaman geçirdiðiniz, sýnýrlý mekanlardaki birlikteler üzerinden insaný tanýdýðýnýzý nasýl emin ve kesin ifadelerle tanýmlarsýnýz? Babanýzý, annenizi, kardeþinizi ve eþinizi tanýma konusunda sorunlar yaþarken, dýþarýdaki insanlar için ben tanýyorum ifadesi neden bu kadar rahat kullanýldýðýný anlamak zorlaþýyor.

Peki, yanlýþ tanýdýðýnýzý doðru tanýyorum diye kendinize inandýrmanýz ya da düþünmenizi nasýl yorumlamak gerekiyor. Yani tanýyorum diye, deðer verdiðimiz ya da deðer vermediðimiz insana yaptýðýmýz yakýþtýrmalar bir zulüm çeþidi deðil midir? Deðer verdiðimiz insanýn zamanla deðersizleþmesi, deðersiz dediðimiz insanýn zamanla deðerli hala gelmesini nasýl açýklayabiliriz?

Zor olanýn yerine kolayýn aldýðý algý dünyamýzda bu sorularýn cevabý hiçbir zaman ciddi bir zemin bulamayacaðý kesindir. Bizim kadar, yargýlarýmýzda deðiþken olmasý tanýmanýn, tanýmýný da zorlaþýyor.

Aslýnda tanýnan bir þey yok, bizim yakýþtýrmalarýmýz ve görüntülerin bütünleþmesinden çýkan ve insaný ele veren yargýlar vardýr. Bu yargýlarýn yüzdelikleri deðiþken olduðu gibi, insaný oluþan yargý üzerinden ne kadar uzun süre bir çerçevede tutabildiðimiz önemli ve bu yargýnýn yanlýþlýk payýnýn ne kadar olduðu üzerinde düþünmek gerekir.

Sanýrým asýl tehlike, tanýrým baþlayan yargýlardaki kendimizden çok emin olmamamýzýn getirdiði sýkýntýlý durumdur. Emin olmak insanýn karþýsýndaki hakkýnda þüpheye yer býrakmayan bir anlayýþla yaklaþmasý demektir. Yýkýcý olan da burasýdýr. Emin olmak ve tartýþmaya, sorgulamaya gerek duymayan baðnaz düþünce ya da anlayýþla hareket etmek demektir. Bizleri zamanla üzüntüye sürükleyen, hayal kýrýklýðý yaratan bu yönümüzdür. Kendi kendimizi aldattýðýmýz ya da bizi aldatan ve farkýnda olmadýðýmýz yönümüzün kurbaný olabiliyoruz.

Tanýyorum dediklerimize, geçmiþte de tanýrým dediðimiz ama yanýldýðýmýzý unutmadan tekrar gözden geçirmekte fayda var. Tekrar yanýlmamak, kendimize ve karþýmýzdakine zulüm etmemek için bu gereklidir.

Osman Tatlý
osmantatli@gmail.com
www.osmantatli.com.tr