SÝGARA ÝÇEN ÖLDÜ DE -2



(Lütfen Ýçinize Çekmeden Okuyunuz )

Bizim kültürümüzde yirmi yýl önceye kadar misafire sigara ikram etmek cömertlik sayýlýrdý. Hatta evlerde misafire sigara tutmaya yarayan sigaralýklar vardý. Ayný þekerlikler gibi… Güneydoðu bölgesindeki köylerde genelde hane sahipleri veya köy sakinleri gelen misafire tütün tabakalarýný ikram ederlerdi. Çok yakýn zamanlara kadar bu gelenek sürüyordu. Misafir kalýn minderler üzerindeki baþköþeye buyur edildikten sonra gümüþ tabakalar misafirin önüne býrakýlýr veya sürülürdü. Ýkramýný kabul etmediðiniz tabaka sahibi kendisine gerekli itibar ve saygý gösterilmediði için darýlýrdý. Tabaklarýn içinde incecik kýyýlmýþ Bitlis Tütünü ile dolu olurdu. Genellikle büyük þehirlerden gelen konuklar sürekli hazýr sigaralar içtikleri için sigara sarmayý bilmezdi. Tabaka sahibi bunu tahmin ederek tabakasýnýn içine önceden sarýp hazýrladýðý sigaralardan býrakýrdý. Baþkasýnýn tükürüðü ile sarýlmýþ sigara, enfeksiyon, bulaþýcý hastalýk edebiyatý yapmaya hiç gerek yok. Ýkram edilen þey zehir olsa da geri çevrilmezdi. Ýkram zaten sigara ve dolayýsý ile zehirdi. Herkesin tabakasýndan bir sigara içmek kaçýnýlmaz bir görgü kuralý olduðu için bir akþam oturmasýnda yirmiye yakýn sigara içmiþliðim vardýr.

Bir arkadaþým anlatmýþtý. Yakýnlarýndan biri çocuðunu sigara içerken yakalamýþ. Ýhtimal ki gerçekle yüzleþinceye kadar "benim oðlum böyle bir þey yapmaz," diyenlerdendir. Sonrasý bütün babalarca malum… Büyük bir çöküntü, ben nerde yanlýþ yaptým yakýnmalarý, kendini yenilmiþ ve baþarýsýz hissetme durumu… Daha da önemlisi bu problemi nasýl çözeceðim? Oðlunun üzerinde yakaladýðý sigara paketini ona geri verir. Sonra da gizli gizli sigara içtiði banyoya geri dönmesini ister. Bütün paketi içip bitirmeden de çýkmasý yasaktýr. Tazecik oðlan intihar eder gibi onlarca sigarayý üst üste içmeye mecbur kalýr. Sigaradan öyle tiksinir öyle iðrenir bir daha ömrü boyunca sigara içmez. Bu uygulama eðitsel bakýmdan kesinlikle kabul edilebilir deðildir. Ama sonuç odaklý bakýlýrsa amaca ulaþýlmýþtýr.

Köylü çocuklarý sigara bulamadýklarý için aðaç yosunu, mýsýr püskülü ve kuru yapraklarý gazete kaðýdýna sarýp sigara gibi içtiklerini anlatýrlar. Büyüdüðüm kasabanýn yarýsýndan fazlasý tütüncülükle geçindiði için bizler tütün sýkýntýsý çekmezdik. Sigara kâðýdý bulmak zordu. Paketle satýlan sigaralar bulamadýðýmýz zaman gazete kâðýdýna sarýlmýþ tütün içerdik. Tütün sarmak için gazete kâðýdý kullanmýþsanýz bilirsiniz. Tütün sarmak için hiç uygun deðildir. Ýðrençtir ve tütün deðil kâðýdýn kendisi genzinizi yakar. Gözlerinizden sicim gibi yaþ getirir.

Yetmiþli yýllarýn ikinci yarýsýnda bu ülke yokluklarla tanýþtý. Durup dururken ansýzýn un, þeker, yað, sigara, demir, çimento, tüpgaz ve diðer petrol ürünleri bir gecede piyasadan çekiliverirdi. Böylece hükümetler devrilir ve yine aniden her þey bollaþýverirdi. Bütün insanlar kuyruklarda bu ürünleri almak için saatlerce beklerdi. Bazý esnaflar için fýrsatlar zamaný ve altýn bir dönemdir. Gelen mallarýn bir kýsmýný satýp bir kýsmýný da bitti diyerek kendi zulasýnda saklarlardý. Ortalýk durulduktan sonra el altýndan yüksek fiyata insanlara okuturlardý.

Yetmiþli yýllarýn sonuna doðru yine böyle bir yokluk dalgasý geliverdi. Öteki yokluklar öðrenci olduðumuz için bizi pek baðlamýyor ama sigara bulamýyoruz. Kasabadaki bütün esnafý dolaþýp yalvar yakar olduk ama bir paket bile cigara alamadýk. Sonra arkadaþlardan biri filanca köydeki bakkalda varmýþ diye bir laf uçuruverdi. Ben diyeyim sekiz, siz deyin on kilometre yürüdük. Bakkalda sadece filtreli Sipahi sigarasý varmýþ. O da sadece bir paket veriyor. Sigara böyle yoklukta altýn gibi deðerleniyor. Kimse arkadaþýndan sigara otlanamýyor ve hiç kimseye de ikram etmiyor. Bir tomar para bayýlýp bir paket Sipahi aldým. Öyle deðerli ki içip bitirmeye kýyamýyorum. Günde iki tane içiyorum. Bir sabah bir de akþam. Hatta paket yarýlandýktan sonra günde bir taneye düþürdüm. Sadece yatmadan önce bir tane içiyordum. Yenimahalledeki bakkala sigara gelmiþ diyorlar. Okulu kýrýp gidiyoruz ama yalan. Ne yaptýysam yeni bir paket de alamadým. Sonradan farkýna vardým ki sigara için harcadýðým çabayý ve zamaný hiçbir iþ için ayýrmýyorum. Derslerimi hatta geleceðimi bile bu kadar çok düþünmüyorum. Ýþte o zaman paket bitince sigarayý býrakmaya karar verdim. Bir gece vakti yatmadan az önce paketimde kalan son sigaramý da içip sigarayý býraktým.

Alýþkanlýklar her zaman sinsice beklerler. Sigarayý býraktýktan yýllar sonra öðrenci evinin balkonunda kederli bir arkadaþýmý teselli ediyordum. Kýz arkadaþý bunu terk etmiþ. Kýz da güzel olsa bari. Neyse konuyu daðýtmayalým. Bir kaç bira da almýþtýk. O anlatýyor, ben dinliyordum. O akþam birkaç tane sigara içtim. Ama yeniden baþlamak da istemiyorum. O akþamýn üzerinden bir hafta geçtikten sonra birden fark ettim ki ben sigaraya yeniden baþlamýþým. Arkadaþlar ikram etmiþ ben almýþým. Hiç farkýnda bile deðildim. Para verip paket almamýþtým ama otlakçý olarak günde n taneye yakýn sigara içiyormuþum. Sat anasýný git dedim ve otuz yýl daha içmeye devam ettim.

Sigaradan aldýðým keyfi hayatta hiçbir þeyden almadým. Alkolü sevmedim örneðin. Esrarý falan boþ verin yýllarca çalýþtýðým bölgede yaygýn olmasýna karþýlýk Maraþ Otu'nu bile bir kez bile olsun denemeye deðer bulmadým. Sigarayý en çok geceleri sevdim. Bir de arkadaþ sohbetlerinde. Kitap okurken, ders çalýþýrken sigara içmeyi de severdim. Sigara kullanmadýðý halde raký sofrasýnda bir, iki tane tellendiren arkadaþlarým olmuþtur. Bir de sigarayý yaþamý pahasýna býrakamayacak insanlar tanýdým. Ölümüne içen, hayata gözlerini kapayýncaya kadar içen insanlar. Sigara içmenin iyi ve yararlý bir þey olduðunu söyleyecek deðilim. Yanlýþýma sýðýnmak için bahaneler de üretmeyeceðim. Ama ben yine de sigara içen insanlara çok kötü davranýldýðýný düþünüyorum. Yasalar ve sürekli bir yenisi daha uygulamaya sokulan yasal düzenlemelerle dýþlanýyor ve aþaðýlanýyorlar. Ýnsan saðlýðý üzerinde sanki sigaradan baþka zararlý bir þey yokmuþ gibi davranýyoruz. Bu ülkede dereleri, denizleri kirletmek, ormanlarý yakmak ve satmak önemli bir suç deðildir. Havayý karbon monoksit ve kurþunla doldurup zehirlemek de önemli sayýlmaz. Üstelik sadece sigara içmek ayýp ve kötüdür. Ýlkel insan sigara içer. Oysa ki satmak normal bir ticari faaliyettir. Burada orantýsýz bir psikolojik etki yaratýlmýþtýr. "Sigara içenlere iyi davranalým," demiþ adamýn biri. "Çünkü onlar uzun yaþamayacaklar." Bu ülkede kot taþlayanlar, madende ve sanayide çalýþanlar, çöpçüler ve bilmediðim onlarca iþ kolu çalýþaný da kýsacýk yaþýyor. Ýnanmayan araþtýrsýn bilimsel istatistikler var…

Seyfullah