Hepimizin hergün olmasa bile seyrettiði bir program var bir televizyon kanalýnda. Buna kýsaca BBG deniliyor. Yayýnlandýðý günden bu yana eleþtirmenlerin dilinde tüy býrakmayan bu program, kim ne derse desin müthiþ bir toplumsal çürümüþlüðü ortaya çýkarýyor ve fanatikleri de, futbol takýmlarýnýn en gaddar olanlarýný sayý itibari ile geçmiþ durumda. Peki nedir BBG denen gerçek, ve bu gerçeðin altýnda yatan büyük psikolojik baþkaldýrý. Neden toplum olarak en hoþlanýlmayacak tarzdaki kavga ve gürültülerden hoþlanýyoruz. Özellikle seçilmiþ ve birbirine zýt karakterlerin bilerek alýndýðý bu yarýþma türünde, rollerini yapan kobaylarýn gereksinimleri nelerdir ? Birbirlerini yemek maksadýyla, geldiði çevrenin, yetiþtirilme öðretisinin tüm çýplaklýðý ile sergilendiði bu saçma sapan serinin getirisi ne kadar yararlý olabilir ? Ýçinde tutunamayanlarýn, hayatlarýný idare ettiremeyecek düþüncede olanlarýn ve seyircisi genelde 16-25 ile 40 yaþ ve üzeri olan kesime hitap eden bu gereksiz gürültünün, argo olarak yapýlan tartýþmalarýn ve küfürleþmelerin kime ne faydasý var ? Birtek faydasý var, o da yayýný yapan televizyon kanalýnýn rayting hesaplarý. Bununla birlikte bu programý çok iyi takip edenlerin de içinde bulunduðu bir durum daha ortaya çýkýyor. Aziz Nesin'in kemikleri sýzlayacak ama biz yine de söyleyelim, toplumun %60'ý gerçeði. Kalan saðlar bizimdir.

Bu belgesel'de birçok birbirinden farklý görüþe sahip beden bulundurulmakta. Bunlarýn kimi çok titiz, kimi pasaklý veya daðýnýk, kimi kýsa yoldan köþe hesaplarýnda, kimi zevk, kimi aþk meþk peþinde. Kimileri de apayrý bir dünyanýn insanlarý. Hatta dizi adýnda çevrilen ve aþiret martavallarýný seyirciye kýlýç gibi sokan düþünceler de dahil olmak üzere, aþaðýda okuyacaðýnýz satýrlar BBG evine, evdekilere, dýþýndakilere ve abuk sabuk dizileri çevirenlerle, onlarý seyrettirenlere, seyredenlerine ithaf olunur. Hatta deyimi yerindeyse "cuk" oturur.

Bu arada beðenmiyorsan seyretme mantýðý ile karþýma dikilenlere, veya dikilmeye çalýþanlara da ufak bir not : Seyretmek uzun sürebilen bir aþama olduðu için, bu konuyu göz gezdirmek mahiyetinde ele alalým derim. Göz'de gezdirilmese, Aziz Nesin gibi bizi bizden iyi kim anlatabilir, anlatsa da kim anlayabilir.

Arýza Adamlar
Sakin sakin oturduklarý barda birden kavga çýkarýyorlar. Devamlý siyah giyiniyor, bazen silah taþýyorlar. Agresifler; kendilerine asýlan kadýnlara bile kötü davranabiliyorlar. Ýþte, yaþamlarýný "racon, saðlam" ve "sýký" kelimeleriyle özetleyen, son günlerde etrafýmýzda oldukça sýk gördüðümüz "Arýza Adamlar"; kimi gerçek yaþam öyküleriyle...
Henüz eski Galata Köprüsü'nün yanmadýðý günler... Bu eski yapýda konuþlanmýþ meyhanelerin arasýnda, sessizce açýlan küçük bir bar kýsa zamanda meraklý bakýþlarý da üstüne çeker. Zeki Ateþ, adýný "Kemancý" koyduðu bu mekâný "köprü" için olduðu kadar, Türkiye içinde yeni bir anlayýþla iþletmek ister; Ýlk Kemancý, Türkiye'nin ilk "Rock Bar"ý olur. Açýlmasýyla birlikte, ufak ufak para kazanmaya baþlayan mekân, Galata Köprüsü'nün haracýný yiyen "Daltonlar" isimli çetenin ilgisini çekmekte gecikmez. Zeki'nin olmadýðý bir gün Kemancý'ya gelip haraç isteyen Daltonlar para bulamayýnca patrona þu notu býrakýrlar: "Yarýn tekrar geleceðiz. Zeki'ye söyleyin parayý hazýr etsin, yoksa bütün camlarý indiririz." Ertesi gün Daltonlar'ýn içeriye girmesiyle, Zeki Ateþ'in elindeki tabureyle kendi barýnýn bütün camlarýný kýrmasý bir olur. Daltonlar þaþkýn bakýþlarý içinde sað býraktýðý ufak havalandýrma camýný göstererek; "Haydi" der. "Yiyorsa gelin, benim ölümü çiðneyip bu camý da siz kýrýn."
Kemancý Bar'ý Daltonlar'dan kurtaran o gün, ayný zamanda Zeki Ateþ'in "saðlam adam" olarak mitleþtiði gündür. Bu küçük ve gerçek öyküde olduðu gibi, olayýn baþa geliþinden, sonuçlandýrýlýþýna kadar çerçevelenmiþ "raconsal karizma," son günlerde etrafýmýzda kendini daha çok hissettirmeye baþladý. Dillerinin ve hareketlerinin kemiði olmayan, sanki Paul - Louis Landsberg'in "Görkem eylemin sonucunda deðil, eylemin soyluluðundadýr" sözünü ispat edercesine yaþayan bu "show off" adamlarýn bir de trendy ismi var: "Arýza Adamlar"



Her model mevcut
Arýza insanýn her eyleminin baþarýya ulaþmasý gerekmez. Bir insan konuþmayabilir, kavga etmeyebilir, sorun çýkartmayabilir ama yine de arýza olabilir. Seri cinayet katillerinin soðukkanlý ve maraza durumlardan kaçan yapýlarý da bu tip arýza mevzulara paralellik gösterir. Arýza adamlar; Naylon, Volkanik ve Çaðdaþ olmak üzere üçe ayrýlýr:



Hollywood menþeyli naylon arýzalar
Bu grupta, Gridlock'daki Tim Roth, Trainspotting Adamlarý ve Arizona Dream'deki Vincent Gallo aðýrlýklý fetiþ durumundadýr. Naylon arýza, karizmasýnýn volümünü açacak herþeye karþý bir Mevlana'dýr. Barda sakin sakin oturur, sakin sakin içer, sakin sakin kavga çýkarýr, hýrsla ölesiye döver. Kadýn keser, asýlýr, asýlan hatunu ise genelde tersler.



Volkanik Arýzalar
Suskun, kendini savunamayan, ezik ve ailesi tarafýndan Üçüncü Dünyalý gibi davranýlarak büyümüþ bir karakter de en baba arýza davranýþlarý gösterebilir. Cinselliðe bodoslama ve kabaca girerler. Psikopata yakýndýrlar. Onlar için sorun "ortamýn sorunsuz olmasýdýr." Kimsenin arýza davranýþlar beklemediði bir çizgide yaþarlar. Yarattýklarý olay sonrasý "Hiç de öyle biri gibi deðildi" diye konuþulan insanlardýr. Sonrasýnda sýkýntý ve piþmanlýk da duyarlar. Ama özgüvenlerini yaralamamak ve hayatta tutunduklarý en güçlü dallarý olan "karizmalarýný" zedelememek için yaptýklarýnýn arkasýnda dururlar. Yani karakterlerini, yarattýklarý olay deðil, bu arýza olayýn yine de arkasýnda durmaya çalýþan özgüvenin varlýðý netleþtirir. Eleþtiri, ölümlerine yol açabilir.



Delikanlý ama çaðdaþ arýzalar
Bu model arýzalar küçük mafya olaylarýna ve bir "babanýn" yükseliþine hayranlýkla bakar. Her ne kadar yabancý arýzalýk destekleri alsalar da (filmler ve oralardaki karakterlerin karizmasýna duyulan hayranlýk) bir anda tekrar "Türk bir arýza" olabilirler. Delikanlý ve racon davranýþlara, kelle koltukta giriþilen hareketlere hayranlýk duyarlar. Bütün arýzalarýn ortak özelliði olan empati (baþkasýnýn yerine kendini koyarak düþünmek, hareket etmek) bu arýzalarda da yoðunca vardýr. Herhangi bir "abinin" kýllý bir ortamdaki davranýþý, fýrsat bulunsa da kendisi tarafýndan yapýlsa diye özlemle beklenir. Ancak ruhlarý tam müsait olmadýðýndan, yani "empati arýzasý karakterler" olduklarýndan, zaten bir sorunun çýkmayacaðý ortamlarda araya girmek, saðlam, yani yanýnda yeterince arkadaþý varken kavga çýkartýr gibi davranmak ve sorun halledip adam barýþtýrarak abilik yapmak onlar için orgazmlarýn en büyüðüdür.



ARIZA ADAMI TANIYALIM

"10"suz arýza olmaz

Para
"Maç bittiðinde bir acý duyacaksýn. Bu incinen gururunun acýsý olacak. Ancak gurur karýn doyurmaz." Pulp Piction'un arýza zencisi Marcellius Wallace karakterindeki Ving Rhames, boksör Bruce Willis'e þike yaptýrmak için yaptýðý ikna konuþmasýnda, paranýn gururdan da önde tutulduðuna iþaret eder. Naylon arýzalar sakin dursalar da direkt olarak paraya ulaþmaya çalýþýr. Amaçlarý bir iþ çevirip bütün ömür ense yapmaktýr. Rezervuar Köpekleri'nde, Steve Buscemi'nin canlandýrdýðý tip gibi, kimseye haybeye para koklatmazlar. Bahþiþ bile vermezler. ("I don't believe in tip." Bahþiþe inanmýyorum.) Volkanik arýzalar içinse para diye bir kavram yoktur. Çok önemsizden bile önemsizdir. Delikanlý Türk arýzalar ise paranýn peþinde deðilmiþ rolü yapar. Ama son ana kadar içlerinde parayý kaybetmemek için bir umut taþýr ve duruþlarýndan ödün vermeden "bir varyeteyle" parayý kapatmaya çalýþýrlar. Ama bunda da baþarýlý olamazlarsa, içinde bulunduklarý durumu þýk bir sortiyle kendi lehlerine çevirirler.

Giyim
Arýza adamlar giyimleriyle ve aksesuarlarýyla görselliklerini tamamladýklarýnda kendilerini daha güçlü hisseder. Siyah ince kravat, siyah güneþ gözlüðü, siyah takým elbise ve beyaz gömlek arýza giyimin yaz/kýþ tek moda tasarýmý gibidir. Arada çiçekli gömlekli, çocuksu atraksiyon giyimler yapýlsa da "arýzalýðýn flu tonlarý" için siyah vazgeçilmez bir renktir. Ayakkabýlar ayrý; onlar hep parlaktýr. Ayakkabý konusundaki ünlü arýza vecizesinde Frank Sinatra þöyle der: "Kötü adam olacaksam yapacaðým ilk þey, beyaz bir ayakkabý almak olacaktýr."



Silah
"Naylon Arýzalar" silahýný pantolonunun önünde taþýr; kolaylýkla görülmesini ister. Kafasý süper karýþýk "Volkanik Arýza"nýn silahýnýysa evindeki masada, mutfakta, yani tesadüfi bir yerde bulabilirsiniz. "Çaðdaþ Arýzalar"da silah belin arka tarafýndadýr. Ceketle kamufle edilir, meraklý gözlerden saklanýr. Silahlar, model itibarýyla da arýza kategorilerinde deðiþiklik gösterir. "Çaðdaþ Arýzalar"ýn tabancalarý kesinlikle toplu deðildir; þarjörlü olmasý altýn kuraldýr. Bu tiplerde silah taþýma ritüeli, literatürde de karþýlýðýný bulur: "Alttan sürmeli, yandan kusmalý. "Gümüþ renkli olmasý, dikkat edilmesi gereken bir baþka nokta. Naylon arýzalar için silahý yan tutmak, hiç ateþ etmemiþ olmalarýna raðmen en favori durumdur; sadece boþ silahlarla oynamayý seven ve "Birine sýkýp da keriz gibi hayatýmý zindan mý edeceðim lan" diyecek kadar bilinçli olanlar için absürd bir eðlence aracý olmaktan öteye gitmez. Aslen silahýn gýký çýkmaz.



Ýdoller
Türkiyedeki arýzalýk sigara gibi, içki gibi, uyuþturucu gibi tamamen bir özentinin mahsulüdür. Bir þeyleri baþtacý etmeden, örneksiz, serseri mayýn gibi bir arýza olmak, defolu bir duruþtur. Kendini kanýtlamýþ örnekler peþinde koþmak daha akýllýcadýr. Naylon Arýzalar'ýn idolleri; Quentin Tarantino, Harvey Keitel, Tim Roth, Gary Oldman, Robert De Niro, Bukowski ve Vincent Gallo gibi heriflerdir. Arýza dünyasýnýn "milliyetçi" üyeleriyse, Herþey Çok Güzel Olacak'taki Mazhar Alanson'a, Aðýr Roman'daki Mustafa Uðurlu'ya, Karýþýk Pizza'daki Cem Özer'e ve Metin Kaçan'a sempati duyarlar.

Volkanik Arýzalar ise, kendilerine imaj yüklemekten pek hoþlanmaz. Eðer kendilerini mecbur hissederlerse, Hitchcock'un "Sapýk"ý Anthony Perkins, tatminkâr bir örnek olabilir.

Örnek abiler
Hemen hemen bütün "model" arýzalarýn, sýk sýk akýl danýþtýklarý bir "abi"leri olur. Potansiyel arýzanýn teoride alacaklarýnýn hepsini, pratikte yalayýp yutmuþ olan bu adamlar, ayný zamanda alemin kaþarýdýr. Racon abilerin formasý, sanki yazýlmamýþ bir kanun gibi, kravat takmadan giyilen takým elbisedir. Bu tiplere sinemada Cüneyt Arkýn, Kadir Ýnanýr ve Müslüm Gürses tekabül eder. Potansiyel arýzalar, bu üst mertebeden aldýklarý söylemler, tripler ve yaklaþýmlarla alemde prim yapar. Sonuç; minicik, bahçesinde küçük çaplý namlularýn koþuþtuðu ufak bir dünyadýr. Ufak atraksiyonlardan mutlu olurlar. Bir kiþilik oturulacak yer varsa, oraya oturan kiþi olacak kadar karizma yapmak bile küçük ebatlý arýzalar için doyurucudur.



Televizyon
Televizyon, tamamen yabancý arýzalarýn tribidir. Türkiye'deki karþýlýðý sýfýrdýr. Çizgi film veya belgeseller ve bu tiplerin diþilerinin izlendiði hafif pornografik aþk filmleri favoridir. Ya da insaný arýza yapmak için birebir þeyler izlenir. Ali Kýrca'nýn saç modeli, bir tartýþmaya gelip de tatmin olamayan ve "Ben buraya þunu tartýþmaya gelmiþtim, ama konu bu çýktý" diyen konuklarýn bulunduðu tartýþma programlarý, Flash TV'de yayýnlanan "Gerçek Kesit" isimli dramatik hayat dersleri, bu tiplerin þahikasýdýr. Bunlarýn dýþýnda, karizmayý beslemeye yönelik her türlü program seyredilebilir.



Agresiflik
"Kavga edecek olan var mý?" dendiðinde ilk parmak kaldýran insan olmak zahmetli iþ gerçekten. Olur olmaz kavga çýkartmak, herhangi bir yerde hakeden veya etmeyen birisine istem dýþý kafayý takmak veya orayý baðýra çaðýra terketmek, ya herife giriþmek, ya da adamýn sinirlerini yýpratýrcasýna suratýna gözlerini dikip bakmak. Beraber aktýðýn kanka veya hatununun da tadýný kaçýrmak. Onu seni teskin etmeye mecbur býrakmak; gereksiz yere "agresyon" yaratmak. Ýþte "Ben arýzayým" diye atýlan çýðlýk bu.



Adam "silmek"
Arýza adamýn ölümle, yani "hesap kesmekle" iliþkisi sakin, soðukkanlý ve beklenmediktir. Öldürdüðü adama veya onun ailesine deðil, onu öldürürken üzerine sýçrayan kanýn gömleðini kirletmesine kýzar. Ölmüþ adamýn cebinden, kuru temizleme parasýný alacak kadar sert durabilir. Zarar vermek kadar önemli olan bir baþka eylemse, bir adamý "silmek"tir. Eðer abuk bir arýza ortamlar sözlüðü olsaydý, "adam silmek, defter kapatmak" teriminin sözlük karþýlýðý olarak, "birisine gösterilen dostluðun bitirilmesine karar veren adamýn büyüklüðü oranýnda, çevresinin de buna destek vermesi ve adamýn bir anda bitmesi" yazýlabilirdi.

Kanka ortamlarý
Arýzalarýn pek kanka tribi yoktur. Genellikle yakýn çevresini; keþler, fahiþeler, küçük çaplý mafya babalarý, zengin sosyete kadýnlarý, tinerciler, çingeneler ve berberlerin as oyuncu olduðu semt esnafý oluþturur. Kankalýk görülse bile, bu "altý yýl öncesinden bilmem kim" formatýndadýr. Arýzalar için "vefa," kankalýktan çok daha önemlidir. Herhangi bir vukuatta, telefon çakýp çaðýrmak bir vefadýr. Arýza bir tipin merkezini oluþturduðu cemaatte kendinize bir yer edinmek istiyorsanýz, onun Bursa'dan açacaðý bir telefonla Ankara'daki iþinizi býrakýp yanýna gitmelisiniz.

Kadýn
Bir arýza adam için yanýnda taþýdýðý kadýn, üzerinde hassasiyetle durulasý bir mevzudur. Kýsa ya da uzun saçlý, zayýf veya balýk eti olmasý zerre kadar önem taþýmaz. Fiziksel güzellikten çok, kadýnýn yaydýðý elektrik ve karizma önemlidir. Yürürken insaný küçümseyen bakýþlar, kendi gibi arýza, sorunlu birini gözünden tanýma yeteneði aranýr. Arýza adam için, kadýnýn verdiði mutluluktan daha çok onunla beraber olunduðu için çevreye yapýlan havanýn, bunun saðladýðý kariyerin verdiði doyum ön plandadýr. Bu tip kadýnlarda ilk bakýþta fark edilen özellik, gözlerine yerleþmiþ nedensiz mutsuzluktur. Arýza adamý, iþte bu mutsuz bakýþlarýn arkasýndaki derinlik çeker. Bu yüzden diðer kadýnlarla seviþilir, ama bu kadýna aþýk olunur. Çizdiðimiz hüzün yüklü romantik profili bozacak ama; bütün bu özelliklerine raðmen genellikle motor olurlar. Arýza adam için herþey ama herþey karizmaya endekslidir. Kadýn, bu karizma saplantýsýný körükleyebilen bir kadýnsa "bir arýza adam kadýný" olmaya hak "kazanýr."


ARIZALIK AKSESUARLARI
Victorinox taklidi çaký (Karaköy alt geçidinden alýnma)
Taklit deðil, gerçek Zippo
Gümüþ kakmalý sigaralýk
En son model cep telefonu
Gönül verdiði futbol takýmýnýn renklerini taþýyan tespih
Tek "S" ile yazýlan ve Mahmutpaþa'dan alýnan Hugo Boss ceket
Boyacý çocuða fazladan, vapurdaki çaycýya eksik verilmek üzere bozuk para
Arýzalýðýn getirilerine orantýlý olarak kariyer sahibi olanlar için kýsa Marlboro veya kýsa Camel, daha yolun baþýnda olanlar LM light ve Maltepe.
Yaz aylarýnda iþportadan alýnmýþ güneþ gözlüðü
Tercih edilen saç stili: Bu konuda bir genelleme yapmak mümkün deðil. Arýzamýz genç ise saçlarýnýn önleri ve yanlarý kýsa, arkalarý ise uzundur. Eðer iþleri yoluna oturtmuþ bir arýzaysa kendini biraz daha sevmeye baþladýðý için normal bir insan kýlýðýna bürünebilir.
Koku (parfüm deðil koku) anlayýþlarý genellikle iki sene geriden gelir ve iki yýl evvelinin parfümünü kullanýrlar. Eðer kene durumu sakatsa tercih "Pino Sylvestere"dan yanadýr. Bu duruma cevaplarý da gururludur.
- Vaay Cevdet pino yapmýþsýn!

- Herýld yani.

Kesinlikle taþýmadýklarý þey telefon kartýdýr. Haysiyetsizliktir. Heryeri cep telefonundan aramak racona uygun düþen þekildir.



Arýzanýn kimliði
Arýza burcu: Akrep, Yay
Arýza futbolcu: Aptülkerim (FB). Futbolu zirvedeyken býrakýp Karagümrük'te kahvehane iþletmeye baþladý. Yabancý arýza futbolcunun güzide örneðiyse, kendisine küfür eden taraftara uçan tekme atan Eric Cantona'dýr.
Arýza ilçe: Of
Arýza köy ve arýza muhtar: Karadenizin küçük bir köyü olan Karaçay'ýn muhtarý bir gün ihtiyar heyetini ve köyün ileri gelenlerini toplar. Köyde tarýmcýlýðýn ve denize uzak olunduðundan balýkçýlýðýn getirisi sýfýr. Muhtar, "Baþka bir yere göç etmemiz lâzým" der. Köylüler önce Ýstanbul'a göç edileceðini zannederler. Muhtar devam eder: "Hayýr Ýstanbul deðil, Amerika'da New Jersey'e gideceðiz." Daha önceden giden bir baþka hemþerisinin gazýyla bütün köy hep birlikte muhtara uyar ve tarihin ilk ülkelerarasý "tüm köy göçü," Lazlar tarafýndan Karadeniz'den ABD'ye yapýlmýþ olur. Bu hikâye tamamen gerçektir.

Arýza müzik: Depeche Mode, Tricky
Sahte arýza müzik: Prodigy
Arýza müzisyen: Kusmuðunda boðulan dev Jimi Hendrix
Arýza çiftler: Jim Morrison ve Pamela, Courtney Love ile intihar eden Kurt Cobain Arýza melek: Þeytan
Arýza araba: Chevrolet (Stephen King'in þoförü olmayan ve þeytanýn ruhu tarafýndan kullanýlarak cinayetler iþleyen arabasý Christine, bir Chevrolet'ydi.)

Arýza hayvan: Kedi
Arýza programlar: BBG (Salt birinci), Cep telefonu ve jeep baskýlý bol aþiret kokulu, konusuz diziler...


www.designsione.cjb.net