Yüz kiþinin içinde aþýk, gökte yýldýzlar arasýnda parýldayan ay gibi belli olur. -Mevlana |
|
||||||||||
|
Ýmge; duygularý canlandýrarak, okurun düþlediðinde dimaðýnda yaþatabildiði birþeylere benzetip anlatmayý saðlar. Bilimsel olarak imge; (i) zihinde tasarlanan ve gerçekleþmesi özlenen þey, düþ, hayal, hülya; (ii) genel görünüþ, izlenim, imaj; (iii) duyu organlarýnýn dýþtan algýlandýðý bir nesnenin bilince yansýyan benzeri, hayal, imaj. Duyularla alýnan bir uyaran sözkonusu olmaksýzýn bilinçte beliren nesne, olaylar, hayal, imaj’dýr. Bir þiirin okunasý olmasý için, genelde duygu patlamasýný yaratan; sadece derin sözcükleri barýndýrmasý deðil, onlarý havaî fiþeklere benzeten görselliði ve imgeleri olmasý gerekir. Ýmgelerle saðlanan derinlikse, yaþamýn çeliþkilerini baþarýlý bir örgü ile veren, çoðul olay veya fikirleri birbirine dokuyan bir kurgunun varlýðýndan doðar, bir zekâ iþidir. Ýmgelem, somutluðun devâsa boyutlarýnda bile þiirde patlayýcý etkisi yaratýr. Küçük bir yüreðin de aslýnda ölçüsünü öngöremediðimiz ýþýk yýllarý kadar büyük çöküntü deliklerine düþebileceðinin uyarýsýný verebilir. Þiirler varolsun ki; olmayana ergi yöntemine izin verip, imgelerin masalsý enginliðinde dolaþtýrabiliyor dimaðlarý, ayrýca gönüllerde bir yer bulma çabalarýna da güzel bir ortam yaratýyor hep. Ýmgenin dozu artýrýldýðýnda, duygulandýrma gücü de ayný oranda artmaz; tam tersine, konudan uzaklaþmak, konuyu odaðýndan þaþýrtmak, daha geniþ bir yelpazede algýlanmasýný saðlamak isterken sahanlýðýný sýðlaþtýrmaktan öte faydasý olmaz. Dizelerdeki imgelerin yoðunluðu, þiiri manilerden uzaklaþtýran tek gereç olarak dikkati çeker her zaman. Ýmgenin dozu azaltýldýðýnda ise abartýsýz geliþen düþleme gereçleri /imgeler/ ile birlikte, didaktik olduðunun farkýna varýlmadan okunur bazý þiirler; bunlara açýkça “eðitmen þiir” diyebiliriz. Üstelik yalýn imgelerle donatýlmýþ dizeler, anlaþýlýr ve akýcýdýrlar. Okur, daha önce görmediði, baþka yaþam alanlarýnda kullanýlan somutluklarý, nesne adlarýný, ilgisiz kavram betimlemelerini ayný þiirde ardýþýk dizelerin içine sinmiþ, perçinlenmiþ olarak bulur. Bunlarý gören alçakgönüllü ve geliþme sürecini yaþayan sanat aþýklarý; bu kadar çok sayýdaki çarpýcý imgenin bir araya geliþini önemserler; bazýlarýnýn da imrenmesiyle sonuçlanýr böylesi imgelem cümbüþleri; özgün yollarýndan sapmalarýyla, þiir anlayýþlarýný bile deðiþtirmeleriyle sonuçlanabilir. Buna yönelik bir örneði de, herhangi bir kent þiirinden çýkarabiliriz. Kent desenlerinin bezeli olduðu bir coðrafya, çoðu yaþamýn içinde anlam kazandýðý köþe bucaklarý barýndýrýr. Kentin belli mihenk taþlarý olan semt adlarý, oralarý ezber edenlerin acýlarýný, sevdâlarýný taþýr. Buluþma yerleri olarak da kullanýlan bu mahâller, eðer þiir içinde yoðun olarak yer alýyorsa; kente yabancý kalan okurlarýn bilemeyeceði yerel iþlevleri nedeniyle, böylesi imgeler þiirin derinleþmesini ve yaygýnlaþmasýný kýsýtlayabilir. Oysa genelleþen imgeler, sadece þiirin deðil, bir yaþam olgusu olarak deðer taþýyan bu kentin de ruhlardaki etkisini veya derinliðini artýrýr. Bir dizede tam bir yapýnýn /tümcenin/, özellikle imge içeren parçalarla birbirinden ayrýlmasý; okuru, imgesel tamlamalara odaklar. Bundaki gizli amaçsa; þairinin imgesel buluþlarýnýn öne çýkarýlmasý olabilir ancak; uyaklardan veya akýcýlýktan koparak, özgün bulgu becerisi sergilenmiþ olur; þiirselliðin sadece derinlikten ibaret olduðu; felsefî makalelere öykündüðü, diðer kýstaslar için harcanmasý gereken emekten tasarruf edildiði gözlenir giderek. Bir þiire egemen olan aðýr imgeler, bazukalarýný kuþanýr ve bir mühimmatýn caydýrýcý gücünü hissettirmeye baþlar þiirde. Ancak her þeyi kotaramazlar; geride kalan, bir levâzým erin taþýyacaðý bir kâse özüt, heybesinde yoðuracaðý tayýn, yürekle savaþacak gücü derleyip toparlamasý için kan gibi duygu hamurunu verecek kývamdýr, mayadýr. Þiirdeki imgenin, düþlere daldýrma gücünü kullanarak, vermek istediði mesajýndan okurunu koparmasý sonucunu doðurmak; þiiri, kendi silâhý ile vurmak anlamýna gelmez miydi?
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Orhan Tiryakioðlu, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |