Bütün gün kýrlarda, deniz kenarlarýnda dolaþtýk. Güneþ, hayale müsaade etmeyecek tarzda her þeyi vazýh ve berrak gösterdiði için yalnýz gözlerimizle yaþadýk ve hiç eðlenmedik.
Aðaçlarýn tozlu yapraklarýný, kayalar üzerinde durup soyulan kertenkeleleri, denizin kirli sularý altýnda cam kýrýklarýný, paslý tenekeleri, eski pabuç naaþlarýný
seyretmenin ne kadar çabuk ruha kesel verdiðini tecrübe etmeyen var mý? Güneþli geçen bir gezinti gününden sonra, akþamüstü eve mahzun ve nevmid dönmemenin mümkün olmadýðýný tecrübelerimle bilirim. Güneþ, bütün gün, insana doðru fakat acý þeyler söyleyen bir arkadaþtýr. Onun ýþýðýnda eðlenmenin ve mesut olmanýn hiç imkâný var mý?
Nihayet akþam oldu. Karanlýk bastý. Karþý karþýya oturmuþ iki insan, artýk yüzlerimizi görmüyor, yalnýz seslerimizi duyuyorduk. Birden, arkamýzda garip bir fýsýltýyý andýran bir hýþýrtý duyar gibi olduk. Baþýmýzý çevirdik: Ýki büyük fýstýk aðacý arkasýndan kýrmýzý bir ay, sanki yapraklara sürünerek yükseliyordu. Birden etrafýmýzda dünyanýn bütün manzaralarý deðiþti: Sanki Japonyalý bir ressamýn siyah mürekkeple çizdiði müphem ve natamam bir âlem içinde idik. Artýk her þeyi sarahatle görmek ve tahayyül etmek imkânýnýn sarhoþluðu vücudumuzu, yavaþ bir afyon dumaný gibi uyuþturuyordu. Etrafýmýzda, gündüzün bütün uyuz aðaçlarý yerine zengin bir orman vücud bulmuþtu. Karþýda yemek yiyen fakir ailenin kirli kýzlarý, yüzlerine vuran ay ýþýðý içinde birer murassâ hayal olmuþlardý. Denizin bulanýk sularý boþalmýþ ve onun yerine þimdi sahilin kumlarý üzerinde ziyadan bir mayi sallanýp bir þarký söylüyordu. Dünyanýn güzelliðinden korkmaya baþlamýþtýk. Zira aydan akan büyünün saadetiyle ruhlarýmýz çatlayacak kadar dolmuþtu.
Ay! Ay! Yalancý ay! Zekâdan harab olanlarý dinlendiren hayal gibi, güneþten bunalanlarý da teselli eden sensin!

Ahmet HAÞÝM
Bize Göre (1928)
Ahmet Haþim, gecelerin ve karanlýklarýn sevgilisi, ay`ý kendine dost edinmiþ þair. Ay isimli þiirinde karanlýða, ay ýþýðýnýn büyülü yansýmalarýna, yakamozlara olan tutkusunu ne güzel dile getirmiþ en sevdiðim nesrinde.

Belki çirkinlikleri kapattýðý, onlara farklý giysiler giydirerek yeniden hayat verdiði, belki de aþaðýlýk kompleksinin iç dünyasýnda yarattýðý hezeyanlara sedatif etki yaptýðý için “yalancý ay”ý bunca sevmiþ.
Güneþ bütün gün insana doðru fakat acý þeyler söyleyen bir arkadaþtýr. Hiçbir þeyi saklamaz, tüm çýplaklýðý ile ortaya koyar, hayallerle süslemenize izin vermez.
Gecenin ve ay ýþýðýnýn yalancýlýðýna böylesine kapýldýðý onun yaratýcý yansýmalarý içinde hülyalara daldýðý için “karanlýklar þairi” denmiþ.
Gerçeklerden, çirkinliklerden kaçýp teselli arayan, kötülükleri akþam imgeleri ile süslemek isteyen ben ve benim gibi kim bilir kaç kiþinin hislerine tercümanlýk yapmýþtýr.
Sanatçý, Fecr-i Ati topluluðunun en güçlü kalemlerinden biri olmuþ topluluk daðýldýktan sonrada serbest olarak sanat hayatýna devam etmiþ. Hece ölçüsünü köylü ölçüsü olarak deðerlendirdiði için þiirlerinde hep aruz ölçüsünü kullanmýþ sembolizm akýmýnýn en önemli temsilcilerinden olmuþ ve “sanat için sanat” anlayýþýna daima baðlý kalmýþtýr. Nesir türünde yazdýðý Bize Göre, Frankfurt Seyahatnamesi, Gurabahane-i Laklakan adlý eserlerinde dili daha anlaþýlýr ve sadedir.
Annesine olan düþkünlüðü ve küçük yaþta annesini kaybetmiþ olmanýn verdiði hissiyat ile iyice içine kapanmýþ þuuraltýnda yalnýzlýðýný ve ilerleyen dönemlerde dýþ görünüþünü sorgulayarak aynalara düþman olmuþ, ömrünün sonuna kadar hissettiði çirkinlik duygusu ve yansýmasý olan aþaðýlýk kompleksi ile gecenin, karanlýklarýn, ay ýþýðýnýn yalancý hayaline kapýlarak þiirler yazmýþ asla sanat kaygýsý yaþamamýþtýr.
Yaþadýðý buhranlarýn etkisi ile geceye sýðýnmýþ, gecenin ay sayesinde sihirli deðneðini oynatýp çirkinlikleri güzelleþtirdiðini mýsralarýnda dile getirmiþtir.
Gurub vaktini, gökyüzünün tahayyül edilemez güzellikteki kýzýllýðýný, yýldýzlarýn ve Ay`ýn, düþünmek, görmek ve duymak istemediðimiz sevimsiz gerçekleri
“Karþýda yemek yiyen fakir ailenin kirli kýzlarý, yüzlerine vuran ay ýþýðý içinde birer murassâ hayal olmuþlardý”.
Dizelerindeki gibi birer murassa hayale nasýl dönüþtürdüðünü anlaþýlmak kaygýsý gütmeden hatta umursamadan mýsralara dökmüþ, “karanlýklar þairi” ünvanýnýn hakkýný layýðý ile vermiþtir.
En çok bilinen þiiri “MERDÝVEN” ise mutluluklarýn, hayallerin, acýlarýn, aþk ve sevdalarýn kýsaca hayatýmýzýn küçük bir özeti gibidir adeta…

MERDÝVEN
Aðýr, aðýr çýkacaksýn bu merdivenlerden,
Eteklerinde güneþ rengi bir yýðýn yaprak,
Ve bir zaman bakacaksýn semâya aðlayarak...

Sular sarardý... yüzün perde perde solmakta,
Kýzýl havâlarý seyret ki akþam olmakta...

Eðilmiþ arza, kanar, muttasýl kanar güller;
Durur alev gibi dallarda kanlý bülbüller,
Sular mý yandý? Neden tunca benziyor mermer?

Bu bir lisân-ý hafîdir ki ruha dolmakta,
Kýzýl havâlarý seyret ki akþam olmakta...


Ahmet Haþim